لزوم ادامه عرضه‌های اولیه در بورس

به همین دلیل چند ماهی است در بازار سرمایه کشور از روش ثبت سفارش دفتری(Book Building) برای کشف قیمت در عرضه‌های اولیه استفاده می‌شود. روشی که برخی معتقدند مهم‌ترین مزیت آن امکان ثبت سفارش به قیمت‌های متفاوت است؛ چرا که در این روش، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد و در تخصیص سهام بی‌عدالتی ایجاد نخواهد شد. بعلاوه این که در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی‌های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل ناظر بازار اعلام می‌کند، در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند.

از این رو از تیرماه امسال که توقف عرضه‌های اولیه در بازار سهام پایان یافته است تا امروز، ده عرضه اولیه در بورس و فرابورس صورت گرفته است. در خصوص دلایل افزایش عرضه‌های اولیه در تابستان امسال باید گفت شرایط مثبت و رو به رشد بازار سرمایه و شاخص بورس از یک سو و نیز ادامه رکود حاکم بر سایر بازارها از سوی دیگر، موجب شده تا دوباره نقدینگی برای حضور و ورود به تالار شیشه‌ای از انگیزه نصفه‌نیمه‌ای برخوردار شود.

در این میان اما تداوم و افزایش عرضه‌های اولیه در بورس و فرابورس انتقادات و مخالفت‌هایی را نیز در پی داشته است؛ به طوری که برخی می‌گویند هر چند عرضه‌های اولیه برای خریداران و سرمایه‌گذاران سودآور است، اما منجر به خروج منابع از بازار سرمایه می‌شود؛ چرا که در آستانه ورود شرکت‌های جدید به بازار، حجم عرضه در سایر شرکت‌ها به منظور تامین نقدینگی افزایش می‌یابد که این موضوع منافع کوتاه‌مدت شرکت‌ها را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد و موجب می‌شود برخی معامله‌گران برای بهره‌مندی از سود به نسبت تضمین شده عرضه‌های اولیه اقدام به فروش سهام خود در نمادهای دیگر کنند و از این جنبه بازار سهام به این رخداد واکنش منفی نشان می‌دهد.

بعلاوه این‌که هرچند عرضه اولیه سهام حجم چندانی از معاملات بازار سهام را دربرنمی‌گیرد، اما در شرایطی که سهام شرکت‌های بزرگ و حتی متوسط با اقبال چندانی مواجه نیستند، عرضه‌های اولیه نسبت به حجم روزانه معاملات و میزان سهام شناوری اندک خود، بخشی از ارزش کل معاملات روزانه بورس را به خود اختصاص می‌دهند.

به همین دلیل عمده معامله‌گران برای نوسان‌گیری کوتاه‌مدت از عرضه‌های اولیه، اقدام به فروش سهام شرکت‌های بزرگ و تاثیر‌گذار در پرتفوی خود به هر قیمتی می‌کنند. بنابراین با توجه به شرایط بازار سرمایه، تصمیم بر توقف عرضه‌های اولیه دست‌کم به صورت مقطعی می‌تواند کمک حال بازار باشد.

در دیگر سو عده‌ای موافق تداوم عرضه‌های اولیه هستند و می‌گویند این عرضه‌ها نه تنها موجب خروج پول و نقدینگی از بازار و سهام دیگر شرکت‌ها نمی‌شود، بلکه عرضه‌های اولیه همواره با ورود نقدینگی جدید (گاهی هر چند ناچیز و اندک) به بازار سهام همراه بوده است و تجربه و تحقیقات صورت گرفته در بورس‌های دنیا نیز این نکته را تائید و بر آن تاکید می‌کند. ضمن این که شرکت‌های عرضه شده در چند ماه گذشته از حجم و ارزش بالای سهام برخوردار نبوده‌اند و این موضوع اثری بر کلیت بازار سهام نداشته است.

بر این اساس باید گفت هر چند این روزها حال و احوال رکودی اقتصاد بر بازار سرمایه نیز سایه انداخته است، اما عرضه‌های اولیه می‌تواند برای برخی از سهامداران و معامله‌گران کماکان جذاب و رضایت‌بخش باشد و موجب حفظ و حتی ورود اندک نقدینگی جدیدی به تالار شیشه‌ای شود.

مهدی حاجی‌وند