خیـانت به صلـح

طرف فلسطینی به‌دنبال صلحی است که در سرزمینی که متعلق به خود می‌داند حق تعیین سرنوشت و زندگی داشته باشد. اما طرف صهیونیستی نه‌تنها قائل به این خواست فلسطینی نیست بلکه خواهان اشغال کل این سرزمین و جا دادن یهودیان بیشتری در آن است. همین اندیشه نیز در جناح راست حزب محافظه‌کار و مخصوصا بخش‌های تندرو آن و از جمله نئومحافظه‌کاران آمریکایی وجود دارد. آنها نه به تشکیل دولت فلسطینی با هر نوع شکل و شمایل آن قائلند و نه به‌وقوع صلح بین فلسطین و رژیم صهیونیستی چه رسد به این‌که بخواهند برای چیزی که به آن اعتقاد ندارند، امتیاز هم بدهند! وضعیت کنونی دولت خودگردان بیانگر صحت این نظریه است.

اقدام اخیر ترامپ حتی مغایر آرایی است که دولت‌های پیشین آمریکا در زمینه بیت‌المقدس در سازمان ملل داده بودند و در حالی صورت گرفته که حکام عرب دارای اختلافات حداکثری با یکدیگر در زمینه مسائل مختلف منطقه هستند. اعلام بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بدون شک با اطلاع و هماهنگی آنها و برای حداقلی کردن خواسته‌های فلسطینی‌هاست.

این تصمیم ترامپ، گرچه طول می‌کشد تا اجرایی شود، اما اعتبار آمریکا در جهان اسلام و حتی افکار عمومی مردم جهان را خدشه‌دار، تضعیف و احساسات مسلمانان را علیه آمریکا و سیاست‌هایش برخواهد انگیخت. نکته دیگر این است که آمریکا دیگر میانجی بی‌طرف نیست و نقش واسطه برای مذاکرات صلح را نمی‌تواند ایفا کند و احتمالا این امر به سمت اروپا تغییر جهت پیدا می‌کند و ما نیز باید با این روند همراهی کنیم. زیرا اروپا هم سابقه تاریخی و شناخت بیشتری از مشکلات منطقه دارد و هم امنیت اروپا به امنیت این منطقه گره‌خورده و نمی‌توانند از سر شکم سیری و بدون مسئولیت آن‌گونه که ترامپ برخورد می‌کند، برخورد کنند.

هدف اصلی ترامپ برای آغاز این اقدام پاسخگویی به رای‌دهندگانش بود چرا که 5 درصد از رای‌دهندگان وی مسیحیان تندرو و صهیونیست بودند، بنابراین هدف ترامپ از انتقال پایتخت به قدس در میدان نگه داشتن طرفدارانش است، البته نقطه ابهام تصمیم ترامپ این است که مشخص نکرده که بیت‌المقدس چیست،چرا که بیت‌المقدس وضعیت پیچیده‌ای دارد غرب، شرق و قسمت قدیمی. بنابراین تصمیم ترامپ از نظر حقوقی هیچ وجاهتی ندارد و نمی‌توانند هر یک از دو طرف به تنهایی دست به اقدام بزنند، حتی اگر بخواهیم براساس مفاد حقوقی بین‌المللی این موضوع را پیگیری کنیم این تصمیم دارای اشکال است.

ترامپ تصور می‌کند تصمیمش می‌تواند به مذاکرات صلح شوک مثبت بدهد، مذاکراتی که در سال‌های اخیر مقداری مکتوم مانده است، اما معتقدم تصمیم وی میخی بود که بر تابوت مذاکرات صلح و دو دولت کوبیده شد، با این اقدام هنجارشکنانه ترامپ نمی‌توان انتظار داشت آمریکا کشوری بی‌طرف در مذاکرات صلح باشد. در ضمن دیگر امیدی به شروع مذاکرات صلح با این یکجانبه‌گرایی به‌وجود نخواهد آمد. همچنین امید و زمینه‌ای برای مذاکره برقراری دو دولت در فلسطین و ادامه دادن آن نیست. مگر این‌که اروپا به نقش تاریخی خود برگردد و نقش و شأن خود را در مذاکرات ایفا کند یا مردم فلسطین از این فرصت استفاده کرده و به دنبال احقاق حقوق حقه خود چه از جهت سرزمین‌های از دست رفته و چه بیت‌المقدس باشند.

بیت‌المقدس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عبادتگاه ادیان سه گانه برای مسلمانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اما واقعیت این است که بیانیه‌ها و سخنان حماسی که امروز از سوی کشورهای اسلامی در مخالفت با تصمیم ترامپ مشاهده می‌شود کاری از پیش نمی‌برد، درست است که ترامپ برای
نگه داشتن رای‌دهندگانش چنین تصمیمی را اتخاذ کرده، اما شاید یکی از بهترین زمان‌ها را برای این کار در نظر گرفته، چرا که در مقطع کنونی حداکثر اختلافات میان جهان اسلام مخصوصا میان قطب‌های نیرومند آن یعنی عربستان و ایران و در قدم بعدی ترکیه شاهدیم.

لذا این حمایت‌ها باید از حالت گفتاری و صدور بیانیه به سمت ظرفیت‌سازی برود تا این‌که فلسطینی‌ها بتوانند از این ظرفیت‌ها برای اعمال اراده سیاسی و کسب حقوق حقه خود استفاده کنند.

کشورهای اسلامی در صورتی که به‌دنبال حمایت واقعی هستند باید اقدام مناسبی در این زمینه داشته باشند در غیر این صورت نشست و برخاست‌ها و صدور بیانیه اقدام عملی در جهت بهبود وضعیت زندگی مردم فلسطین نخواهد داشت.

نصرت‌الله تاجیک / سفیر پیشین ایران در اردن