برنامه‌ای برای جوانان نداریم

در حالی که آخرین روزهای سال96 را پشت سر می‌گذاریم و بسیاری از جوانان محقق شدن آ‌رزوهایشان را در سال آینده جست‌و‌جو می‌کنند‌، سراغ محمد مهدی تندگویان، معاون ساماندهی امور جوانان، وزارت ورزش و جوانان رفتیم؛ مدیری که این روزها جوانان از او توقعات زیادی دارند. در این گفت‌وگو تندگویان از راهکارهایی که برای حل مشکلات جوانان دنبال می‌کند حرف می‌زند و از این می‌گوید که 21 نهاد و وزارتخانه در‌ حوزه جوانان ‌اعتبار‌ می‌گیرند‌،اما هیچ‌کدام پاسخگو‌ نیستند.

سرانجام لایحه احیای سازمان جوانان به کجا رسید؟

لایحه در کمیسیون اجتماعی مجلس تصویب شد، البته تنها یک بخشی از این لایحه مربوط به جوانان است و موضوع دو وزارتخانه دیگر هم در آن وجود دارد.

احیای سازمان موافقان و مخالفان بسیاری دارد و به نظر می‌رسد استدلال هر دو طیف خیلی کلی است. موافقان بر حل مشکلات جوانان به واسطه احیای سازمان حرف می‌زنند و مخالفان بر بی‌نتیجه و هزینه بر بودن این احیا اصرار دارند. شما هم به حضور یک نماینده جوان در جلسات هیات دولت بواسطه احیای سازمان اشاره کردید. آیا این حضور به تنهایی می‌تواند دلیل موجهی برای احیای سازمان ملی باشد؟‌

البته من مخالف چندانی در این رابطه ندیدم. نماینده‌های مجلس درباره این لایحه در مورد بخش جوانان موافق بودند. بیشتر نماینده‌های مجلس به این نتیجه رسیده‌اند که این تفکیک در حوزه حل مشکلات و ساماندهی جوانان می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در رابطه با جایگاه مورد اشاره شما هم باید گفت کمک کننده است، ما وقتی درباره جوانان بحث می‌کنیم با جمعیتی حدود یک‌چهارم جمعیت کشور سر و کار داریم، تعدادی که آینده کشور را می‌سازد. یعنی هر تصمیمی درباره آنها تضمین‌کننده آینده کشور است. بنابراین من فکر می‌کنم این‌که یک چهارم جمعیت کشوری که قرار است آینده کشور را بسازند اگر یک نماینده در جلسات هیات دولت داشته باشند، انتظار بالایی نباشد.

چقدر این جایگاه در حل مشکلات جوانان تاثیر دارد؟

با این جایگاه چند اتفاق می‌افتد. اول این که در جایگاه هیات دولت می‌تواند لوایح مشخص را در حوزه جوانان تولید کند که این لوایح در صورت تصویب در مجلس به خیلی از مشکلات جوانان کمک می‌کند. در بحث دیگری که این جایگاه تاثیر خواهد داشت موضوع بودجه و اعتبارت است. در حال حاضر در حوزه جوانان شاید ما در بودجه‌های سالانه رقمی بیشتر از ده هزار میلیارد تومان اعتبارات داریم ولی این بودجه تجمیع نمی‌شود و بدتر این که نظارتی بر عملکرد‌ها هم وجود ندارد. یعنی بخشی از این بودجه به وزارتخانه‌های راه و رفاه و بخش‌هایی از بودجه هم به ما تعلق گرفته است.

‌ تعداد این نهادها که بودجه مخصوص جوانان در آنجا هزینه می‌شود چقدر است؟‌

ما تقریبا 21 نهاد و وزارتخانه داریم که در حوزه جوانان اعتبار می‌گیرند. در حال حاضر ما به عنوان معاونت ساماندهی امور جوانان در ذیل یک وزارتخانه نمی‌توانیم دخالتی در اعتبارات دیگر وزارتخانه‌ها داشته باشیم،‌ نه تاثیرگذار هستیم و نه می‌توانیم گزارش درستی بگیریم و نه حتی وقتی گزارشی می‌گیریم می‌توانیم دخالتی در این اعتبارات داشته باشیم. اگر این جایگاه به ما تعلق بگیرد در کل اعتبارات حوزه جوانان و درباره همه نهادها می‌توانیم ورود پیدا کنیم. بنابراین با این اتفاق کمی ساماندهی اعتباری اتفاق می‌افتد و البته نظارت هم دقیق‌تر می‌شود. اگر وزارتخانه‌ای بداند که ما می‌توانیم در اعتباراتش دخالت کنیم و از این اعتبار کم و البته گزارش عملکردش را پایش کنیم بدون شک دقیق‌تر عمل می‌کند. یکی از مشکلاتی که حالا با آن رو به روییم این است که هیچ‌کدام پاسخگوی واقعی نیستند چون ما در حوزه اعتباری آنها نمی‌توانیم دخالتی کنیم.

