چرا کودکان عینکی می‌شوند؟

مهم‌ترین عامل از دیدگاه والدین برای عینکی شدن کودکشان تماشای زیاد تلویزیون یا در سال‌های اخیر استفاده از صفحات دیجیتال از قبیل تبلت و تلفن همراه است. اگر چه تماشای ممتد و زیاد تلویزیون یا استفاده بیش از اندازه از صفحات دیجیتال به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، ولی علت اصلی عینکی شدن کودکان به هیچ وجه این وسایل نیست.

عامل اصلی عینکی شدن و داشتن عیوب انکساری در چشم، مساله وراثت است. یعنی ویژگی عیب انکساری به عنوان یک صفت وراثتی از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد، هرچند عوامل محیطی نیز ممکن است منجر به تشدید این عارضه وراثتی شود. حتی اگر والدین هیچ کدام مبتلا به عیوب انکساری چشم نباشند باز عیب انکساری می‌تواند به عنوان یک صفت وراثتی در الگوی وراثت والدین وجود داشته باشد و به کودک به ارث برسد. گاهی صفت عیب انکساری در والدین به شکل مغلوب و نهفته وجود دارد و در شرایطی در کودک به شکل آشکار خود را نشان می‌دهد و کودک با داشتن عیب انکساری مجبور به استفاده از عینک می‌شود.

کاربرد صفحات دیجیتال می‌تواند آسیب‌های دیگری به چشم برساند و هنگام استفاده از آنها توسط کودکان باید محتاط بود، ولی عامل اصلی ایجادکننده ضعف بینایی حاصل از عیوب انکساری نیست.

همان طور که گفته شد والدینی که به طور وراثتی دارای عیب انکساری نهفته هستند ، خود دارای عیب انکساری نیستند، ولی می‌توانند این صفت را به کودکان خود به طور آشکار انتقال دهند.

همچنین گاهی والدین اصرار دارند ما خود از عینک استفاده نمی‌کنیم پس چرا کودک ما عینکی شده است؟

ولی زمانی که این والدین به طور دقیق مورد معاینه اپتومتری قرار می‌گیرند مشخص می‌شود نیز دارای عیب انکساری هستند، ولی بی‌اطلاع بوده‌اند.

عیوب انکساری از والدین به فرزندان به طور تصادفی به ارث می‌رسد یعنی ممکن است والدینی خود عینکی باشند، ولی فرزند آنها بدون عیب انکساری باشد.

همیشه باید تاثیر محیط را نیز در ایجاد عیب انکساری در نظر داشت. حتی کسانی که تا سن بلوغ عینکی نیستند و در این سن یکباره چشمانشان ضعیف می‌شود و مبتلا به عیب انکساری می‌شوند، به دلایل موروثی دارای عیب انکساری شده‌اند و در این سن به استفاده از عینک نیاز پیدا کرده‌اند.

در کودکان همه عیوب انکساری نیاز به تجویز عینک ندارد و براساس یک معاینه دقیق و باحوصله و تجربه کافی مشخص می‌شود کودک نیاز به استفاده از عینک دارد یا خیر؟

15 درصد کودکان دو الی شش ساله هیچ گونه عیب انکساری ندارند و 5 درصد کودکان نزدیک‌بین هستند که برخی همراه با آستیگماتیسم و بعضی دیگر بدون آستیگماتیسم هستند که در مجموع 20 درصد کل کودکان را تشکیل می‌دهند. 80 درصد بقیه کودکان دوربینی دارند که با یا بدون آستیگماتیسم هستند. دوربینی با این درصد بالای شیوع، شایع‌ترین عیب انکساری میان کودکان است، ولی همه کودکان دوربین نیاز به تجویز عینک ندارند. همه کودکان نزدیک بین نیز نیاز به تجویز عینک ندارند و فقط بخشی از کل کودکان دو تا شش ساله نزدیک‌بین نیاز به تجویز عینک دارند.

دکتر علی میرزاجانی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران