ملت امیدوار

این اتفاق به عقیده این نماینده مجلس، یکی از دستاوردهای 40 ساله انقلاب اسلامی است؛ شهریاری در توضیح بیشتر می‌گوید: «در سال‌های قبل از انقلاب بیماری‌های واگیردار مرگ و میر بالایی در کشور داشت و واکسیناسیون نیز در کشور انجام نمی‌شد. مرگ و میر کودکان زیر پنج سال بالای صد و مرگ و میر نوزادان نیز بسیار زیاد بود. درحالی که در این چهاردهه، به علت تربیت نیروی انسانی مخصوصا پزشک در گروه‌های مختلف تخصص و فوق تخصص توانستیم با یک بسیج همگانی، واکسیناسیون را که آن تا موقع شاید 30-20درصد هم نبود به صد درصد در کشور برسانیم؛ همچنین بیماری‌های واگیردار به طور قابل ملاحظه‌ای کنترل شد و در استان‌های مرزی مثل سیستان و بلوچستان تعداد بیماران مالاریا 80هزار در سال بود که همه اینها تحت کنترل درآمد.»
همه دلایل افزایش امید به زندگی
امید به زندگی معیاری برای تشخیص متوسط طول عمر افراد یک جامعه است، به زبان ساده‌تر این معیار به ما نشان می‌دهد هر فرد باید حداقل توقع چندسال زندگی را در کشوری که در آن به دنیا آمده داشته باشد. عوامل مختلفی در شاخص امید به زندگی تاثیرگذارند، عواملی که با بهینه‌سازی و جدی گرفتن هر کدام از آنها می‌توان امید به زندگی را در هر کشوری افزایش داد، از تغییر شیوه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی که رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی به آن اشاره می‌کند تا افزایش سطح اموزش سلامت در رسانه‌های فراگیر، سبک زندگی رایج، کمیت و کیفیت استرس‌های فردی و اجتماعی و سلامت محیط زیست و شرایط اقتصادی کشور، با کنار هم قرار گرفتن همه این موارد نتیجه تغییری است که در افزایش میانگین طول عمر افراد جامعه ما اتفاق افتاده است. حامد برکاتی مدیرکل سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با تایید این موضوع به ما می‌گوید: پس از انقلاب، با تحولات صورت گرفته مخصوصا در حوزه بهداشت، توانسته ایم هم امید به زندگی را به طرز قابل توجهی افزایش دهیم و هم میزان مرگ و میر پیش از موعد و زودرس را به‌شدت کاهش دهیم.
برکاتی در ادامه با اشاره به هدف‌های چهارگانه نظام سلامت در سال‌های پس از انقلاب میگوید: افزایش سلامت مردم، محافظت مالی از مخاطرات ناشی از بیماری‌ها، افزایش رضایت مردم و افزایش کارایی، چهار هدف نظام سلامت است. واقعیت این است که در چهار دهه گذشته پیشرفت‌های شگرفی در حوزه سلامت داشته‌ایم. در دهه۴۰ متوسط امید به زندگی در ایرانیان ۴۵سال بود. درسال 1357، این رقم حدود 56 سال بود. درحالی‌که در سال‌های پس از انقلاب، با افزایشی قابل توجه به تغییری بیش از 20سال رسیده‌ایم این یکی از بزرگترین دستاوردهاست.
این مسؤول حوزه سلامت با مقایسه آمار مرگ و میر کودکان می‌گوید: تا سال۵۶ از هر هزار تولد زنده، یک بچه تا سن پنج یا شش سالگی فوت می‌کرد، یعنی از هر پنج کودک یک نفر زنده نمی‌ماند و این آمار رسمی بهداشت آن زمان بود. این آمار در حال حاضر به زیر ۲۰ کودک از هزار کودک رسانده ایم. تا قبل از انقلاب سالانه ده تا ۱۵هزار نوزاد فقط با کزاز نوزادی از بین می‌رفتند اما امروز حتی یک مورد هم نداریم.
برکاتی با تاکید براینکه امروز به نقطه‌ای رسیده ایم که مرگ زودرس در ایران زیر ۷۰ محسوب می‌شود، اما تا چند سال پیش، مرگ زودرس زیر ۵۰ سال تلقی می‌شد، می‌گوید: افزایش امید به زندگی سالم و با کیفیت دومین دستاورد مهم دوران پس از انقلاب است، یعنی در این سال‌ها، علاوه بر این‌که طول عمر را افزایش دهیم، عرض آن را نیز افزایش دهیم. الان امید به زندگی سالم در حدود ۶۳سال است. مدیرکل سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، کاهش مرگ زودرس را سومین شاخص سلامت پس از انقلاب عنوان می‌کند و می‌گوید: درحال حاضر در بسیاری از بیماری‌ها و حتی در تصادفات شاهد کاهش مرگ و میر افراد هستیم. به عنوان مثال در تصادفات حدود دو دهه قبل شاهد ۲۵هزار مرگ و میر در تصادفات بودیم، اما الان به ۱۵هزار نفر رسانده‌ایم در حالی که خودروها و سفرها هم افزایش پیدا کرده است.
نگاهی به نتایج یک تحقیق جهانی
افزایش امید به زندگی مردم کشورمان، از دید معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت اما به یک شکل دیگری اتفاق افتاده است. رضا ملک زاده برای بالارفتن این نرخ به نتایج یک مطالعه جهانی اشاره می‌کند. این مطالعه، روند مرگ و میر ناشی از ۳۵۹ بیماری و صدمات و ۸۴ عامل خطر سلامت در ۱۹۵ کشور و منطقه جهان را با استفاده از روش‌های دقیق و قابل مقایسه در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی توصیف می‌کند و به بررسی میزان پیشرفت کشورها در اهداف شاخص‌های توسعه پایدار ۲۰۳۰ می‌پردازد؛ مطالعه‌ای که در سال 2017 با مشارکت 3676 محقق از ۱۴۶ کشور از جمله ۲۰۰ محقق از ایران انجام و نتایج آن نوامبر ۲۰۱۸ در مجله بین‌المللی لنست منتشر شده است.
ملک‌زاده که یکی از نویسندگان همکار این مطالعه جهانی بوده، با اشاره به این که برای نخستین بار در این مطالعه نرخ جمعیت در ۱۹۵ کشور مورد بررسی اعلام شده، می‌گوید: کشور ما با جمعیت 2/82 میلیون نفر، دارای سرانه درآمد ناخالص ملی 5/17هزار دلار، نرخ باروری 7/1 و متوسط سال‌های تحصیل 8/7سال است.
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، البته آمار متفاوت تری درباره سن امید به زندگی ایرانیان نسبت به آمار رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در دست دارد.
او سن امید به زندگی را در ایران در سال۹۶ برای زنان 4/79 و برای مردان 5/75سال اعلام می‌کند و می‌گوید: این درحالی است که سن امید به زندگی مورد انتظار و پیش‌بینی شده برای زنان ایران درسال گذشته، ۷۷ و مردان ۷۰سال بود که این نشان از پیشرفت سریع‌تر ایران در دستیابی به شاخص جهانی افزایش سن امید به زندگی بویژه در بین زنان دارد.
به گفته این مقام مسؤول، سن امید به زندگی زنان ایرانی در سال۹۶ در مقایسه با ۲۷سال پیش از آن (سال۶۹) بیش از ۹سال و در مردان ده سال افزایش یافته است.
البرزی‌های خیلی امیدوار
اما در طبقه‌بندی استانی شاخص امید به زندگی براساس آخرین نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، از نظر استانی بالاترین مقدار امید زندگی مردان در سال1395 در استان البرز (4/74سال) و پس از آن در استان‌های تهران (3/74سال) و مازندران (5/73سال) مشاهده می‌شود و پایین‌ترین مقدار این شاخص در مردان متعلق به استان‌های سیستان و بلوچستان (7/65سال)، خراسان شمالی (8/69سال) و هرمزگان (9/69 سال) بوده است.
همچنین بالاترین مقدار این شاخص برای زنان متعلق به استان‌های البرز (٧٨سال)، تهران (8/77سال) و اصفهان و مازندران (٧٧سال) بوده و پایین‌ترین مقدار این شاخص در زنان مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان (2/69 سال)، ایلام (٧٢سال) و خراسان شمالی (6/72سال) است. طبق آمارهای موجود، شاخص امید به زندگی در سال ١٣٩٠ در کل کشور برای مردان و زنان به ترتیب برابر 5/71 و ٧٤ سال بود که این ارقام برای مردان و زنان مناطق شهری به ترتیب برابر با 7/71 و 2/74 سال و برای مردان و زنان مناطق روستایی به ترتیب برابر با 7/70 و 2/73 سال محاسبه شده بود.مقایسه این ارقام با ارقام سال ١٣٩٥ نشان می‌دهد طی پنج سال به ترتیب یک سال به امید زندگی مردان و 5/1سال به امید زندگی زنان افزوده شده است.