فارغ از همه مزیت‌های احیای سازمان مشکلات حوزه جوانان همچنان وجود دارد، از ازدواج بگیرید تا اشتغال. برای این مسائل چه برنامه‌ای دارید؟

واقعیت تلخی که با آن مواجه هستیم این است که در حوزه جوانان تا به حال هیچ سیاستگذاری نداشته‌ایم. یعنی یک سیاستگذاری واحد که بتوانیم به عنوان مثال عنوان کنیم یک برنامه پنج‌ساله،‌ده‌ساله یا 20 ساله حوزه جوانان داشته‌ایم وجود ندارد. شورای‌عالی جوانان را داشتیم و جلساتی هم تشکیل شده است و مصوباتش هست، ستاد ساماندهی امور جوانان هم در استان‌های کشور در حال تشکیل است اما مساله این است که همه این تلاش‌ها مشخص نیست براساس کدام سیاست است؟! ریل‌گذاری این حوزه اصلا انجام نشده است. این اتفاق باید بیفتد و سیاستگذاری کلان حوزه جوانان در کشور صورت بگیرد و در آن به تمام نهادهای درگیر وظایف و چشم‌اندازشان ابلاغ شود و بعد از آنها بازخواست شود. این گام اول در راستای حل مشکلات جوانان است و البته که کمی هم زما‌نبر است. چرا که سیاستگذاری کلان کار یکماهه نیست. در حال حاضر ما در حوزه‌های مختلف چند کارگروه را تعیین کردیم و در کنار آنها هم به کارشناسان خبره میدان دادیم. مدیریت کارگروه‌ها را به خود جوانان سپردیم اما از کارشناسان خبره و کارکشته استفاده کردیم.

این گام اولیه است تا بتوانیم یک برنامه کلان حوزه جوان داشته باشیم. تا سال آینده وقتی که بودجه برای نهادهای مختلف توزیع می‌شود براساس آن برنامه تدوین شود.

پیش از این هم برنامه‌هایی در نظر گرفته شده، از امیدبخشی به جوانان گرفته تا تشکیل پارلمان جوانان و جدی گرفته شدن جوانان به واسطه گسترش سازمان‌های مردم نهاد، سرنوشت همین برنامه‌ها چه شد؟

در موضوع سازمان‌های مردم نهاد وعده ما عملیاتی شد. مجمع ملی تشکل‌های مردم نهاد ما رونمایی می‌شود، چون انتخابات سراسر کشور برگزار شد و مجامع استانی‌شان شکل گرفته است، به این شکل مجمع ملی تصویب و اساسنامه آن مشخص می‌شود تا بتدریج تبدیل به یک سندیکای کاملا ملی شوند و به این شکل بتوانند مطالباتشان را از دستگاه‌ها بگیرند‌. این گام اول برای تشکیل پارلمان جوانان هم هست. با این کار نیمی از راه تشکیل پارلمان پیموده شده است.

پارلمان جوانان را چه گروه‌هایی تشکیل می‌دهند؟

همه نهادهای درگیر با این حوزه. البته بسیاری از نهادهای دیگر همچون بسیج و هلال‌احمر هم به تاثیرگذاری در این پارلمان معتقدند، ضمن این‌که بسیاری از احزاب هم شاخه جوانان دارند. نهادهای زیادی وجود دارد که همه باید با همدیگر همراه شوند و به تعادلی برسند تا ما بتوانیم پارلمان را تشکیل دهیم. ولی موضوع این است که پارلمان هم اگر شکل گرفت ولی جایگاه اجرایی مشخصی برایش قائل نباشیم، عملا جریانی شعاری است. پارلمان باید صاحب جایگاهی باشد که بتواند تولید لایحه و مصوبه کند و در دل قانون بنشیند. وگرنه با شعار پارلمان جوانان به جایی نمی‌رسیم. هر چند قانون بصراحت عنوان کرده که پارلمان جوانان مرجعی است که می‌تواند تولید مصوبات قانون کند و آنها ابلاغ شود به وزارتخانه‌ها.

