چرا «مجمع» تکلیف پالرمو را مشخص‌نکرد؟

اظهارنظرهای فراوان و ناکافی بودن وقت
یکی از دلایلی که درخصوص ناتمام ماندن بررسی پالرمو در جلسه دیروز مجمع عنوان شده، طولانی شدن بحث‌ها و ناکافی بودن وقت جلسه برای تصمیم‌گیری نهایی است.
احمد توکلی،‌ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در این زمینه می‌گوید: بررسی پالرمو، موضوع حساسی است و هر یک از اعضای مجمع در این زمینه نظر خود را داشته و تمایل به اظهارنظر دارد و طبیعتا بررسی همه این نظرها در مجمع وقتگیر است.
همچنین مجید انصاری، دیگر عضو مجمع در گفت‌وگو با ایرنا با بیان این‌که لایحه دارای ابعاد مختلفی از جمله حقوقی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی است، گفت: در جلسه دیروز ابعاد مختلف لایحه مورد بحث قرار گرفت، اما چون کنوانسیون پالرمو موضوع حقوقی مهمی است و اعضا برای صحبت نوبت داشتند، بنابراین ادامه بحث به جلسه بعد موکول شد و به رای‌گیری نرسید.
البته علاوه بر اعضای مجمع تشخیص مصلحت که به گفته توکلی، تعداد زیادی از آنها تمایل به اظهارنظر دارند از سوی دولت و سایر نهادهای ذی‌ربط هم نمایندگانی برای اظهارنظر به جلسه دیروز مجمع رفته بودند که اعلام موضع هر یک از آنها بخشی از زمان جلسه را به خود اختصاص داد. با وجود این‌که برای بررسی هر لایحه در مجمع، فقط باید رئیس دستگاه یا وزیر مربوطه به اظهارنظر بپردازد، اما به‌واسطه اهمیت لایحه پالرمو، در جلسه دیروز وزرای خارجه، اقتصاد، رئیس بانک مرکزی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور و روسای دو کمیسیون ذی صلاح در مجلس (امنیت ملی و قضایی) نظرات خود را درباره لایحه پالرمو مطرح کردند.
پیش از اظهار نظر این افراد هم گزارش کمیسیون‌های سیاسی - دفاعی و حقوقی - قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره پالرمو به اعضای مجمع ارائه شد که البته آن‌طور که محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته، هر دو کمیسیون مخالف پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو هستند.
رضایی در حاشیه جلسه دیروز با تایید این‌که دو کمیسیون تخصصی مجمع، پیوستن به پالرمو را به مصلحت ندانسته‌اند، گفت: با این حال تصمیم نهایی را در این باره مجمع می‌گیرد و کمیسیون‌ها فقط کارهای کارشناسی را انجام و نتایج را به صحن مجمع می‌دهند.

اول ببینیم اروپا چه می‌کند!
در ماه‌های اخیر که اروپایی‌ها چند بار در اجرایی کردن ساز و کار مالی ویژه برای تجارت با ایران خلف وعده کردند، برخی تحلیلگران بر این اعتقاد بودند که یکی از دلایل این خلف وعده‌ها، وقت‌کشی اروپا برای تعیین تکلیف لوایح مرتبط با اف‌ای‌تی‌اف است.
در چنین شرایطی با توجه به احتمال رونمایی از ساز و کار مالی اروپا در روز دوشنبه، جزئیات منتشرشده از این ساز و کار می‌تواند در اعلام نظر اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی، موثر باشد.
حمیدرضا ترقی، کارشناس مسائل بین‌الملل در همین زمینه معتقد است، گرچه تصمیم نهایی در مورد لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی متاثر از اس.پی.وی نبوده و براساس منافع ملی خواهد بود، اما ضرورت دارد مجمع در بررسی لوایح اف‌ای‌تی‌اف، موضوع ساز وکار ویژه مالی اروپا را نیز در نظر داشته و با توجه به آن به بررسی لوایح بپردازد.
وی می‌افزاید: مجمع تشخیص باید مصلحت نظام، منافع انقلاب و جمهوری اسلامی ایران را در بررسی این لوایح مدنظر داشته باشد، چرا که تبعات مثبت و منفی این تصمیم‌گیری به عهده مجمع بوده و باید پاسخگوی آن باشد.