مادر و بچه‌ها هم امیدوارتر شده‌اند

امروزه شاخص مرگ مادران و کودکان یکی از مهم‌ترین شاخص‎های توسعه جامعه به‌شمار می‌آید و کاهش آمار مربوط به این شاخص‌ها همواره از جمله تعهدهای مهم کشورها بوده است. به همین منظور در سال 1990 کشورهای جهان متعهد شدند مرگ مادر را طی یک دهه یعنی تا سال 2000 میلادی به میزان 50 درصد کاهش دهند. براساس اهداف توسعه هزاره در سال 2000 میلادی، کشورها متعهد شدند نسبت مرگ و میر مادران را تا سال 2015 میلادی 75 درصد نسبت به سال 1990 کاهش دهند. در کشور ما نیز طی برنامه‌های توسعه‌ای که بعد از انقلاب مصوب شده و به اجرا درآمده به کاهش مرگ‌ومیر مادر و کودک توجه ویژه‌ای شده است. همچنین دولت مکلف شده طبق‌ پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته تا سال 1400، مرگ مادران را به 15 مورد در صدهزار تولد زنده کاهش دهد، این آمار در حال حاضر 18 مورد است. طبق همین پیش‌بینی‌ها، میزان مرگ کودکان هم تا سال 1400 باید به 3/11 مورد در هر هزار تولد زنده برسد، آماری که در حال حاضر 5/12 درصد است.

مینا مولایی
جامعه