رئیس‌ جمهور آمریکا فردا درباره حضور یا خروج از برجام نظر خود را اعلام می کند

به گزارش جام جم، یک مقام ارشد وزارت خارجه کشورمان در همین زمینه اظهار کرد که توافق هسته‌ای ایران با 1+5، بخوبی نشان داد که این توافق فقط برای طرف‌های خارجی موفق بوده است.

وی با بیان این اظهارات در حاشیه کنفرانس امنیتی تهران، افزود: ایران به‌طور کامل به تمام تعهدات خود در این توافق پایبند بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون نزدیک به 10 بار این مساله را تائید کرده است. با این حال، ایران و مردم این کشور این توافق را یک رخداد موفق قلمداد نمی‌کنند، زیرا طرف دیگر این توافق به‌طور کامل به تعهدات خود پایبند نبوده است.

این مقام آگاه وزارت خارجه به این مساله اشاره کرد که ایران از برداشته شدن تحریم‌ها سود و منفعتی به دست نیاورده است.

از این نکته هم نباید غفلت کرد که همزمان با دوسالگی برجام، رئیس‌جمهور آمریکا باید در 12 ژانویه (22 دی) بار دیگر به وظیفه خود یعنی تعلیق تحریم‌های کنگره علیه ایران عمل کند، هرچند این‌بار برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از این دارد که شاید این کار را انجام ندهد.

عدم تمدید تعلیق تحریم‌ها از سوی رئیس‌جمهور آمریکا به معنی خروج رسمی این کشور از برجام است و این می‌تواند آغاز فاز تازه‌ای در برابر برجام و همچنین دیگر مسائل بین‌المللی باشد.

ایران آماده خروج آمریکا از برجام

البته وزیر امور خارجه کشورمان درباره پیش‌بینی‌اش از تصمیم ترامپ گفت، «بعید می‌دانم خود آقای ترامپ هم هنوز اطلاع داشته باشد که در ارتباط با برجام چه‌کار کند».

محمدجواد ظریف، عصر دیروز بعد از ورود به مسکو در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که پیش‌بینی شما از تصمیمی که ترامپ در روز جمعه در ارتباط با برجام خواهد گرفت چیست، گفت: معلوم نیست.

وی افزود: یکی از سیاست‌هایی که آقای ترامپ دنبال کرده این است که قابل پیش‌بینی نباشد و ایشان در حدی این سیاست را به نهایت خود رسانده که دیگر آمریکا حتی برای هیچ‌یک از شرکایش نیز قابل اعتماد نیست.

یک مقام آگاه در وزارت خارجه هم در این زمینه گفت: «چه اتفاقی رخ خواهد داد اگر ترامپ همچنان روی گزینه تمدید تحریم‌ها تاکید کرده و از این توافق خارج شود؟ چیزی که می‌توانم به شما بگویم این است که ما تمام دستورات‌ لازم در این زمینه را دریافت کرده‌ایم. سازمان انرژی اتمی ایران کاملا آماده است تا برنامه هسته‌ای خود را سرعت ببخشد. از سوی دیگر ما در حال ایجاد و فعالسازی مکانیزمی در برجام هستیم تا بتوانیم با عدم پایبندی آمریکا با آن مقابله کنیم».

این مقام ارشد وزارت خارجه در مورد آینده برجام افزود: «حالا زمان آن رسیده که ترامپ بار دیگر پایبندی ایران به برجام را تائید کند. اگر او این کار را انجام ندهد، باید آن را به مثابه پایان برجام برای ایالات متحده دانست. حال این سوال پیش می‌آید که در این صورت آیا برجام برای ایران و دیگر طرف‌ها نیز به نقطه پایانی خود رسیده است؟ در حقیقت پاسخ این سوال بستگی زیادی به واکنش طرف‌های اروپایی دارد».