منتظر افزایش فضاسازی‌های رسانه‌ای باشیم؟
طبیعتا در روزهای آینده باید منتظر تشدید چالش‌ها میان موافقان و مخالفان لوایح اف‌.ای‌.تی‌.اف باشیم و بروز این چالش‌ها را در رسانه‌ها مشاهده خواهیم کرد.
البته در روزهای اخیر هم این چالش‌ها و جنگ رسانه‌ای کم نبوده و از یک سو حامیان لوایح تلاش کرده‌اند با فضاسازی رسانه‌ای، اهمیت تصویب پالرمو و سی.‌اف.‌تی برای حل مشکلات اقتصادی را دوچندان نشان داده و مخالفان هم استدلال‌های خود را در خصوص خطرات این لوایح و همچنین بی‌تاثیر بودن آنها در حل مشکلات اقتصادی عنوان می‌کنند. در این میان نقل قول‌هایی از سوی برخی اعضای دولت نیز منتشر شده که به نوعی در تلاش است رهبر انقلاب را موافق این لوایح نشان دهد تا فضای مجمع تحت تاثیر قرار گیرد. چنین موضعگیری‌هایی در روزهای اخیر با انتقادهای فراوان روبه‌رو شده است اما با این حال دامنه این اظهارات اثبات نشده رو به افزایش است. به عنوان مثال، محمدباقر نوبخت چند روز قبل از موافقت شورای عالی امنیت ملی با این لوایح سخن گفت این در حالی است که ابوالفضل حسن‌بیگی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس دیروز به مهر گفت: دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در جلسه غیرعلنی مجلس با صراحت اعلام کرد از نظر شورای عالی امنیت ملی، اجرای سی.اف.تی به نفع کشور نیست.
با این حال محسن رضایی در حاشیه جلسه دیروز گفت: مجمع تشخیص مصلحت نظام آخرین سنگر حفاظت از منافع ملی و منافع نظام است و ما در مجمع تشخیص مصلحت نمی‌توانیم تحت تاثیر فشارها قرار گیریم و باید آنچه منافع مردم و نظام و در راستای بهبود زندگی مردم است لحاظ کنیم.
وی در واکنش به برخی تلاش‌ها برای رسیدگی هرچه سریع‌تر مجمع به این لوایح گفت: برای ما مساله دقت در کار اهمیت دارد؛ این موضوعات، موضوعات پیچیده حقوقی و سیاسی مهمی هستند و نمی‌شود آنها را با شتاب زدگی و عجله پیش برد.

رای نمی‌آورد؟
با توجه به ادامه مخالفت‌ها با لایحه پالرمو در مجمع به نظر می‌رسد دولتی‌ها هم گرچه تلاش دارند هرچه سریع‌تر تکلیف این لوایح روشن شود اما با این حال تعویق یکی دو هفته‌ای آن را به رد شدن احتمالی لایحه در جلسه دیروز ترجیح دادند و از همین‌رو با تعویق تصمیم‌گیری به جلسه بعدی مجمع کنار آمدند؛ زیرا لایحه پالرمو پس از اختلاف‌نظر میان شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی به مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده و در مورد موارد اختلافی میان مجلس و شورا به دوسوم آرای اعضای مجمع نیاز بوده و کسب چنین رایی به سادگی امکان‌پذیر نیست.
چه بسا در روزهای باقیمانده تا جلسه بعدی مجمع، اعضای دولت بتوانند با استدلال‌هایی که ارائه می‌کنند در کنار برخی اقدامات رسانه‌ای، بر تعداد موافقان لوایح اف‌.ای‌.تی‌.اف بیفزایند.

