چگونه ماشین جنگ روانی دشمن را پنچر کنیم؟

تحولات رسانه‌ای ماه‌های اخیر از تصمیم آمریکا، عربستان و دیگر دشمنان ایران برای تکثیر رسانه‌های فارسی زبان با هدف اثرگذاری بر تحولات جاری و آتی ایران حکایت دارد. عوامل شبکه بی‌بی‌سی فارسی برای راه‌اندازی و تقویت دیگر رسانه‌های فارسی زبان چون رادیو فردا و دویچه‌وله به این رسانه‌ها کوچ کرده‌اند. صادق صبا، رئیس قبلی بی‌بی‌سی فارسی هم مشغول هدایت تلویزیون جدید ایران اینترنشنال شده که گفته می‌شود وابسته به عربستان است. همچنین روزنامه معروف انگلیسی ایندیپندنت چندی پیش اعلام کرد براساس قراردادی که با عربستانی‌ها منعقد کرده چهار وبسایت به زبان فارسی راه‌اندازی می‌کند.

اخیرا نیز منابع رسانه‌ای گزارش دادند که دولت دونالد ترامپ کارزاری متمرکز بر حملات لفظی و آنلاین را آغاز کرده که هدف آن ایجاد ناآرامی و اعمال فشار بر ایران است. وزیر خارجه آمریکا مایک پمپئو نیز دو هفته پیش گفت که شورای سخن‌پراکنی آمریکا (سازمان رسانه‌ای دولتی آمریکا که شبکه‌هایی از جمله صدای آمریکا را اداره می‌کند)‌ قصد دارد یک شبکه تلویزیونی، رادیویی و اینترنتی برای ایرانیان به راه بیندازند. در همین حال شاهد پمپاژ بی‌سابقه اخبار منفی در فضای رسانه‌های اجتماعی بخصوص تلگرام هستیم و رسانه‌های غربی نیز مدام از خروج شرکت‌ها از ایران، وقوع تظاهرات در ایران، وجود بحران‌های بزرگ و‌... سخن می‌گویند.

همزمان با این تحولات، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در ویدئو‌هایی خطاب به مردم ایران می کوشد آنها را تحریک به اقدام علیه کشورشان کند و رئیس‌جمهور آمریکا از آمادگی برای مذاکره بدون پیش شرط حرف می‌زند. اینها در حالی است که همزمان آمریکایی‌ها از برجام خارج شده اند و در حال بازگردندان تحریم‌های ضد ایرانی هستند. مقامات آمریکایی ادعا کرده اند که تحریم‌ها اقتصاد ایران را نابود خواهد کرد و ایرانی‌ها در نهایت مجبور خواهند شد با آمریکا سر یک میز بنشینند تا قراردادی جایگزین برجام آماده شود. به نظر می‌رسد هدف از تغییر آرایش رسانه‌ای دشمن، افزایش توان آنها در بزرگنمایی تاثیر تحریم‌ها و ایجاد دلهره در دل ملت تا ایران بالاخره تسلیم شود.

اما چگونه باید با این هجمه سنگین و شدید رسانه‌ای که ظاهرا هم‌عرض بوده و توسط یک فرماندهی واحد کنترل می‌شود مقابله کنیم؟ برای یافتن پاسخ، جام‌جم گفت‌وگوهایی را با کارشناسان و اساتید حوزه رسانه ترتیب داده است.

تمرکز جبهه رسانه‌ای داخلی روی اینترنت برود

محمد مرندی، استاد دانشگاه تهران معتقد است مقابله با آرایش جدید رسانه‌ای مثلث آمریکا، انگلیس و عربستان نیازمند ایجاد تغییرات بزرگ در روش‌ها و بازیگران جبهه داخلی و ارتقای کیفیت فعالیت آنهاست.به اعتقاد دکتر مرندی، مصرف رسانه‌ای مردم در همه جای دنیا از جمله ایران تغییر پیدا کرده است. در سبد مصرف رسانه‌ای مردم ایران نقش رادیو و تلویزیون و مطبوعات و خبرگزاری‌ها در حال کم رنگ شدن است و مصرف مردم از فضای‌مجازی رو به افزایش است. اما به اعتقاد دکتر مرندی، رسانه‌های عمومی هنوز به تغییرات در ذائقه مخاطبان توجه کافی نکرده‌اند و به میزان کافی وارد فضای اینترنت نشده‌اند. دکتر مرندی می‌گوید:‌ «شاهد آن هستیم که مدیوم‌های دیگر تاثیرگذاری خود را کم‌کم از دست می‌دهند و اینترنت اهمیت روزافزونی پیدا می‌کند. رسانه ملی باید تمرکز خود را از تلویزیون روی اینترنت منتقل کند.» این استاد دانشگاه می‌گوید صداوسیما باید با مدیریت صحیح منابع، بسترهای جدید برای اطلاع رسانی به مردم در فضای اینترنت ایجاد کند و روی تولید محتوای کیفی و رقابتی در این فضا متمرکز شود و تسریع در اطلاع‌رسانی با تاکید بر صحت و سقم خبر را سرلوحه قرار دهد. دکتر مرندی همچنین معتقد است باید دست رسانه‌های عمومی از جمله صداوسیما بازتر گذاشته شود و آنها اجازه یابند از نهادهایی چون دولت و قوه قضاییه راحت‌تر انتقاد کنند. وی می‌گوید: «این جالب نیست که تا انتقادی صورت بگیرد فشار عظیمی وارد شود. این فشارها رسانه را بی‌خاصیت می‌کند.»