وی درباره بی‌اعتمادی به اروپایی‌ها عنوان کرد: اروپایی‌ها باید ایران را متقاعد کنند که می‌توانند بدون حضور آمریکا نیز به تعهدات خود در قبال برجام پایبند بمانند. این مساله بسیار مهمی است. با این حال، ما تصور نمی‌کنیم که اروپایی‌ها دست به چنین اقدامی بزنند. ما تصور نمی‌کنیم اروپایی‌ها بتوانند از شرکت‌های خود مقابل آمریکا دفاع کنند و همچنین در حالی‌که تحریم‌های آمریکا علیه ایران بازگشته است، این شرکت‌ها را تشویق به ادامه همکاری با ایران کنند. گرچه طرف‌های اروپایی طی 3ـ2 ماه اخیر توانسته‌اند از هر اقدام اشتباهی از سوی کنگره آمریکا در قبال برجام ممانعت به عمل آورند، با این حال من مطمئن نیستم که آنها بتوانند در مواجهه با خود ترامپ موفق شوند.

وی در پایان با بیان این‌که این توافق در شرایط بسیار حساسی قرار دارد، اظهار کرد: ما در حال حاضر و در مقایسه با هر زمانی در گذشته، بیش از همیشه به درایت و تعقل در این زمینه نیاز داریم.

همان‌طور که این مقام مسئول در وزارت خارجه تاکید کرده، در صورت تمدید نشدن تعلیق تحریم‌ها از سوی ترامپ، یکی از مولفه‌های مهم، چگونگی عملکرد اروپا در این مسیر است و این در حالی است که کشورهای تاثیرگذار قاره سبز در یکی دو سال گذشته گرچه سعی کرده‌اند به صورت کژدار و مریز در مسیر اجرای برجام قدم بردارند اما همچنان در انجام اقدامات اثرگذار در این راه، تعلل می‌کنند.

جام‌جم در گفت‌وگو با جک استراو، وزیر خارجه پیشین انگلیس و همچنین لرد لمونت نماینده ویژه تجاری نخست‌وزیر انگلیس که برای حضور در اجلاس امنیتی تهران به کشورمان آمده بودند به بررسی عملکرد آمریکا و اروپا در قبال برجام پرداخته است.

جک استراو، وزیر خارجه پیشین انگلیس: اروپا مقابل خروج آمریکا از برجام بایستد

در متن برجام بر اهمیت این توافق برای حفظ و گسترش صلح و امنیت جهانی تاکید شده است. فکر می‌کنید توافق هسته‌ای ایران توانسته به دستیابی به چنین هدفی کمک کند؟

من قویا حامی برجام هستم. همان‌طور که می‌دانید من به عنوان وزیر خارجه انگلیس به همراه فرانسه و آلمان در سال 2003 سنگ بنای این مذاکرات را نهادیم. به همین دلیل خیلی خوشحال شدم که دولت انگلیس به همراه پنج عضو دیگر گروه 1+5 توانست در سال 2015 توافق برجام را با ایران به امضا برسانند. همان‌طور که گفتید، فکر می‌کنم این توافق پیشرفت دیپلماتیک بزرگی در راستای دستیابی به صلح بین‌‌الملل بود.

با این حال شاهد بودیم دولت آمریکا، چه در زمان ریاست اوباما و چه زمان ترامپ، از عمل به تعهداتش تحت برجام تا حد زیادی شانه خالی کرد و اکنون هم که ترامپ بصراحت از زیرپا گذاشتن و پاره کردن برجام سخن می‌گوید. کشورهای اروپایی و به‌طور خاص انگلیس چه موضعی در برابر خروج احتمالی آمریکا از برجام دارند و تاکنون چه تلاش‌هایی برای حفظ برجام صورت داده‌اند؟

من کاملا با موضع رئیس‌جمهور ترامپ مخالفم. من عضو حزب کارگر هستم، یعنی اپوزیسیون دولت حاکم انگلیس محسوب می‌شوم. با این حال، قویا دولت ترزا می ‌را به خاطر حمایت از برجام و فاصله گرفتن از موضع دولت ترامپ در این خصوص تشویق و تحسین می‌کنم. اما هیچ‌کسی دقیقا نمی‌داند ترامپ چه تصمیمی می‌گیرد. دلیلش هم این است که ترامپ خودش هم نمی‌داند چه می‌خواهد بکند.

