ثبت جهانی یک اثر اولین قدم برای حفاظت از آن است/ جنگل‌های هیرکانی در آستانه ثبت جهانی یونسکو

دکتر محمدحسن طالبیان در این زمینه به جام جم آنلاین گفت: پس از جنگ جهانی دوم و با توجه به آسیب‌های شدیدی که این جنگ به ملل مختلف وارد کرد کشورهای مختلف مجمعی را تشکیل دادند تا ببینید چه راهکار و همکاری‌هایی جهت ایجاد صلح جهانی و امنیت در سطح کره خاکی می‌توانند ایجاد کنند. فراهم کردن این شرایط با همکاری خود کشورها با زمینه‌های آموزشی ، علمی و فرهنگی مقدور بود. هدف از این کار، گسترش عدالت و احیا حقوق بشر بود.

معاون میراث فرهنگی کشور افزود: پس از تشکیل یونسکو و در سال‌های بعدازآن کنوانسیون‌های مختلفی به وجود آمد، همانند آنچه در سال‌های 1954، 1970 و یا 1972 شکل گرفت؛ در حوزه میراث فرهنگی این کنوانسیون‌ها مهم هستند. بر اساس این کنوانسیون‌ها ، منشورها و قطعنامه‌های متعددی نیز به وجود آمد.

طالبیان در ادامه گفت: به‌عنوان‌مثال در سال 1970 کنوانسیونی تشکیل شد تا ازآن‌پس دیگر اشیای عتیقه قاچاق نشوند. قبل از سال 1970 کشورهایی که محاصر نظامی بودند اشیا و آثار تاریخی متعددی از خود را به غارت رفته دیدند. بر اساس آن کنوانسیون طی توافق‌نامه از آن وضعیت جلوگیری می‌شد.

وی بیان داشت: همچنین در ایران نیز تحت عنوان کارهای حفاری باستان‌شناسی وارد می‌شدند و تفاهم‌نامه‌ای را با دولت ایران تنظیم می‌کردند که اگر طی حفاری اشیایی را پیدا کردند آنها را با خود ببرند. خیلی از غارت‌های میراث فرهنگی و باستانی ما به دلیل فقدان این کنوانسیون قبل از سال‌های 1970 به تاراج رفت.

طالبیان تصریح کرد: از سال 1970 به بعد هر شیئی از هر کشوری خارج شود جرم محسوب می‌شود و همه کشورهای دنیا متعهد می‌شوند آن شی را برگردانند. درواقع نوعی همکاری جهانی فرهنگی شکل می‌گیرد.

معاونت میراث فرهنگی کشور تأکید کرد: در سال 1972 کنوانسیون میراث طبیعی و فرهنگی به وجود آمد، یعنی حفاظت از طبیعت و میراث. 23 اثر و بنای ما بر اساس همین کنوانسیون ثبت جهانی شده است.

وی یادآور شد: جنگ آثار متعددی را از بین می‌برد و درواقع هویت و تمدن یک ملت را زیر سؤال می‌برد. محصول این وضعیت به وجود آمدن همان کنوانسیون سال 1972 بود.

طالبیان با تأکید بر اهمیت کنوانسیون سال 1954 که بر اساس آن کشورها متعهد شدند در زمان جنگ به یکدیگر کمک کنند گفت: یونسکو یک جریان فرهنگی در سطح جهان به وجود می‌آورد، این جریان فرهنگی زیر بار زور نمی‌رود و مشارکت همه کشورها را می‌طلبد.

وی گفت: یونسکو به تمام کشورهایی که آثار برجسته جهانی دارند کمک می‌کند. این آثار متعلق به تمام بشریت به شمار می‌رود و چون تعلق آن به تمام جهان ارتباط دارد همه باهم باید حفظش کنند. به‌عنوان‌مثال اگر عراق برخی محوطه‌هایش در جنگ مشکل پیداکرده است همه دنیا باید سرمایه‌گذاری کنند تا این محوطه‌های تاریخی و فرهنگی‌ترمیم شود. درواقع درزمانی که چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد کمپین‌ها و پروژه‌های مختلفی تعریف می‌شود تا در مناطقی همانند سوریه، عراق، پاکستان، افغانستان و ... میراث فرهنگی حفظ شود.

معاون میراث فرهنگی کشور درباره اهمیت ثبت آثار فرهنگی در یونسکو خاطرنشان کرد: ثبت آثار اولین قدم برای حفاظت از آن است. این یعنی اینکه ارزش آن اثر به‌درستی شناخته‌شده و حالا باید از آن حفاظت کنیم. 190 کشور دنیا هم‌اکنون هم‌پیمان هستند تا در بحران‌های طبیعی و انسانی از تمام میراث فرهنگی دفاع کنند. در زمان وقوع زلزله بم بسیاری از کشورها برای کمک اعلام آمادگی کردند، این حضور آنها ثبت می‌شود و برایشان حقوق جهانی پدید می‌آورد.

وی افزود: کشورهایی که در جریان جنگ و تنازعات نظامی اقدام به بمباران میراث فرهنگی یک کشور کنند این اقدام آنها در حکم جنایت جنگی است و این جنایات هم قابل‌پیگیری است و هم می‌توان خسارت گرفت.

طالبیان در ادامه اظهار داشت: وقتی اثری ثبت جهانی می‌شود یعنی اینکه کل دنیا می‌توانند بر روی آن همفکری کنند. مردم نسبت به اهمیت یک اثر واقف شده و همچنین می‌دانند که چه چیزهایی باعث توسعه جهان شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: 55 اثر فرهنگی و طبیعی ایرانی در فهرست موقت ثبت جهانی قرار دارند، این آثار باید مدیریت بهتری داشته باشند تا به ثبت جهانی برسند. ناگفته نماند، پرونده قلعه الموت در فهرست موقت قرار داشته و نیازمند کار مدیریتی است. همچنین پرونده جنگل‌های ارسباران می‌تواند ثبت شود اما ایراداتی نسبت به مداخلات کشاورزی در آن واردشده و حال ایرادات باید رفع گردد تا این پرونده مجدداً در یونسکو به جریان افتد. اما پرونده جنگل‌های هیرکانی به‌خوبی روند خود را طی کرده و ارزیابان یونسکو نیز ارزیابی خود را انجام داده و در تیرماه 98 مجدد مطرح خواهد شد. ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی یکی از اتفاقات مهمی است که پرونده آن توسط سازمان میراث فرهنگی و همکاری سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط‌زیست در حال بررسی است.