جولان فیلم‌های نخبه‌گرا در سینمای‌عید

باوجود اینکه قطعا این هفت فیلم مذکور در اکران سراسری، هرکدام به سهم خود واجد ارزش هنری هستند، اما در مجموع به دلیل نمایشی با اقتضائات و مناسبات اقتصادی در سطحی وسیع و تاکید روی وجوه صنعتی سینما و لزوم بازگشت سرمایه، در دایره سینمای رایج و تجاری هم قرار می گیرند. ولی گروه سینمایی هنر و تجربه و فیلمهای زیرمجموعه آن، تاکید بیشتری روی وجوه هنری و تجربی سینما دارد و تلاشی است برای نگاهی متفاوت تر به این مدیوم جذاب و تاثیرگذار.

این گروه سینمایی که تحت تاثیر سینمای نخبه گرایانه و خاص‌پسند جهان و البته فیلمهای مشهور و متفاوت سینمای موج نو و مستقل ایران شکل گرفته، باوجود برخی مخالفتها همچنان به کار خود ادامه می دهد و تماشاگران پیگیرتر سینما که دنبال تماشای شیوه های بیانی تازه ای در هنر هفتم هستند، هرطور که شده برنامه زمانی خود را با سئانسهای شناور و نامنظم فیلمهای این گروه تنظیم می کنند و این فیلمهای متفاوت را می بینند. آثاری که البته تماشای آنها احتمالا از حوصله تماشاگر عادی سینما خارج باشد و حتی می توان گفت که فقط بعضی از آنها تلاشهای منتج به نتیجه ای تماما دلپذیر و درخشان هستند.

با این حال برای ثمر دادن این حرکت و جریان فی نفسه مثبت، باید صبور بود و آستانه تحمل خود را افزایش داد، از سویی فیلمسازان به ویژه جوانان مشتاق حضور در این عرصه هم باید قول بدهند که اگر واقعا ایده و خلاقیتی کنجکاوی برانگیز و دوست داشتنی برای تماشاگران نخبه دارند، پشت دوربین قرار بگیرند و اگر واقعا به ساخته خود به عنوان حرکتی رو به جلو و جذاب اطمینان دارند، برای اکران آن ولو بصورت محدود و در گروه هنر و تجربه اقدام کنند. هر تجربه ای هم لزوما جایش در این گروه نیست؛ بلکه این فضای محدود باید جای فیلمهای تجربی با بیان هنری همراه با نوآوری و صد در صد جذابیت باشد. به هرحال تماشاگرانی که سراغ تماشای این فیلمها می روند، قطعا شاهد بهترین و جذابترین تجربه هایی از این دست در سینمای جهان بوده اند و نمی توان هر فیلم سطح پایین و فاقد ارزش و پرمدعای بی چیز و کسل کننده ای را تحت عنوان هنر و تجربه به خورد تماشاگر داد.

با این مقدمه و با امیدواری حرکت رو به رشد گروه هنر و تجربه در سینمای ایران و پاسخگویی به نیازهای تماشاگران خاص و نخبه سینما و ارتقای سطح سلیقه تماشاگران عام، با فیلمهایی تجربی و هنری جذاب و خلاقانه که البته در این مسیر به عقاید و ارزشهای کشور هم احترام بگذارند و تجربه گرایی را با ماجراجویی غیرعرفی و مغایر با شان جامعه اشتباه نگیرند، سراغ چند فیلمی می رویم که به تازگی اکران خود را در گروه هنر و تجربه آغاز کرده اند و به نوعی عیدی این گروه سینمایی به تماشاگران هستند. گفتنی است، امیرحسین علم‌الهدی، دبیر شورای سیاستگذاری گروه هنر و تجربه در گفت و گوی کوتاهی با جام جم، ضمن اعلام نام این فیلمها، از اضافه شدن یکی دو فیلم جدید دیگر برای اکران نوروزی هنر و تجربه طی چند روز آینده خبر داد و گفت به زودی نام فیلمها و نوبتهای نمایش آن اطلاع رسانی می‌شود. او همچنین از موکول شدن اکران فیلم «رفتن» ساخته برادران محمودی به اوایل سال آینده سخن گفت. علم الهدی همینطور از پردیس سینمایی باغ کتاب به عنوان سینمای جدید گروه هنر و تجربه نام برد.

قلب سیمرغ

حرکت رو به جلوی صنعت انیمیشن در ایران کند، اما محسوس است. عرصه پویانمایی سینمای ایران به ویژه در انیمیشن کوتاه و تجربی پر از جوانان خلاق و پر از ایده های بکر است. این نوآوری و خلاقیت چند سالی است در پروژه های بلند سینمایی هم خودش را نشان داده. بطوریکه همین حالا انیمیشن سینمایی فیلشاه، توانسته جایی میان هفت فیلم اکران نوروزی داشته باشد.

انیمیشن قلب سیمرغ که در گروه هنر و تجربه اکران شده، چشمه‌ای از جریان مثبت این عرصه است و قصه اساطیری اش را در آینده‌ای دور روایت می‌کند. زمانی که جهان در حال جنگ، چشم انتظار یک ناجی به سر می‌برد. فیلم را زنده یاد وحید نصیریان کارگردانی کرده است و بازیگرانی چون حمید فرخ نژاد، رضا کیانیان، الهام پاوه‌نژاد و پرویز پورحسینی در آن صداپیشگی کرده‌اند.

