بازگشت به میز مذاکره

در این میان که برخی تحلیل‌ها در مورد احتمال وقوع جنگ هسته‌ای مطرح می‌شود، احمد معصومی‌فر، سفیر سابق ایران در کره جنوبی در گفت‌وگو با جام سیاست وقوع جنگ هسته‌ای را بسیار بعید می‌داند و معتقد است که هیچ کشوری آمادگی برای ورود به یک جنگ تمام‌عیار را ندارد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

تحلیل جنابعالی از بحران شبه‌جزیره کره چیست؟ چه کشورهایی در این میان بیشترین نقش را در ایجاد چنین بحرانی دارند؟

بحران اخیر و تنش‌هایی که در گذشته در کره شکل گرفته عمدتا به دلیل یا حداقل به بهانه رزمایش‌های مشترک آمریکا و کره‌جنوبی در آب‌های شبه‌جزیره بوده است. هر زمانی که این رزمایش‌ها تقویت شده و وسعت بیشتری پیدا می‌کند کره‌شمالی آن را تهدیدی برای امنیت و تمامیت ارضی خودش می‌داند و برای دفاع از خود این آزمایش‌های موشکی و سپس بمب هسته‌ای و بعد نیتروژنی را در آنجا انجام داده است. منشأ این اقدامات تهدیداتی است که با برنامه‌ریزی‌ آمریکایی‌ها در منطقه صورت می‌گیرد. هدف آمریکا این است که فضای منطقه را تسلیحاتی و به لحاظ نیرو و تسلیحات حجم بیشتر و فضای سنگین‌تری ایجاد کند. در تنش‌های اخیر که انجام شد کره‌جنوبی در ابتدا با استقرار سامانه موشکی تات مخالف بود، اما در حال حاضر ظاهرا موافقت کرده است یا این‌که آمریکایی‌ها به کره‌جنوبی اجازه دادند موشک‌هایی با برد هزار کیلومتر را آزمایش کند. این رویکرد نشان می‌دهد هدف آمریکایی‌ها این است که فضای منطقه را نظامی و تسلیحاتی کنند، البته رویکرد آمریکا بیشتر کنترل تهدیدات احتمالی چین است.

با توجه به شرایطی که شکل گرفته، راهکار کاهش سطح تنش‌ها در این شبه‌جزیره چیست؟

به اعتقاد بنده بحران شبه‌جزیره به هیچ عنوان راه‌حل نظامی ندارد و باید از طریق گفت‌و‌گو مسائل را حل کنند. تهدید نظامی ترامپ در هفته گذشته به بحران شدت بخشید و عکس‌العمل شدیدتر کره شمالی را در پی داشت. تصور می‌کنم کشورهای تاثیرگذار در این بحران یا بازیگران منطقه‌ای به این مساله پی بردند که بیش از این نباید به این بحران دامن بزنند و شورای امنیت در آخرین بیانیه مطبوعاتی خود و قطعنامه‌ای که چند روز پیش صادر کرد نشان داد آنها هم به نوعی جانب احتیاط را درپیش گرفته ‌اند. شورای امنیت با تهدید نفتی کره‌شمالی موافقت نکرد و بخشی از تهدیداتی که به اعتقادم چندان تاثیر‌گذار نیست در قطعنامه گنجانده شد؛ به دلیل این‌که در این مرحله از سوی دو طرف تهدید هسته‌ای صورت می‌گیرد. تهدید هسته ای، تهدید نظامی ساده‌ای نیست که صرفا در یک منطقه یا شبه‌جزیره یا حتی صرفا شرق آسیا را متاثر کند. در صورتی که تهدید هسته‌ای هر طرف به اقدام تبدیل شود امنیت جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اقتصاد جهانی به هم می‌ریزد. در منطقه چین با یازده تریلیون دلار حجم اقتصادی، ژاپن با پنج تریلیون دلار و کره جنوبی با یک و نیم تریلیون دلار قرار دارند. در صورتی که همین تعداد از کشورها هم تحت تاثیر قرار بگیرند اقتصاد جهان به هم می‌ریزد. لذا این کشورها اجازه ورود به فاز نظامی را نخواهند داد. چرا که تمام مناسبات و معادلاتشان از هم فرو می‌پاشد. آمریکایی‌ها با همان هدف که هرچه بیشتر به لحاظ نظامی در منطقه شرق آسیا بتوانند به یک موازنه قدرت با چین برسند بی‌علاقه نیستند که این تهدیدات را شدت بدهند تا بتوانند توجیهی برای تداوم حضور نظامی و افزایش سامانه‌های موشکی و نظامی که در منطقه وجود دارد، داشته باشند.

