«پیک نوروزی» به تعطیلات رفت!

اسفند 91 حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر وقت آموزش و پرورش هم از حذف پیک نوروزی و تکالیف خبر داده‌ و گفته بود «عیدی آموزش و پرورش به دانش‌آموزان در نوروز امسال این است که تعطیلات را در کنار خانواده خوش بگذرانند.» ‌اما عمر این خوشی دیری نپایید و نوروز همان سال هم پیک نوروزی کنار سفره هفت‌سین دانش‌آموزان نشست. اما حالا آن‌طور که رضوان حکیم‌زاده اعلام کرده امسال نه فقط این پیک نوروزی از سبد آموزشی کودکان حذف می‌شود، بلکه جایگزین‌های جذابی برای روزهای تعطیلات کودکان تدارک دیده شده است.

غمگین با پیک شادی

استرس تنها نتیجه تکالیف نوروزی برای کودکان بوده است. آنچه مشخص است این که دانش آموزان در تعطیلات درگیر چالش‌های تکمیل پیک نوروزی بودند و معمولا در آخرین ساعات تعطیلات با همراهی خانواده پیک را حل می‌کردند. جالب این‌که این پیک‌ها تا اوایل دهه 70 هم با نام «پیک شادی» خوانده می‌شد، اما کمتر دانش‌آموزی در دوران تعطیلات حس شادمانی را از این تکالیف آزاردهنده نوروزی به‌دست می‌آورد.

بسیاری از کارشناسان نظام آموزشی و صاحبنظران حوزه تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان هم معتقدند پیک‌های نوروزی به‌دلیل نا آشنایی کافی طراحان و برنامه‌ریزان با ویژگی‌های یک رسانه آموزشی جذاب و استاندارد باعث مدرسه‌گریزی دانش‌آموزان و اتلاف وقت آنان و خانواده‌هایشان در طول تعطیلات عید نوروز می‌شود. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هم اعلام کرده است؛ «در سال‌های گذشته با توجه به فاصله گرفتن کودکان از محیط مدرسه، برای جلوگیری از اختلال در یادگیری، پیک نوروزی تهیه و در اختیارشان قرار می‌گرفت و حالا دیگر این تاثیر وجود ندارد.»

رضوان حکیم‌زاده دیروز اینها را در جمع خبرنگاران مطرح کرد و از این خبر داد که ‌قرار است؛ «داستان خوانی و داستان‌گویی جایگزین پیک‌های نوروزی شود.»

آن‌طور که معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفته، در سال تحصیلی 93ـ92 دستورالعمل جدیدی تدوین شد که بر کتابخوانی، مطالعه، گفت‌وگو و مهارت‌های اجتماعی تاکید داشت و مقرر شد استان‌ها از تولید پیک‌های متمرکز خودداری کنند و برنامه‌هایی برای توانمندسازی معلمان داشته باشند؛ اما برخی معلمان توانایی طرح تکالیف نوروزی را نداشتند و به‌دلیل کمبود وقت، فشرده بودن زمان، رونویسی تمرین‌ها را جایگزین کردند. به نظر می‌رسد نتیجه این تصمیمات در نوروز امسال برای دانش‌‌آموزان ابتدایی اجرا می‌شود. داوود محمدی، عضو کمیسیون آموزش مجلس معتقد است تصمیم‌گیری درباره مسائل آموزشی تصمیماتی سرنوشت‌ساز است. او به جام‌جم می‌گوید: حذف پیک نوروزی موضوع تازه‌ای نیست و مدت‌هاست در رابطه با آن نظرات مختلفی ابراز شده،اما تصمیم به حذف آن باید با رعایت پیامدهای مثبت و منفی باشد. نگرانی از کارشناسی نبودن حذف پیک نوروزی به این دلیل است که در سال‌های گذشته این حوزه محل‌آزمون و خطا بوده است.

هر چند حکیم‌زاده با ارائه جزئیات این طرح بخشی از نگرانی این عضو کمیسیون آموزش مجلس را رفع کرد،‌ اما او در رابطه با جایگزین پیک نوروزی‌ توضیح داد تصمیم گرفتیم برای آشتی دادن کودکان با قصه و داستان، قصه‌خوانی، قصه شنیدن و قصه‌گویی را به‌عنوان تکلیف نوروزی کودکانمان در ایام نوروز در نظر بگیریم. در ارزش‌های داستان به‌عنوان قالب اساسی شکی نیست و داستان زبان قرآن است.