صحنه‌هایی از زندگی یک کارآگاه

شیفتگی به سینما عوارضی هم دارد و می تواند دلبسته چشم و گوش بسته فیلمها را ببلعد و قربانی کند و مرز میان زندگی و سینما را محو و حتی آن را بطور کامل از بین ببرد. البته این به قربانگاه رفتن، گاهی کاملا داوطلبانه است و به زعم عشاق سینما عیشی عظیم به حساب می آید و آنها حاضر به تعویض آن با واقعیت صرف و کسل کننده نیستند. اتفاقا تاریخ سینما هم پر است از فیلمهایی که در رفت و آمدی مدام میان واقعیت و خیال هستند.

صحنه هایی از زندگی یک کارآگاه را هم می توان فیلمی از همین قماش دانست و وجوه هنری و تجربی محسوس آن را به عینه دید و دریافت کرد. خلاصه قصه فیلم هم به شما می گوید قرار است چه فیلمی ببینید: در یکی از روزهای سرنوشت ‌ساز پاییزی نامه مشکوکی به دست پسر جوانی که به فیلم‌های کارآگاهی علاقه دارد می‌رسد. او با خواندن نامه درگیر ماجرایی کارآگاهی می‌شود ولی برای تبدیل شدن به یک کارآگاه خصوصی واقعی، موانعی وجود دارد.

بهراد موسوی، نگار تاجر، نیلوفر نیکسار، شاهین بازیل، دانا جعفری، پوریا جهانشاد، آرش لطفی، حافظ روحانی ،حسام نورانی، آیدا ذاتی و حمیدرضا صدر بازیگران این فیلم هستند. نویسنده و کارگردان فیلم، علیرضا رسولی نژاد است که علاقمندان پیگیر سینما او را با سردبیری فصلنامه «فیلمخانه» می شناسند. مینور و ماژور، صحنه های خارجی و آداجیو از دیگر ساخته های رسولی نژاد هستند.

خوان بی خان

رقیه چهره آزاد در فیلم «مادر» ساخته علی حاتمی، از خانه سالمندان به خانه برمی گردد تا روزهای آخر زندگی اش را در خانه سپری کند. برای همین فرزندان تنی و ناتنی اش را با همه تفاوتها، اختلاف سلیقه ها و کشمکش ها دور هم جمع می کند تا مهر و محبت و صمیمیتِ متاثر از عشق مادری، دوباره جایگزین قهرها و کدورتها شود.

مستند خوان بی خان به تهیه کنندگی محسن استادعلی به نوعی یادآور همین قصه است و می دانیم که نمونه هایی شبیه آن کم نیستند. خانواده‌ای که سالها به دلیل برخی مشکلات از یکدیگر دور بوده‌اند حالا به دلیل بیماری مادر مجبورند بار دیگر کنار هم قرار بگیرند و از او نگهداری کنند.

هادی معصوم دوست، کارگردان این فیلم که آثاری چون «نشستن بین دو صندلی»، «خونِ سرد» و «عشق رادیو» را در کارنامه دارد، در بخشی از یادداشتی که در سایت هنر و تجربه منعکس شده، درباره خوان بی خان نوشته: «هر کسی در دوره‌ای از زندگی‌اش پا سست می‌کند، گاهی می‌ایستد و فقط به دور و برش نگاه می‌کند. از موج دغدغه‌های روزمرگی لحظه‌ای کنار می‌ایستد و به چرایی‌ها فکر می‌کند. «خوان بی خان» حاصل یکی از این کنار ایستادن‌هاست. ایستادن مقابل آینه‌ی خودت و دیگران؛ و نگاه کردن. فکر کردن به همه‌ی چرایی‌ها که چطور آدم‌ها به مرور از هم فاصله می‌گیرند و این فاصله‌ها از کدام فکرها، کدام اتفاق‌ها پا می‌گیرد؟ کی و چطور ما آنقدر در دنیای فردی خود غرق شدیم که دیگران تا این حد در سایه قرار گرفتند؟»

برداشت دوم از قضیه اول

بی تردید عباس کیارستمی، چهره ای کلیدی و تعیین کننده در سینمای ایران است و در کل کارنامه و فیلمهای او جنبه های تمام و کمال هنر و تجربه به چشم می خورد. بیراه نیست اگر بگوییم باوجود کارگردانهایی شاخص و پیشرو در تاریخ سینمای ایران، بسیاری از علاقمندان سینمای متفاوت و آوانگارد در ایران مرید و دنباله رو و حتی مقلد او هستند.

کیارستمی به خیلی از علاقمندان جوان سینما نگاه متفاوت را یاد داد و فیلمهایش کلاس درسی تاثیرگذار در این زمینه هستند. به ویژه دانشجویان سینما خیلی تحت تاثیر سینما و جهان بینی این کارگردان هستند و البته اخیرا و در این چند سال، تب اصغر فرهادی هم در این فضا بالا رفته است و برخی هم سعی می کنند فیلمهایی در کلاس اصغر بسازند.

برداشت دوم از قضیه اول هم متاثر از این فضای شکل گرفته، در عنوان کمی ما را یاد «قضیه شکل اول، شکل دوم» کیارستمی می اندازد و در جاهایی هم آثار فرهادی را در ذهن تداعی می‌کند. با این حال فیلم بازیگوش و تجربه گرایانه ای است و قصه یک گروه فیلمسازی دانشجویی را روایت می کند که در خانه‌ ‌ای قدیمی مشغول آماده کردن صحنه هستند. کارگردان و گروهی از دوستان تئاتری‌اش پس از ماهها تمرین، امروز قرار است اولین فیلم بلند خود را بسازند. اما ساختن فیلم سخت ‌تر از آن چیزی است که آن‎ها تصور می‌کنند.

فیلم را پویان باقرزاده ساخته و بازیگرانی چون مهران میری، مینا زمان، عاطفه جمالی و پدرام انصاری در آن بازی می کنند.