پیامدهای منفی همه‌پرسی اقلیم کردستان

پیامدهای منفی همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان و هزینه‌هایی که این همه‌پرسی برای کردها باقی گذاشت، بخش زیادی از مخالفان حزب دموکرات کردستان را که از شخص مسعود بارزانی ناراضی‌اند به اعتراض واداشته است و آنها خواستار اصلاحاتی در اداره اقلیم کردستان بویژه اربیل هستند. بر این اساس، هفته گذشته معترضان که به نحوه مدیریت منطقه شمال عراق انتقاد داشتند، به اعتراض دست زدند که در برخی نقاط با برخورد نیروهای اقلیم این اعتراضات به خشونت کشیده شد و حمله به دفاتر احزاب و ادارات و اماکن دولتی را در پی داشت.

برخورد نیروهای نظامی حزب دموکرات و حکومت اقلیم کردستان که به کشته شدن تعدادی از مردم منجر شده، مورد اعتراض دولت مرکزی است و حیدر العبادی اعلام کرده از حقوق شهروندان عراقی دفاع می‌کند و اگر احساس ضرورت کند، دخالت خواهد کرد. هر چند پیش‌بینی این‌که در صورت ادامه اعتراضات و واکنش خشن نیروهای حکومت اقلیم، آیا دولت مرکزی در عمل وارد اقلیم خواهد شد و دخالت خواهد کرد، کمی دشوار است، با وجود این از آنجا که اقلیم کردستان بخشی از کشور عراق محسوب می‌شود، دولت مرکزی اختیارات و امکانات لازم برای دخالت دارد.

در حالی‌که مردم نسبت به مشکلات معیشتی و اقتصادی در اقلیم کردستان اعتراض دارند، مسئولان فعلی اقلیم، عامل مشکلات و معضلات را دولت مرکزی می‌خوانند و ناتوانی‌شان را در اداره امور با حاضر نشدن دولت مرکزی توجیه می‌کنند. این در حالی است که دولت مرکزی عراق اعلام کرده پیش از هر مذاکره‌ای باید نتایج همه‌پرسی استقلال کردستان رسما از سوی اقلیم لغو و رهبران این اقلیم به حکم دادگاه قانون اساسی عراق تن بدهند. با وجود این، اقلیم تاکنون از پذیرش رسمی این امر امتناع کرده و اعلام می‌کند نتایج را مسکوت می‌گذاریم.

با همه این تفاسیر، بسیاری چشم به انتخابات سال آینده اقلیم کردستان دوخته‌اند تا گشایشی در وضعیت فعلی ایجاد کند. در انتخابات گذشته که خبری از همه‌پرسی نبود و مسائل و مشکلات فعلی پیش‌نیامده بود، حزب دموکرات اکثریت پیشین خود را در پارلمان اقلیم کردستان از دست داد. بر این اساس، حزب حاکم به رهبری مسعود بارزانی تلاش کرد با تعویق انتخابات همچنان بر سر قدرت باشد. با این همه، نتایج انتخابات پیش رو که قرار است در اردیبهشت سال آینده برگزار شود، نه به حذف حزب دموکرات کردستان منجر خواهد شد و نه تغییر عمده‌ای در شرایط اقلیم به وجود خواهد آورد. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد حزب دموکرات در پارلمان اقلیم تعداد کرسی‌های بیشتری از دست بدهد.

دکتر سعدالله زارعی

استاد دانشگاه علامه طباطبایی