البته فکر می‌کنم ترامپ بخوبی می‌داند چه می‌کند! در هر حال سوال من این بود که اگر ترامپ برجام را پاره کرد و آمریکا از این توافق خارج شد، انگلیس چه موضعی اتخاذ می‌کند؟

ما با یک رئیس‌جمهور قابل پیش‌بینی مواجه نیستیم. اگر آنها تصمیم بگیرند بخشی از تحریم‌ها را بار دیگر علیه ایران اعمال کنند، این مساله برای ایران و همه کشورهایی که دنبال تجارت با کشورمان هستند بد خواهد بود. مطمئنم که دولت انگلیس به این مساله اعتراض می‌کند.

اعتراض که واکنش معمول و قابل پیش‌بینی است. اما بجز اعتراض، دولت انگلیس و دیگر کشورهای اروپایی قصد ندارند برای مقابله با آمریکا اقدام عملی انجام دهند؟

اگر ترامپ توافق هسته‌ای را تائید نکند و از آن خارج شود، مساله خیلی جدی می‌شود. فکر می‌کنم شرکای اروپایی‌ همه تلاش‌شان را می‌کنند تا فعالانه از توافق هسته‌ای حمایت کنند و با دولت ایران درباره چگونگی به حداقل رساندن خسارات ناشی از تصمیم ترامپ، به گفت‌وگو بپردازند.

فکر می‌کنید چگونه می‌توان خساراتی را که بر اثر نقض برجام و خروج آمریکا از این توافق به ایران و حقوق بین‌الملل وارد می‌شود جبران کرد؟

بزرگ‌ترین مشکل موجود، مساله بانکی است، زیرا دولت آمریکا از طریق تسلط بر تراکنش‌های دلاری، بانک‌های اروپایی را نیز کنترل می‌کند. در نتیجه اتفاقی که افتاده این است که همه بانک‌های بزرگ اروپایی از سوی دولت آمریکا ترسانده شده‌اند و از ارائه خدمات ابتدایی بانکی به ایران هم خودداری می‌کنند.

کاملا درست است. برای حل این مشکل چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟

من فکر می‌کنم نیاز است تا انگلیس، آلمان و فرانسه و شاید کل اتحادیه اروپا تلاش‌های کاملا متمرکزی را برای مواجهه با این شرایط انجام دهند.

لرد نورمان لمونت، نماینده ویژه تجاری نخست‌وزیر انگلیس و وزیر دارایی پیشین این کشور: فقط ترامپ می‌گوید ایران ناقض برجام است

همان‌طور که می‌دانید در آخر این هفته رئیس‌جمهور آمریکا درباره تمدید تعلیق تحریم‌های ایران تصمیم‌گیری می‌کند و بسیاری از صاحب‌نظران از احتمال خروج آمریکا از برجام سخن می‌گویند. انگلیس و اتحادیه اروپا چه اقدامی برای جلوگیری از شکست برجام صورت داده‌اند؟

دولت انگلیس حامی برجام است و همراه دیگر کشورهای اتحادیه اروپا تلاش‌های گسترده‌ای کرد آمریکا را قانع کند که پاره کردن برجام اشتباه بزرگی است. هیچ‌کس به جز خود ترامپ فکر نمی‌کند که ایران به برجام پایبند نبوده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون ده مرتبه پایبندی کامل ایران به تعهداتش تحت برجام را تائید کرده است.

اما مواضع سیاسی انگلیس درخصوص مسائل مرتبط با ایران، حاوی پیام‌های متناقضی درخصوص رویکرد کشور شما در قبال ایران است.

