سرودهایی در وصف «گل»

فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی فوتبالی در سراسر دنیا ساخته شده‌اند. کلی کتاب فوتبالی نوشته شده و این ورزش همه پسند را از ابعاد مختلف تحلیل کرده است. هنر جذاب و همه پسند موسیقی هم که در سراسر دنیا طرفداران فراوانی دارد، کم سراغ فوتبال نرفته است. تیم‌های مطرح دنیا همگی سرود فوتبالی خاص خود را دارند و البته تیم ملی فوتبال کشورها برای حضور در رویدادهای جهانی این عرصه هم با سرود رسمی تیم خود حضور پیدا می‌کنند و موسیقی و فوتبال به این صورت به هم گره می‌خورند.

در ایران طی دو دوره گذشته‌ای که در جام جهانی حضور داشته‌ایم، بر سر ساخت سرود رسمی کشورمان ده‌ها اما و اگر و حرف و حدیث پیش آمده که هنوز هم اگر با اهالی موسیقی درباره‌شان حرف بزنی، بحث‌های طولانی را ایجاد خواهد کرد. در دهه‌های گذشته این خبرها نبود، اما سرودهای بسیار خوب و خاطره‌انگیزی ساخته می‌شد که هنوز هم شنیدن آنها می‌تواند در ما حس خوبی را ایجاد کند. در ادامه نگاهی اجمالی به این سرودهای زیبا و به یاد ماندنی خواهیم کرد:

طعم شیرین پیروزی

«ورزشکاران، دلاوران، نام‌آوران...» شک نداریم خاطرات خوش روزهای صعود ایران به جام جهانی 1998 در ذهن شما هم با همین سرود مانده است، سرودی که هنوز هم شنیدنش برایمان از هر اثر دیگری شیرین‌تر بوده و گویی به‌عنوان سرودی برای موفقیت‌های ورزشی و پیروزی در ذهنمان ثبت شده است. این سرود به‌یاد‌ماندنی از ساخته‌های نادر مرتضی‌پور، استاد دانشگاه موسیقی صدا و سیماست. مرتضی‌پور با تشویق پدر آموختن موسیقی را از ده سالگی در هنرستان عالی موسیقی شروع کرد و پس از آموختن کنترباس و همکاری با ارکستر سمفونیک تهران، در سال 1349 به آمریکا ‌رفت و تحصیلات خود را تا کارشناسی ‌ارشد دانشگاه میسوری ـ کلمبیا ادامه ‌داد. او پس از بازگشت به ایران رهبری ارکستر سمفونیک تهران را به دست گرفت. پس از آن در سال 1361 رهبر ارکستر مجلسی و سمفونیک صدا و سیما ‌شد. او هنوز هم با ارکستر این سازمان به عنوان رهبر کار می‌کند. درباره این سرود باید به نکته مهم دیگری هم اشاره کرد. در شعر این قطعه از پیروزی حتمی سخن به میان نمی‌آید و این فضا را باز می‌گذارد که پس از شکست هم بتوان آن را شنید و به پیروزی فکر کرد.

روح حماسی یک سرود

«جهان عرصه عبرت‌آموزی است/ شکست اولین راه پیروزی است...» این بند آغازین این قطعه موسیقایی نیست، اما مردم بیش از هر چیز با همین بخش می‌شناسندش و به خاطر دارند که آن را با صدای شهرام ناظری خواننده برجسته موسیقی ایرانی شنیده‌اند. سرودی که ریتم آهنگسازی فوق‌العاده آن می‌تواند هر شنونده‌ای را به حرکت به سمت پیروزی سوق دهد و در او شور و امید بیافریند.

اردشیر و ارسلان کامکار از آهنگسازان و نوازندگان بنام ایرانی، آهنگسازی این سرود را انجام داده‌اند و شعرش هم سروده محمدعلی چاووشی است. البته لحن حماسی سرود برای خیلی‌ها این تصور را ایجاد می‌کند که از سروده‌های فردوسی انتخاب شده اما این‌طور نیست. ناظری این قطعه را اوایل دهه 80 خورشیدی در مراسم مرد سال ورزش ایران اجرا کرد. میزبان این مراسم شبکه سه تلویزیون جمهوری اسلامی ایران و سالن همایش‌های صدا و سیما بود.

این سرود هم قابلیت سرود قبلی را دارد و هم در پیروزی و هم شکست می‌تواند شنیده شود و با روح حماسی افزونی که دارد می‌تواند مخاطب خود را به شور و هیجان هم آورد.

تصویری از سراسر ایران

«بر طبل شادانه بکوب/ پیروز و مردانه بکوب» این هم دیگر سرود به‌یاد ماندنی ورزشی کشورمان است. آن را امید جعفری خوانده و آهنگسازی‌اش را دکتر محمدرضا چراغعلی به عهده داشته است. ترانه‌اش را هم ساناز صفایی سروده است. ریتم شاد و کلام آهنگین و نشاط بخش این سرود به صدای خواننده جان بیشتری می‌دهد و می‌تواند خیلی زود جای خود را در ذهن او باز کند.

در متن ترانه این اثر می‌توان ایران را با همه زیبایی‌هایش تصور کرد. این سرود هر چند حال و هوای پیروزی را در خود دارد و نمی‌توان گفت مانند دو سرود قبلی است، اما باز هم اشاره مستقیمی ندارد و مانند همه شعرهای زمان‌های قدیمی‌تر بدون تاریخ مصرف است. می‌تواند در هر دوره‌ای و برای هر پیروزی شنیده شود و حس خوب پیروزی یا لااقل امید به فردا را در مخاطب خود زنده نگه دارد. این خاصیت مهمی در هنر دهه‌های گذشته است که امروزه تقریبا کمرنگ شده است. حالا مستقیم و واضح برای امروز می‌گوییم و این مستقیم گویی بی‌حد، حرفی را برای فردا باقی نمی‌گذارد، همیشه در طول تاریخ بیان هنری و نگریستن به فرداها یک اثر را زنده نگه داشته است.