آمریکا، اروپایی‌ها را ترسانده است

در داخل کشور نیز برخی بر ضرورت انجام اقدامات عملی مسئولان کشورمان در مقابل اینگونه اقدامات ترامپ تاکید می‌کنند، از جمله عدم اجرای اختیاری پروتکل الحاقی و لزوم انجام اقدامات جدی در خصوص مواضع ترامپ.

در این خصوص گفت‌وگویی با بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

در صورت خروج آمریکا از برجام، گام‌های عملی ایران فراتر از موضوعات تحقیقاتی مانند مباحث مربوط به پیشران هسته‌ای چه می‌تواند باشد؟

به فرض خروج آمریکا از برجام چارچوب‌های پادمانی داریم که بر آن اساس عمل می‌کنیم. برای تحرکات متعدد از سوی آمریکا دست ما بسته نیست و می‌توانیم با سرعت به اقدامات گذشته خود بازگردیم. ما به صورت ارادی محدودیت‌هایی در برنامه‌های هسته‌ای خود به شرط پایبندی طرف مقابل ایجاد کرده‌ایم، اما در صورتی که آمریکا پایبند نباشد ما نیز با توجه به ساز و کاری که براساس رهنمودهای رهبری یا قانون اقدام متقابل و متناسب مجلس پیش‌بینی شده است سناریوهای مختلفی را درنظر گرفته‌ایم و سرعت و اندازه فعالیت‌های هسته‌ای ما با توجه به شرایط احتمالی جدید مشخص است. بارها اعلام کرده‌ایم که آمادگی لازم را برای گسترش فعالیت‌ها داریم.

در مورد پیشران هسته‌ای نیز باید گفت، توسعه پیشران‌ها کار خلاف برجامی نیست، اما در عین حال برخی از کشورها از جمله آمریکا روی این موضوع حساس هستند. ما با درنظر گرفتن تعهدات پادمانی و پروتکلی خود اقدام خواهیم کرد.

واکنش جمهوری اسلامی ایران به نقض عهدهای طرف مقابل، در عین حال که نقض برجام هم محسوب نشود چه گام‌هایی می‌تواند باشد؟

تقریبا چارچوب اقدامات ما مشخص است، طبیعتا به واسطه برجام برخی از اقدامات خود را به صورت اختیاری محدود کرده‌ایم. مشکل ما این است که برجام از یکطرف به صورت حقوقی اجرا می‌شود، اما از طرف دیگر و در عمل، آمریکا تلاش می‌کند مانع استفاده ایران از منافع برجام شود.

بنابراین اگر بنا به انجام اقدامی باشد باید به گونه‌ای باشد که شیطنت آمریکا را خنثی کنیم، بهترین کار این است که اجازه ندهیم فضای شکل گرفته از سوی آمریکا که مانعی در جهت افزایش سرمایه‌گذاری‌ خارجی در کشورمان و ارتباطات بانکی‌است بتواند ادامه یابد.

در زمینه مسائل مربوط به برجام تا چه میزانی می‌توان به اروپا اعتماد کرد؟

ما مشکلی با چین و روسیه نداریم، بنابراین چنانچه کشورهای اروپایی تصمیم جدی در جهت خنثی کردن فعالیت‌های شیطنت آمیز آمریکا اتخاذ کنند که البته تا‌کنون اروپا عملکرد خوبی داشته و مقابل آمریکا ایستاده‌اند، شرایط متفاوت خواهد بود. حجم روابط اقتصادی همچنین باز شدن کانال‌های بانکی نشان‌دهنده عدم تاثیر‌پذیری اروپاییان از آمریکا است، علی‌رغم ایجاد تردید میان اروپاییان به دلیل فشارهای آمریکا، اما در مجموع وضعیت ما بهتر از شش ماه گذشته است، البته اقدامات اروپا در این جهت کند است و باید شتاب بیشتری داشته باشد. هدف اصلی برجام حل مشکلات اقتصادی از جهت برطرف شدن تحریم‌ها بود و در این ارتباط نیز مشکل فروش نفت و برگرداندن پول آن را نداریم، بنابراین در مجموع نقش اروپاییان نسبتا خوب بوده است، اما نکته قابل تامل این است که اروپاییان نیز منافع خود را در نظر گرفته و براساس آن سعی می‌کنند فشارهای آمریکا را به نحوی خنثی کنند که روابطشان صدمه چندانی نبیند البته در عین حال به آمریکا نیز در جهت عدم به خطر افتادن منافعشان
فشار وارد می‌کنند.

در سال 1996 اروپا قانونی را مبنی بر جریمه شرکت‌هایی که از تحریم آمریکا تبعیت کرده اند تصویب کرده بود، در حال حاضر اروپا چه اقداماتی در جهت راستی آزمایی ادعاهای خود مبنی بر حمایت از برجام می‌تواند تصویب کند؟

در حال حاضر با توجه به تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای از سوی آمریکا، اروپا به لحاظ حقوقی مشکلی ندارد، اما اگر فشارها به نحو دیگری ادامه یابد اروپاییان به دنبال راهکارهای دیگری برای تغییر احتمالی بازی از سوی آمریکا هستند.

البته آنچه در این میان اهمیت بسیاری دارد این است که به تدریج بتوان بر ترس اولیه که بین شرکت‌های بزرگ اروپایی برای همکاری با ایران ایجاد کرده‌اند غلبه کرد. به دلیل هشدارهای بی جهت آمریکا شرکت‌های اروپایی از ارتباط با ایران واهمه دارند اما زمانی که اطمینان داشته باشند به لحاظ حقوقی مشکلی برای آنها وجود ندارد آرام آرام چنین واهمه‌ای نیز از بین می‌رود. کما اینکه روند وقایع نشانگر این رخداد می‌باشد.

نظر جنابعالی در خصوص پیشنهاد یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی چیست؟

اگر بنا بر عدم اجرای برجام باشد به کاهش سطح همکاری‌ها با آژانس باز خواهیم گشت، آقای صالحی نیز طی روزهای اخیر در تماس تلفنی با آقای آمانو هشدار داده بود که در صورت اجرایی نشدن برجام همکاری‌های ما متفاوت خواهد بود.اما در حال حاضر نمی‌توان سخنی از این‌که دقیقا در چه بخش‌هایی شاهد این نوع همکاری‌ها باشیم مطرح کرد، در عین حال همچون گذشته به مسائل پادمانی خود پایبند هستیم، چرا‌که این نوع تعهدات مربوط به قبل از برجام نیز انجام می‌شده است.

وزیر انرژی پیشین آمریکا صحبت از دائمی بودن بخش‌هایی از تعهدات ایران در برجام داشت؟ چه بخش‌هایی از برجام دائمی است؟

اگر برجامی نباشد تعهدی نیز وجود ندارد. اما تعهدات پادمانی ما همزمان وجود خواهد داشت. در عین حال جنس تعهدات ما در برجام از نوعی است که خودمان آن را ارادی پذیرفته‌ایم. برجام تعهد دائمی برای ما ایجاد نکرده است و بالاترین میزان تعهد ما نظارت 25 ساله بدون هیچ‌گونه حسابرسی روی معادن اورانیوم کشورمان است.

مریم شریف زاده - سیاسی