اخیرا در خبرها هم داشتیم کم‌کم یکسری مخالفت‌هایی در فیلیپین، ژاپن و کره‌جنوبی برای افزایش حضور نظامی آمریکایی‌ها از سوی مردم وجود دارد که این تهدیدات باعث می‌شود آمریکایی‌ها توجیهی برای گسترش حوزه خود داشته باشند.

آیا وقوع یک جنگ هسته‌ای نزدیک است؟

وقوع جنگ هسته‌ای را بسیار بعید می‌دانم چرا که جهان و هیچ کشوری چنین آمادگی برای ورود به یک جنگ تمام‌عیار را ندارد و در صورت وقوع چنین جنگی همه کشورها بدون استثنا متاثر خواهند شد بنابراین تصور می‌کنم در نهایت همه در جهت توقف این بحران به توافقی دست یابند. تجربه گذشته نشان داد آمریکایی‌ها بعد از ایجاد یک فضای امنیتی در منطقه و تثبیت حضورشان کمی شعله آتش را پایین می‌آورند و در حال حاضر نیز فضا به این سمت حرکت می‌کند.

چه کشورهایی می‌توانند در کاهش یا کنترل بحران کره نقش داشته باشند؟

کشورهایی که با کره‌شمالی و کره‌جنوبی ارتباط دارند از نظر سیاسی و دیپلماتیک می‌توانند در کنترل بحران به عنوان میانجی تاثیرگذار باشند، در صورتی که مجامع بین‌المللی از جمله سازمان ملل نیز بتواند به نقش خود در جایگاهی که تعریف شده است عمل کند، می‌تواند اثر‌گذار باشد. البته مشکلی که وجود دارد این است که ارتباط کشورهای غربی، آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها با کره‌شمالی قطع است و قادر به ایجاد فضای گفت‌و‌گو نیستند. در عین حال برخی از شخصیت‌های جهانی و بین‌المللی هم می‌توانند در ایجاد فضای گفت‌وگو و آغاز گفت‌وگو در سطوح دیپلماتیک موثر باشند.

بارها تحریم‌هایی از سوی سازمان ملل علیه کره شمالی اعمال شده است. این تحریم‌ها چه دستاوردهایی داشته که شورای امنیت همچنان از آن حمایت می‌کند؟

سوابق تحریم‌ها نشان داده که هیچ زمانی نتوانسته در زمینه بازداشتن کشوری از سیاست‌ها و راهبردهایش تاثیر‌گذار باشد، تحریم‌هایی که در مورد کره شمالی طی سالیان گذشته به صورت یکجانبه از سوی آمریکایی‌ها یا شورای امنیت اعمال شده نشان داده که تاثیری نداشته و در نهایت تاثیر نهایی آن ممکن است روی طبقات پایین مردم این کشور از طریق مقداری فشار اقتصادی باشد، در مورد دولت‌ها تاثیری نداشته و در سایه همین تحریم‌های بسیار شدید شورای امنیت بود که کره‌شمالی توانست بمب هسته‌ای، موشک‌های دوربرد، بالستیک همچنین بمب نیتروژنی را آزمایش کند، بنابراین تحریم‌ها هیچ اثر بازدارندگی روی کره شمالی نداشته است. به اعتقاد بنده تحریم‌های اخیر هم هیچ تاثیری نخواهد داشت و چه‌بسا در صورت فشار بیشتر بر کره‌شمالی شاهد شدت عمل بیشتر از سوی این کشور باشیم؛ بنابراین بازگشت به میز مذاکرات و فرصت دادن به دیپلماسی شاید راهکاری برای کنترل تنش باشد.

گفت‌وگو: مریم شریف‌زاده