از دیدگاه ما گرچه همچنان اختلافاتی میان ایران و انگلیس یا اروپا وجود دارد، اما توافق هسته‌ای درباره موضوعات هسته‌ای است. اما در چارچوب برجام ما قویا از رویکرد رئیس‌جمهور روحانی در باز کردن درهای ایران روی بخش‌های بیشتری از جهان برای بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری و تجارت در این کشور حمایت می‌کنیم.

اما ایرانی‌ها معتقدند به دلیل کارشکنی‌های آمریکا و انفعال اروپا، هیچ منفعت قابل توجهی از برجام به‌دست نیاورده‌اند.

درست است. هفته گذشته هم شاهد اعتراضات در ایران به شرایط اقتصادی بودیم که بخشی از آن به این خاطر است که مزایا و اثرات برجام به‌طور کامل نمایان نشده است. ما معتقدیم که این مزایا قطعا نمایان و عملی خواهد شد و مردم ایران باید بتوانند از مزایای این توافق بهره ببرند.

به عنوان نماینده ویژه تجاری نخست‌وزیر انگلیس، از سطح روابط اقتصادی تهران و لندن راضی هستید؟

نه به‌طور کامل. صادرات انگلیس هر سال 40 درصد افزایش یافته است. فکر می‌کنم صادرات برخی دیگر از کشورهای اروپایی هم افزایش یافته است.

البته صادرات انگلیس به ایران در 9 ماهه گذشته 117 درصد افزایش یافته است. اما در هر حال، افزایش صادرات اروپایی‌ها به ایران یعنی افزایش واردات ایران و این شاخص مثبتی برای اقتصاد کشور ما نیست!

البته من نباید بگویم صادرات، باید بگویم حجم تجارت، چون به هر حال ایران هم صادراتی داشته است. به هر حال حجم تجارت دوجانبه با ایران افزایش یافته است. اما به خاطر وجود تحریم‌ها، میزان تجارت ایران با انگلیس بخصوص در مقایسه با میزان تجارت فرانسه، آلمان و ایتالیا با ایران، در شرایط قابل توجه و چشمگیری نیست. اما خیلی از شرکت‌های انگلیسی، علاقه‌مند سرمایه‌گذاری در ایران هستند. ما هم خیلی علاقه داریم که مسائل مرتبط با بخش تجاری و تحریم‌های مرتبط با مسائل مالی را حل کنیم.

مهم‌ترین مساله تجاری و مالی که مانع گسترش تجارت ایران می‌شود، چیست؟

مساله تحریم‌های مالی و این حقیقت که آمریکا تحریم‌های اولیه را حفظ کرده، یکی از بدترین مشکلات موجود است. چون این تحریم‌ها بر بانک‌های انگلیسی و اروپایی هم اثر گذاشته است و آنها نمی‌توانند اقدام به فاینانس قراردادهای تجاری با ایران کنند. این یک موضوع کلیدی است که باید به گونه‌ای به آن بپردازیم.

فکر نمی‌کنید این مساله نقض برجام باشد؟ ایران معتقد است آمریکا به دفعات متن و روح برجام را نقض کرده است، اما اروپایی‌ها واکنش جدی به این مساله نشان ندادند.

فکر نمی‌کنم از لحاظ قانونی نقض برجام باشد. به نظر من این یک پیامد ناخواسته برجام است. این مشکلات حتی در زمان اوباما و جان کری هم وجود داشت. آنها فکر نمی‌کردند واکنش بانک‌های اروپایی این چنین باشد.

اکنون که واکنش بانک‌های اروپایی را می‌بینید، چه اقدامی برای رفع مشکل انجام می‌دهید؟

دولت انگلیس بسختی می‌کوشد تا بانک‌ها را قانع کند که رفتارشان را عوض کنند، اما به هرحال همه منتظرند ببینند ترامپ چه تصمیمی می‌گیرد.

سید مجتبی موسوی