اهمیت پرندگان شکاری در محیط زیست

متاسفانه در‌خصوص این پرندگان اطلاع‌رسانی دقیقی نشده است و طرز تفکری منفی نسبت به آنها میان مردم وجود دارد. تا جایی که این پرندگان به نام دزد و رباینده که به لاتین Raptor می‌شود نیز معروف شده‌اند. بسیاری از این پرندگان در خطر انقراض و نابودی کامل قرار گرفته‌اند و از میان تمام خطراتی که آنها را تهدید می‌کند، بدترین‌شان، فعالیت‌های انسانی است. یکی از بدترین بلاهایی که سر این پرندگان می‌آید، اسیر کردن و شرکت دادن آنها در مسابقات است. این پرندگان شکاری از وقتی جوجه هستند، شکار شده و پس از آموزش در مسابقات شرکت داده می‌شوند. خطرات بی‌شماری در اسارت، آنها را تهدید می‌کند و علاوه بر این، پرندگان شکاری در اسارت زاد و ولد نمی‌کنند.

وجود این پرندگان شکاری برای اکوسیستم بسیار حائز اهمیت است. اخیرا محققان فعال در زمینه حفاظت پرندگان تلاش کرده‌اند با آگاه کردن مردم از نقش مهم این پرندگان در محیط‌زیست، دید مردم را نسبت به آنها به سمت مثبت تغییر دهند. تا به این وسیله جلوی صدمات بیشتر به جامعه این پرندگان گرفته شود.

برقرار کنندگان تعادل و توازن

پرندگان شکاری در راس هرم غذایی قرار دارند. موش‌ها، خرگوش‌ها، سنجاب‌ها و دیگر جوندگان، همین طور ماهی‌ها، حشرات، دوزیستان و خزندگان، زمانی که آب و هوا خوب است و غذا به اندازه کافی وجود دارد، می‌توانند بسرعت تولید مثل کنند و جمعیت‌شان به حد انفجار برسد. اما پرندگان شکاری با شکار این حیوانات، جمعیت آنها را در حد تعادل حفظ می‌کنند. محققان با بررسی جمعیت پرندگان شکاری متوجه شده‌اند هرگاه در اکوسیستمی، تعداد این پرندگان زیاد می‌شود، نشان‌دهنده وجود بالای جمعیت گونه‌های خاصی از جانوران است و هرگاه گونه‌های دیگر جانوری زیاد شوند، می‌توانند تعادل ظریف اکوسیستمی را که در آن هستند به هم بریزند. اما پرندگان شکاری با کنترل جمعیت این جانوران می‌توانند این تعادل ضروری را حفظ کنند بویژه این که این پرندگان می‌توانند خطراتی را که از ناحیه جوندگان، اکوسیستم را تهدید می‌کنند، از میان بردارند.

شاخص زیست‌محیطی

پرندگان شکاری به عنوان فشارسنج‌های زیست محیطی نیز نامیده می‌شوند. زیرا آنها به انسان کمک می‌کنند میزان سلامت یک زیستگاه را ارزیابی کند. در واقع پرندگان شکاری نسبت به کوچک‌ترین تغییرات زیست محیطی بسیار حساس هستند. آنها حتی می‌توانند کمترین مقدار آلاینده‌ها یا مواد شیمیایی را حس کنند. کارشناسان با بررسی رفتار این پرندگان می‌توانند اولین علائم هشداردهنده آلودگی هوا را درک کنند. معمولا آفت‌کش‌ها و دیگر مواد شیمیایی محیط زیست ما را آلوده می‌کنند و به حیوانات دیگر منتقل می‌شوند. این وضعیت می‌تواند موجب کاهش جمعیت پرندگان شکاری شود. زیرا آنها یا بر اثر هضم سم موجود در بدن جانوران شکار شده، می‌میرند یا منطقه آلوده را ترک می‌کنند. محققان با بررسی رفتار و وضعیت این پرندگان می‌توانند به خطرات احتمالی که یک زیستگاه را تهدید می‌کنند، پی ببرند.

کنترل‌کنندگان بیماری

برخی پرندگان شکاری مانند کرکس‌های بوقلمونی، عمدتا از پیکر حیوانات مرده تغذیه می‌کنند. گاهی اوقات هم به شکار حیوانات بیمار و در حال مرگ می‌پردازند. این عادت غذایی به محیط‌زیست کمک می‌کند تا از مشکلات ناشی از جنازه حیوانات بیمار رها شده و جلوی پراکنده شدن آلودگی این حیوانات به محیط‌زیست گرفته شود. اسید معده این حیوانات ـ مانند کرکس بوقلمونی ـ بسیار قوی است و در برابر بیشتر باکتری‌ها و میکروب‌ها مقاومت می‌کند. شاید به این دلیل است که نسل کرکس‌های بوقلمونی، به 40 تا 50 میلیون سال قبل بازمی‌گردد.

دوستان کشاورزان

از آنجا که بسیاری از پرندگان شکاری از حشرات و نوع بزرگ‌تر آنها از جوندگان تغذیه می‌کنند، دوست واقعی کشاورزان هستند. بسیاری از کشاورزان با وجود این پرندگان از شر آفت‌های موذی مانند حشرات و جوندگان، نجات پیدا می‌کنند. به طور مثال دلیجه آمریکایی و جغدجارزن شرقی از حشرات تغذیه می‌کنند. جغد شاخدار بزرگ و شاهین دم سرخ از جوندگان تغذیه می‌کنند.

ملخ‌ها، کرم‌ها و همچنین خرگوش و موش‌های مزرعه اگر بسرعت زاد و ولد کنند و هیچ پرنده شکاری برای تغذیه از آنها وجود نداشته باشد، می‌توانند براحتی مزارع را به نابودی بکشانند. اما کشاورزان با استفاده از پرندگان شکاری می‌توانند جمعیت این موجودات مخرب را کنترل کنند. در حقیقت کنترل آفات مزارع به این شکل را کنترل بیولوژیکی می‌گویند. اگر کشاورزی بتواند با استفاده از شکارچی‌های طبیعت، آفات را از مزرعه دور کند، دیگر نیازی به آفت‌کش‌های مضر شیمیایی ندارد و می‌تواند حافظ محیط‌زیست نیز باشد.

مترجم: نادیا زکالوند

منبع: animals.mom.me