خطر مرگبار برخورد سیارک

این فاصله 18 برابر دورتر از فاصله ماه تا زمین است بنابراین خطری برای زمین محسوب نمی‌شود. با این حال سیارک فلورانس که بنا به اندازه‌گیری‌های تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا حدود 4400 متر قطر دارد، از بزرگ‌ترین سیارک‌هایی است که در سال‌های اخیر از کنار زمین عبور کرده است.

خطر برخورد یک سیارک با زمین می‌تواند از فاجعه‌بارترین رخدادها برای حیات موجودات زنده در زمین باشد، چنان که 65 میلیون سال پیش به نظر می‌رسد دایناسورها در نتیجه برخورد مرگبار یک سیارک بزرگ با زمین و پیامدهای ناشی از آن منقرض شدند.

با این که شواهدی وجود دارد که زمین و دیگر سیاره‌های منظومه شمسی، با شهاب‌سنگ‌ها پیوسته در حال بمباران هستند و این که احتمالا ظهور حیات در زمین، رهاورد برخورد یک دنباله‌دار بوده است، تعداد کمی از ما برخورد یک سیارک بزرگ با زمین را خطری جدی تلقی می‌کنیم.

اما این موضوع یک خطر کاملا واقعی است و هرقدر زمان بیشتری از حیات و تمدن ما می‌گذرد، بیشتر احتمال دارد که روزی درست روی سطح زمین، شاهدبرخورد یک قطعه بزرگ از یک سیارک باشیم.

آذرگوی

تکه‌های بزرگ خرده‌سنگ‌های سیارک‌ها که به زمین برخورد می‌کنند و تشکیل گودال‌های عمیق می‌دهند یا فقط در آسمان منفجر می‌شوند، ممکن است از سیارک‌های سنگی یا هسته‌های نرم ستاره‌های دنباله‌دار یخی یا حتی مخلوطی از هر دو باشند. ما برای چنین اجسامی به یک نام عمومی نیاز داریم. یک آذرگوی (Bolide)، جسمی چنان بزرگ است که همچون توپ آتشین بسیار درخشانی در آسمان منفجر می‌شود یا به زمین برخورد کرده، گودالی عمیق از خود به جای می‌گذارد.

از سنگ واقعی نترسید

طبق مدل‌های ایجاد شده از آسیب‌های برخورد یک سیارک به زمین، اثر صرفا مکانیکی ناشی از این برخورد فقط دو دهم درصد(به شکل ایجاد گودال) و 17 صدم درصد (به‌شکل تکان‌های لرزه‌ای و زلزله) از کل صدمه خواهد بود. قسمت اعظم تخریب، ناشی از حرارت و امواج شوک است که هر دوی این موارد، باد یا امواج شدیدی را تولید می‌کنند. به هوا پرت شدن خرده‌ریزهای سنگ و آشغال‌ها نیز ممکن است فقط 0.91 درصد از حجم آسیب این برخورد باشد. چنین صدمه‌ای در مقایسه با موج شوکی که به وجود می‌آید، ناچیز است.

حرارت مرگبار

بنابر مدل‌های تحقیقی ایجاد شده، پس از برخورد سیارک به زمین، تابش گرمایی صدماتی را موجب می‌شود، اما این تابش فقط مسئول 30درصد مرگ‌ومیرها خواهد بود. به عبارت دیگر، اثر تابش حرارتی اندازه آذرگوی را افزایش می‌دهد. به این معنی که حتی اگر به طریقی از شوک اولیه ناشی از برخورد آذرگوی ـ که کیلومترها وسعت دارد ـ زنده بمانید، جو زمین پس از آن به قدری داغ می‌شود که در هر حال شما را به کشتن می‌دهد.

اندازه سیارک

مدل‌های ایجادشده درباره محل برخورد 50هزار سیارک، به همراه آذرگوی‌هایی با 15 تا 400 کیلومتر پهنا را شبیه‌سازی کردند، نکات جالبی را نشان می‌دهد. مثلا هر سیارکی با قطر کوچک‌تر از 18متر بعید است موجب مرگ کسی شود و آن سیارک‌هایی که به جای آب به زمین برخورد می‌کنند، خطرناک‌تر هستند، زیرا سونامی‌ها فقط مسئول مرگ فقط 20درصد از انسان‌ها هستند.

ایجاد ترک تحت فشار

هرکسی که در واحد توپخانه یا انفجاری کار کرده باشد، می‌داند امواج شوک می‌تواند به اندازه خود انفجار مرگبار باشد. مدل‌های برخورد آذرگوی‌ها می‌گوید این موج می‌تواند مخرب‌ترین صدمه برخورد و مسئول مرگ 60درصد مردم باشد. بنابر این تحقیق، فشار بیش از حد می‌تواند موجب پارگی اندام‌های داخلی شود و بادهای انفجارگونه، بدن‌ها را متلاشی می‌کند و اجسام نیز صدمه می‌زنند. واژه متلاشی شدن به این معنا خواهد بود که در همه جای محل برخورد، تکه‌های بسیاری از بدن‌های متلاشی‌شده دیده خواهد شد. نتایج این تحقیق می‌گوید برخورد به خشکی می‌تواند امواج شوک را به تمام جهت‌ها بفرستد، اما برخورد به اقیانوس، حتی اگر موجب سونامی شود، امواج شوک کمتری تولید می‌کند و فقط نواحی ساحلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بزرگ ترین خطر برخورد سیارک‌ها امروزه این است که تقریبا هیچ منابعی به یافتن و ردیابی اجسام باقیمانده نزدیک زمین اختصاص داده نشده است. این اجسام سنگ‌هایی هستند که به طور بالقوه از مدار زمین عبور کرده اند و بنابراین با زمین برخورد می‌کنند. برای بسیاری از مسئولان در جهان، برخورد یک سیارک چیزی شبیه فیلم‌های علمی ـ تخیلی است، اما بیشتر از زلزله، آتشفشان یا سونامی خطری واقعی است و خیلی بعید نیست در چند قرن آینده سیارک بزرگی به زمین برخورد کند. ما ناگزیریم برای حفظ جانمان تدبیری بیندیشیم.

با این حال، برخورد سیارک نسبت به هر بلای عظیم طبیعی دیگر در یک مورد تفاوت دارد: اگر ما به اندازه کافی به این هشدار که سیارکی در مسیر برخورد با زمین است، توجه نشان دهیم و برای واکنش نشان دادن سریع، منابعی تخصیص دهیم، می‌توانیم علاج واقعه را قبل از وقوع کنیم.

اگر فقط 10 نفر در اثر برخورد سیارک صدمه می‌بینند، بهتر است منطقه برخورد تخلیه شود، اما اگر یک میلیون نفر در معرض خطر قرار می‌گیرند، ممکن است طرح انجام ماموریتی برای منحرف کردن مدار سیارک و خارج کردنش از مسیر زمین ارزش داشته باشد.

دهانه برخورد مانیکوگان در کانادا، 100 کیلومتر پهنا دارد. این دهانه 215 میلیون سال پیش در نتیجه برخورد یک آذرگوی با قطر حداقل پنج کیلومتر به وجود آمده است.