چالشی به نام کاهش فرزند آوری؛ مسئله این است

به گزارش جام جم آنلاین ، میزان جمعیت در جهان یکی از اصلی‌ترین مباحثی است که از سوی جامعه‌شناسان و کارشناسان در سراسر جهان مطرح می‌شود. اکنون مسئله اصلی کاهش باروری در سراسر جهان است. کشورهای مختلف در سطح جهان چه‌کاری باید انجام بدهند تا معضل کاهش نرخ باروری را از بین ببرند؟

در رابطه با این سؤال پاسخ‌های مختلفی وجود دارد، درواقع چالش‌های جمعیت‌شناسی که دراین‌باره ایجادشده هرکدام یک راهکار در برابر خود می‌بیند.

به‌هرحال واضح است که جمعیت جهان رو به پیری می‌رود و برخی از کشورها برای موضوع رشد منفی جمعیت خود به فکر چاره افتاده‌اند. آنها می‌خواهند شرایط برعکسی را ایجاد کنند، به‌این‌ترتیب که جوانی جای پیری را بگیرد.

جمعیت جهان تا سال 2050 به مرز 9 میلیارد و 600 میلیون نفر خواهد رسید و یا از آن عبور می‌کند. چنین جمعیتی در سراسر جهان موضوع پایداری جمعیت را حل می‌کند، اما به دنبال خود معضلات فراوانی خواهد داشت ازجمله معضلاتی در رابطه با منابع غذایی یا مسائل بهداشتی. اما مشکل، سال 2050 نیست، مشکل کنونی این است که نرخ باروری در سراسر جهان کاهش‌یافته است.

در کشورهای توسعه‌یافته برنامه‌های متعددی جهت افزایش این نرخ وجود دارد و به نتایجی هم رسیده‌اند؛ اما نتیجه کلی چندان امیدوارکننده نیست. این در حالی است که کشورهای درحال‌توسعه به شرایط بهتری در زمینه‌های بهبود سلامت عمومی و کاهش نرخ فقر رسیده‌اند نرخ باروری آنها ( تعداد کودک به ازای هر زن) نیز کاهش‌یافته است. این پدیده «انتقال جمعیتی» نامیده می‌شود.

در دهه هشتاد به ازای هر زن در اروپا دو فرزند وجود داشت، اما اکنون این میزان کاهش پیداکرده است و به حدود کمی بیشتر از یک درصد و در برخی نقاط این قاره به زیر یک درصد رسیده است.

48 درصد جمعیت دنیا در کشورهایی زندگی می‌کنند که در آن نرخ باروری زنان پایین آمده است. کشورهای اروپایی و کشورهای شرق آسیا در میان سایر نقاط دنیا بیشترین کاهش باروری رادارند. نکته مهم‌تر این است که این نرخ باروری حتی از چیزی که هست احتمالاً پایین‌تر هم بیاید.

درست به همین دلایل است که ابتدا به این موضوع توجه می‌شود که چرا نرخ باروری کاهش‌یافته است و پس‌ازآن روی این تمرکز وجود دارد که در سال 2050 و با توجه به افزایش جمعیت جهان چه مشکلاتی پدیدار می‌شود.

بر اساس تحقیقات مختلف، پنج کشور فرانسه، سوئد، ایتالیا ، سنگاپور و ژاپن کمترین نرخ باروری را در سایر کشورهای دنیادارند. برای اینکه به دلایل کاهش باروری در نقاط مختلف دنیا پی ببرید باید به مسائلی همچون سبک زندگی، اقتصاد، فرهنگ و زمینه‌های کاری همان جامعه نگاه کنید. برای مثال در سنگاپور نه راحت است به والدین شدن فکر کنید نه راحت است که فرزند یک پدر و مادر سنگاپوری باشید. چرا؟ والدین سخت کار می‌کنند و ساعت‌های طولانی در محل کار خود حضور دارند که این به دلیل شرایط اجتماعی است. آپارتمان‌ها نیز مساحت کمی دارند و این خود یکی از شاخصه‌های عدم تمایل زوج‌های سنگاپوری به بچه‌دار شدن است. آنها حتی به داشتن یک بچه هم‌فکر نمی‌کنند چه برسد به اینکه یک فرزند داشته باشند و بخواهند دو یا سه تای دیگر هم به دنیا بیاورند.

کاهش جمعیت در برخی از نقاط دنیا به این مسائل نیز بستگی دارد: فقدان ساختارهای رفاهی، کاهش رشد اقتصادی و نوآوری، مهاجرت، تحولات سیاسی، جنگ و قحطی.

اما همچنان مهم‌ترین مسائل در افزایش نرخ باروری و جمعیت مبحث بسیار مهم سلامت است. در جوامع درحال‌توسعه مسائلی مانند ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان و مسائل آموزشی نیز در افزایش بسیار تأثیرگذار است.

برخی از کارشناسان دیگر نیز براین باورند که معیارهای دیگری همچون قدرت‌های سیاسی و گرایش‌های مذهبی نیز در موضوع افزایش جمعیت می‌تواند تأثیرگذار باشد.

معیار بسیار مهم و اساسی دیگر در حفظ و افزایش جمعیت این است که زنان از جنبه‌های زیادی حمایت شوند. این نوع حمایت به پایداری و شغل آنها نیز مربوط می‌شود. ضمن اینکه حمایت مالی و معنوی از کودکان نیز زنان را به باروری بیشتر تشویق می‌کند، حمایت‌هایی نظیر تحصیلی.

مراقبت از زنان از سوی دولت در طی بارداری و در نظر گرفتن امکانات مختلف برای آنها در این دوران نیز نقش عمده‌ای در مثبت کردن رویه دارد. در میان کشورهایی که نرخ باروری بسیار پایینی دارند، فرانسه برای تغییر وضعیت از همه موفق‌تر بوده است. فرانسوی‌ها هم‌اکنون نرخ باروری 2.08 را ثبت کرده‌اند، عددی که تا همین 10 سال پیش 1.74 درصد بود.

کارشناسان در این زمینه معتقدند کاهش نرخ باروری در جوامع مختلف نکته‌ای است که راهکارهای بومی و منطقه‌ای‌دارد ازاین‌رو کشورها برای اینکه بتوانند براین مشکل تسلط یافته و به‌قول‌معروف آن را برطرف کنند لازم است با در نظر گرفتن فرهنگ و سبک زندگی جامعه موردنظر دست به اقداماتی بزنند که این سیر نزولی دوباره روند صعودی به خود گرفته و آینده جمعیتی آن کشور را تضمین کند، در غیر این صورت بدون تردید فرهنگ و درنهایت تمامیت ارضی کشور موردنظر تحت تأثیر قرار خواهد گرفت