فضای رسانه‌ای را از دسترس دشمن دور کنید

محمدصادق کوشکی، استادیار دانشگاه تهران می‌گوید بررسی محتوای تولیدی جبهه دشمن در رسانه‌های سنتی و اجتماعی که در قالب‌های مختلف چون خبرهای کوتاه، مقاله‌های بلند و حتی پست‌های طنز تلگرامی منتشر می‌شود، نشان می‌دهد جنگ روانی دشمن بر محورهایی چون این قرار گرفته که تحریم‌ها نابود‌کننده است، فساد مالی کشور را فرا گرفته و در این اوضاع دارایی کشور هم در بیرون هزینه می‌شود.کوشکی می‌گوید آمریکایی‌ها با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای خود قصد ترساندن مردم را از هیولایی به نام «تحریم» دارند. اما این تحریم‌ها بیشتر از آن‌که خودشان آزاردهنده باشند، بازتاب‌ روانی آنها جامعه ما را آزار می‌دهد.برای مقابله با جنگ رسانه‌ای دشمن، کوشکی معتقد است علاوه بر این‌که رسانه‌ها باید اطلاعات دقیق به مردم منتقل کنند، باید فضای رسانه‌ای کشور از دسترس دشمنان دور شود.کوشکی می‌گوید توان رسانه‌ای دشمنان بسیار بالاتر از توان رسانه‌ای ایران و مقابله با فعالیت بیش از
300 شبکه خارجی کار راحتی نیست. وی می‌گوید:‌«اگر تمام پنجره‌های خانه شما باز باشد، پنج بخاری هم کفاف گرم کردن یک آپارتمان معمولی را نمی‌دهد.» به اعتقاد کوشکی، جنگ روانی بر ارائه اطلاعات غلط استوار است و این اطلاعات بر بخشی از عامه مردم که محقق یا دانشمند نیستند، تاثیر می‌گذارد. کوشکی می‌گوید در شرایط شبه جنگی فعلی کشور ما بهتر است شبکه اینترنت داخلی از اینترنت خارجی جدا شود. البته کسانی هم که برای مصارف علمی، تجاری و... نیاز به ارتباط با جهان خارج دارند، راه‌هایی برای تامین نیاز خود خواهند داشت.وی می‌گوید:‌ ‌در فضای فعلی، شبکه‌های اجتماعی خارجی به صورت آزادانه تبلیغات مدنظر خود را به ذهن مخاطب پمپاژ می‌کنند. لازم است فضای مجازی به صورت جدی کنترل شود تا امواج مسموم اطلاعات که بخش زیادی از محتوای شبکه‌های مجازی را تشکیل می‌دهند امکان گسترش یافتن پیدا نکنند.

نیاز به ارکستر رسانه‌ای امیدآفرین داریم

امیدعلی مسعودی، کارشناس ارتباطات می‌گوید رسانه‌های ایرانی باید به مثابه اعضای یک ارکستر عمل کرده و با فعالیت هماهنگ، پاسخ جنگ روانی دشمن را بدهند.وی می‌گوید: یکی از مسائل مهمی که با آن مواجه هستیم نبود نظام جامع رسانه‌ای است. مطبوعات ما هیچ پیوستگی با یکدیگر ندارند و اتاق فکر مشترکی وجود ندارد. وی می‌افزاید:اولین پیشنهاد برگزاری نشست‌های دوره‌ای برای خبرنگاران، سردبیران و مدیران مسئول رسانه‌هاست. رسانه‌ها همچنین باید ارتباط با شورای عالی امنیت ملی و کمیسیون امنیت ملی مجلس را تقویت کنند. مسعودی می‌گوید رسانه‌ها باید مطالبه‌گری را پیشه خود سازند و با نقد صحیح عملکرد مسئولان، اصلاح قوانین ناکارآمد و مبارزه با فساد داخلی و تلاش برای تحقق اقتصاد مقاومتی به بهبود اوضاع اقتصادی کمک کنند. مسعودی می‌گوید رسانه‌ها همچنین باید به وظیفه ذاتی خود یعنی آگاهی بخشی به مردم بهتر عمل کنند و به مردم واقعیت را پمپاژ کنند تاآنها تصور نکنند تنها راه ادامه حیات پذیرش شرایط ناعادلانه آمریکایی‌هاست.مسعودی می‌افزاید رسانه‌ها باید به مردم این آگاهی را بدهند که ایران کشوری مانند عراق نیست و علاوه بر ظرفیت‌های فراوان درونی، در نقطه استراتژیکی قرار گرفته است و با 15 کشور همسایه است. علاوه بر این باید سوابق تاریخی مواجهه هنرمندان ایرانی با بحران‌های قبلی را که کشورهای غربی برای ایران ایجاد کرده بودند مثل جنگ تحمیلی یادآوری شود.وی می‌گوید:‌ «بنده معتقدم از زمان بازگشت تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا در آبان ماه، اگر شش ماه تحمل کنیم اثرات تحریم‌ها رو به کاهش می‌رود و کشور خود را با آنها وفق خواهد داد.» مسعودی همچنین می‌گوید چشم‌انداز آینده کشور روشن است و روابط خوب ایران با روس‌ها و چینی‌ها و نزدیکی فزاینده کشورمان به اروپا نویدبخش روزهای بهتر است.وی می‌گوید مهم‌ترین مساله فهم بازی دشمن و فهماندن آن به مردم است تا آنها پای کار بیایند ،درست مانند زمان جنگ. مسعودی می‌گوید: ‌«مهم‌ترین مساله حضور مردم هست. اگر آنها به دولت اعتماد کنند مطمئن باشید توطئه‌های رسانه‌ای دشمن خنثی می‌شود.»

علیرضا هاشمی

بین‌الملل