بازگشت به غنی‌سازی 20درصد

البته جمهوری اسلامی ایران سوای اهرم‌های حقوقی می‌تواند با توانمندی‌هایی که دارد به نوعی طرف مقابل را به اجرای تعهداتش سوق دهد،‌ که مهم‌ترین ابزار ایران در مقابله با آمریکا می‌تواند حذف تعهداتی باشد که جمهوری اسلامی در قبال سیستم بازرسی‌ها از تاسیسات خود
داده است.

متاسفانه متن برجام به گونه‌ای تنظیم شده که در آن هیچ ضمانت اجرای حقوقی برای پیگیری اجرای مفاد برجام توسط 5+1 وجود ندارد و نمی‌توان با هیچ ساز و کار حقوقی آمریکا را وادار کرد به تعهدات خود، مندرج در مفاد برجام عمل کند.

مکانیسم و سازوکاری که برای اعتراض به نقض عهد یا عدم انجام تعهدات در برجام و بخشی که مربوط به ایران است به صورتی تنظیم شده که تقریبا هیچ شانسی و فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد تا بتواند به استناد آن بند کمیته‌ای تشکیل و ساز و کار مربوطه را پیگیری کند یا ایران بتواند طرف آمریکایی را وادار به انجام تعهدات خود کند.

ساز و کار پیش‌بینی شده در توافق برجام به قدری پیچیده و به صورتی یکطرفه تنظیم شده که با مطالعه آن معلوم می‌شود هیچ راهی وجود نداردکه آمریکا محکوم یا ملزم به اجرای تعهداتش شود و عملا هیچ ساز و کار حقوقی برای این‌که جمهوری اسلامی بتواند آمریکا را وادار به اجرای تعهداتش کند پیش‌بینی نشده است، البته در مقدمه برجام نیز آمده که اجرای برجام داوطلبانه است و برجام یک معاهده حقوقی قلمداد نمی‌شود.

ایران باید سیستم بازرسی را دوباره به شکل سابق برگرداند و سانتریفیوژهای فردو را برای غنی‌سازی 20 درصد فعال و چرخه غنی‌سازی 20 درصد را شروع کند.

هر چند تاکید می‌شود که مفاد برجام باید از طریق کمیته‌ای مرکب از ایران و چند کشور از 5+1 که در متن برجام پیش‌بینی شده برای پیگیری عدم اجرای تعهدات از طرف آمریکا یا کشورهای 5+1 پیگیری شود، اما این ساز و کار به صورتی تعبیه شده که هیچ اهرم فشار واقعی برای آمریکا یا طرف اروپایی که نقض کننده برجام است وجود ندارد.

دکتر صادق کوشکی / استاد دانشگاه