کارن خانلری، دیگر عضو کمیسیون آموزش مجلس هر چند از جزئیات این طرح آگاه نیست، اما همسو با این طرح به جام‌جم می‌گوید: جایگزینی داستان‌خوانی ایده خوبی است، چون دانش‌آموزان ما با کارهای کلاسیک ایرانی اصلا آشنا نیستند،‌ در رابطه با شناساندن فرهنگ و ادبیات ایرانی به دانش‌آموزان‌مان بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم.

او تصریح می‌کند:‌ ‌به نظر می‌رسد محاسن حذف پیک نوروزی بیشتر از حفظ آن باشد. هر چند تصمیم به جایگزینی کتاب‌های داستان و قصه‌خوانی می‌تواند تصمیمی خوب و موثر دست‌کم در راستای شناخت فرهنگ و ادبیات ایران به کودکانمان باشد.

میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش نیز بر این باور است که این طرح با هدف احیای هویت ایرانی ـ اسلامی است. او هم به جام‌جم می‌گوید: با حذف پیک نوروزی و تمرکز بر داستان‌خوانی بسیاری از کتب کلاسیک ایرانی همچون شاهنامه که در سیستم آموزشی خاک می‌خورد‌ جایگاه خود را پیدا خواهد کرد. آن طور که او توضیح می‌دهد این کار باعث می‌شود در تعطیلات نوروزی بچه‌ها کمی هم از فضای مجازی، تلفن همراه و بازی‌های رایانه‌ای دور شوند.

پیک معلمان و والدین

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش به تقویت مهارت‌های شنیداری و گفتاری، ابراز وجود و پرورش قوه تفکر و خلاقیت دانش آموزان نیز اشاره کرد‌ و گفت: در مرحله اول حق انتخاب را برای دانش‌آموزان به رسمیت می‌شناسیم اما با توجه به این‌که خانواده‌ها و مدارس نیز شریک اساسی طرح هستند می‌توانند در این زمینه کمک کنند. در دستورالعملی که بزودی به مدارس ارسال می‌شود، توصیه‌هایی برای معلمان به منظور انتخاب کتاب مناسب با رده سنی آمده است.

آن‌طور که وی توضیح داد، قرار است ویژگی‌های کتاب مناسب نیز به استان‌ها ابلاغ شود تا از معرفی کتاب‌های نامناسب خودداری شود‌ .این نکته‌ای است که علیرضا سلیمی، عضو دیگر کمیسیون آموزش مجلس نیز تاکید بسیاری روی آن دارد. به اعتقاد سلیمی، جایگاه معلمان در این طرح بسیار حائزاهمیت است. آن‌طور که او در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد‌، حذف پیک نوروزی اگر انجام شود، موضوع جایگزینی آن پیش می‌آید؛ موضوعی که به باور سلیمی فقط با توانایی معلمان می‌تواند حل شود، زیرا معلمان می‌توانند هر کدام برنامه‌ای برای دانش‌آموزان تدارک ببینند که از روزهای تعطیل ‌استفاده مطلوب و درستی کنند. به اعتقاد این عضو کمیسیون آموزش مجلس، معلم تنها کسی است که می‌تواند استعداد دانش‌آموزان را تشخیص بدهد. ممکن است دانش‌آموزی در نقاشی استعداد داشته باشد و معلم تکالیف نوروزی‌اش را همسو با این استعداد از او طلب کند. هدف از حذف پیک نوروزی احیای هویت ایرانی ـ اسلامی باشد یا آشنایی کودکان مقطع ابتدایی با آثار کلاسیک و حتی رشد خلاقیت در نویسندگی آنها مساله‌ای است که به تنهایی می‌تواند استرس و چالش تکالیف را در روزهای تعطیل از ذهن دانش‌آموزان پاک کند؛ اتفاقی که سال‌ها کارشناسان حوزه آموزش اصرار داشتند هیچ‌تاثیری در تعمیق یادگیری کودکان ندارد. اما این‌که اجرای طرح تازه هم می‌تواند به نوعی تکلیف برای کودکان تبدیل شود، چالش تازه نظام آموزشی است که تاثیراتش را شاید در سال‌های آینده نشان دهد.