البته که قانون به موارد بسیاری اشاره کرده و مشکل همیشه در اجراست!

مشکل ضمانت اجرایی همان مشکلی است که ما هم به آن اعتقاد داریم. وعده‌های هر نهادی تا وقتی که نتوانید در اعتباراتش دخالت کنید ضمانت اجرایی ندارد! اگر این کار از سوی ما صورت بگیرد یک ضمانت اجرایی قوی به دست می‌آید.

یکی از نقدهای مطرح در رابطه با سازمان ملی جوانان این بود که بسیار سیاسی است چرا که از ابتدای تشکیل با یک نگاه سیاسی شکل گرفته است.

ما حدود 1700 تشکل در سراسر کشور داریم، حتی یکی از این تشکل‌ها فعالیت سیاسی نمی‌کند. عمده کار این تشکل‌ها در حوزه کارآفرینی است. این تشکل‌ها در حوزه‌های مختلف مثل کشاورزی، صنعتی، علمی و پژوهشی کارآفرینی بومی و محلی انجام می‌دهند. حاضریم گزارش عملکرد همه آنها را اعلام کنیم. در یک دوره‌هایی از تشکل‌ها برای فعالیت‌های سیاسی استفاده می‌شد اما الان سفارش اصلی ما این است که به هیچ وجه تشکل‌ها به سمت فعالیت‌های سیاسی نروند.

‌ به کارآفرینی اشاره کردید اما ما این روزها شاهد نبود امنیت شغلی برای همان معدود شاغلان نیز هستیم.

البته حوزه اشتغال با ما نیست. یعنی معاونت ساماندهی امور جوانان متولی اشتغال‌آفرینی برای جوانان نیست. ما وظیفه ساماندهی در این حوزه را داریم. اینجا از وزارتخانه‌ها و نهادها در ستاد ساماندهی که هر ماه تشکیل می‌شود گزارش عملکرد می‌گیریم و براساس آن گزارشی را تنظیم و برای رئیس‌جمهور ارسال می‌کنیم تا در نهادهای بالادستی با جایگاه‌هایی که عملکرد درستی نداشتند برخورد شود. ولی بخش کوچک این موضوع را که ما انجام می‌دهیم بحث تشکل‌هاست. تمام سیاست ما برای سال آینده این است که تشکل‌ها را به سمت کارآفرینی ببریم. ما از تشکل‌های کارآفرین خیلی بیشتر استقبال می‌کنیم تا تشکل‌هایی که در حوزه اجتماعی می‌خواهند فعالیت کنند. چون در حال حاضر نقطه اصلی مشکل جوانان را بحث اشتغال می‌دانیم‌ و فکر می‌کنیم اگر بحث‌های اقتصادی جوانان حل بشود همه موضوعات دیگر را می‌توانیم ساماندهی و حل کنیم.

بحث رایگان شدن مشاوره ازدواج جوانان به کجا رسید؟

روزی که دولت شروع به کار کرد تعداد مراکز مشاوره‌‌ ازدواج در کل کشور هفت دفتر بوده است و در حال حاضر حدود 200 دفتر مشاوره استان‌های مختلف‌ دایر است. این دفاتر همین حالا هم دوره‌ها، اردوها و کارگاه‌های رایگان برگزار می‌کنند. درخواست ما از دولت اجباری کردن این مشاوره‌هاست که به نظر می‌رسد‌ بحث‌های قانونی آن هم مطرح شده‌ است. به این مفهوم که هر جوانی که بخواهد تشکیل زندگی بدهد باید شش تا هشت ساعت دوره مشاوره را بگذراند. کاری که در این دفاتر در طول سه چهار سال گذشته انجام گرفته نتیجه‌اش 10 درصد کاهش میزان طلاق در حوزه جوانان بوده است. البته بدیهی است بخشی از این کاهش به مفهوم جلوگیری از ازدواج‌های ناموفق بوده است. در این مورد دولت و سازمان ثبت باید برای اجباری شدن این مشاوره‌ها به ما کمک کنند تا بتوانیم این دفاتر مشاوره را توسعه بدهیم. بدون شک این گونه برنامه‌ها نیاز به اعتبارات دارد، هر چند ما در حوزه‌های مختلف جوانان از کمک خیرین هم استفاده می‌کنیم، ولی به هر حال دولت هم باید علاوه بر وام ازدواج به جوانان اعتبارات بیشتری‌ اختصاص بدهد.