نیاز به بررسی بیشتر
بحث کافی نبودن زمان جلسه اگرچه دلیل منطقی برای به نتیجه نرسیدن تعیین تکلیف پالرمو در جلسه دیروز مجمع است، اما این سوال پیش می‌آید چرا بر خلاف ارزیابی‌های قبلی، بحث‌ها در جلسه دیروز این‌قدر طولانی شد و دولتی‌ها با نفرات زیاد در این جلسه حاضر شدند و وزیر خارجه، وزیر اقتصاد، معاون حقوقی رئیس‌جمهور و رئیس کل بانک مرکزی هر یک به صورت جداگانه به دفاع از این لایحه پرداختند.
پاسخ این سوال روشن است و چیزی نیست جز اهمیت موضوع و مخاطرات فراوانی که برخی برای پیوستن ایران به پالرمو متصور هستند و با وجود دفاع فراوان دولتی‌ها هنوز درباره آن قانع نشده‌اند.
بر همین اساس بود که دیروز به‌دنبال انتشار اخباری مبنی بر این‌که وزیر خارجه در نشست دیروز مجمع، اعضا را نسبت به موافقت با این لایحه قانع کرده است، حسین مظفر به فارس گفت: بعید است اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام به این سادگی درباره الحاق به کنوانسیون پالرمو قانع شده باشند.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: در نشست دیروز، مطالب جدیدی در مورد کنوانسیون پالرمو در اختیار اعضا گذاشته و مقرر شد اعضا با مطالعه این مطالب در نشست بعدی رأی نهایی خود را درباره پیوستن کشورمان به کنوانسیون پالرمو بدهند.
اللهیار ملکشاهی، رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس هم که در جلسه دیروز مجمع حضور داشت به تسنیم گفت: با وجود اصرار مجلس و دولت برای تصویب لایحه پالرمو، برخی اعضای شاخص مجمع با این لایحه مخالفت دارند و قرار است در جلسه بعدی، مخالفان و موافقان این لایحه استدلال‌های خود را برای اعضای مجمع ارائه کنند.
همچنین محمدباقر قالیباف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام دیروز در توییتر خود درباره جلسه مجمع نوشت: جمع‌بندی جلسه مجمع تشخیص این بود که درباره FATF نباید شتابزده تصمیم‌گیری کرد. پذیرش عجولانه و رد چشم‌بسته دو روی یک سکه‌اند.برای گرفتن یک تصمیم بهتر باید علاوه بر چرایی، به چگونگی موضوع هم بپردازیم. حامیان تاکنون تصویر روشنی از وضعیت پس از پذیرش ارائه نداده‌اند.

جلسه آینده مجمع چه زمانی است
براساس آنچه دیروز اعلام شد ادامه بررسی لایحه پالرمو به جلسه بعدی مجمع در دوهفته دیگر (شنبه 20 بهمن) موکول شده و آن‌طور که احمد توکلی در گفت‌وگو با جام‌جم اعلام کرد، جلسه فوق‌العاده‌ای هم پیش از آن جلسه در نظر گرفته نشده است.
با این حال نکته اینجاست که 20 بهمن، تعطیل رسمی است و اگر ادامه بررسی پالرمو به جلسه بعد از آن یعنی شنبه 27 بهمن موکول شود فرصتی که اف‌.ای‌.تی‌.اف برای تصویب لوایح تعیین کرده (26 بهمن) رعایت نمی‌شود؛ ضمن این‌که علاوه بر پالرمو، بررسی سی.‌اف.‌تی نیز هنوز باقی مانده و ابهامات و چالش‌ها درباره سی.‌اف.‌تی به مراتب بیشتر از پالرمو است.
حال باید دید دولتی‌ها که اصرار فراوانی به تصویب این لوایح دارند برای حل این مشکلات چه خواهند کرد.