به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از مهر، ساخت و ساز بدون توجه به ضوابط قانونی و فنی، موضوعی است که از گذشته‌های دور تاکنون در شهرهای ایران به ویژه شهر تبریز موجب ناهمگونی شهری می‌شود.
همه اینها یک طرف، ساخت خانه‌های به اصطلاح قوطی کبریتی بر روی یک سطح شیب‌دار، نتیجه اش می شود همان محله‌های حاشیه‌نشین طرلان دره‌سی، کوثر، یوسف‌آباد، بیست متری آخر مارالان و غیره در حاشیه اتوبان پاسداران و شهید کسایی که بام خانه‌ای سر از حیات خانه بالا سری خود در می آورد که خود آبستن حوادث است.
حوادثی که حتی ساکنان از آن به عنوان خاطرات کودکی یاد می‌کنند: «سرسره بازی در جوب‌های سطح شیب دار میان پیاده راه های پلکانی» که بعضا طول آنها به ۵۰ متر هم می رسد، حالا به اینها سیل و زلزله هم اضافه کنید.
قدمت بیشتر این خانه‌های سست بنیان برمی‌گردد به چهل سال پیش، زمانی که شرایط و امکان نظارت مستقیم به واسطه تحولات سیاسی فراهم نبود و این شد بافت حاشیه نشین شهری در سطح شیب‌دار دامنه کوه عون‌ابن‌علی که هرچقدر پایین تر می آیی سطح شیب آن وحشتناک تند می‌شود.
به عبارت دقیق تر، نبود مدیریت یکپارچه در شهرها، قدیمی بودن طرح تفضیلی مناطق شهری، طولانی بودن روند اجرای کمیسیون ماده ۱۰۰ و جلوتر بودن ساخت و سازهای غیرمجاز از روند قانونی باعث افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در آن سال ها شده است.
ارائه خدمات شهری به کوچه‌های تو در تو
ارائه خدمات شهری بافت حاشیه نشین در چند سال اخیر از تنظیف آن گرفته تا خدمات ایمنی با مسیر گشایی های کوچک و بزرگ ابعاد تازه ای به خود گرفته و حالا می توان خودروهای حمل زباله و آتش نشانی و غیره را تا اندرون کوچه های تو در تو و طولانی این محله های غیر مجاز تا حدودی منتقل کرد ولی در مواقع بحرانی جوابگو نخواهد بود.
صد البته راهکار های متقنی هم برای جلوگیری از این معضل وجود دارد، فرایندی که تعریف آن در خصوص اجرای ساخت و ساز شرایطی را فراهم کند تا دستگاه اجرایی بتواند از دادن امتیاز خدماتی مانند آب و برق به این سازه ها خودداری کند.
سکونت بخش قابل توجهی از مردم در حاشیه شهر تبریز، تنگ شدن معابر، افزایش ترافیک انسانی و خودرویی، سیمای نازیبای شهری و احداث سازه هایی با نظارت ضعیف و غیرایمن از چالش های مدیریت واحد شهری از حیث ساخت و ساز در حاشیه تبریز بوده، معضلی که نیازمند مشارکت مردم، تلاش بیشترمتولیان و رسانه های ارتباطی جمعی برای اصلاح روند کنونی است.
نکته بسیار مهم بررسی وضعیت محله های حاشیه نشین شهر تبریز در مقایسه با سایر مناطق، تفاوت ارائه خدمات از لحاظ سخت افزاری است، خدماتی از قبیل جمع آوری زباله های خانگی و اجرای طرح خانه به خانه با محدودیت مواجه است و ساکنین الزاما تا سرکوچه زباله هایشان را حمل می کنند. «کوچه های تو در تو و طولانی» و خدمات دیگر مانند امور درمانی و انتقال بیمار با آمبولانس، خدمات ایمنی و آتش نشانی (اطفا حریق) و غیره را سخت و حتی شاید غیرممکن می کند.
مقابله با حاشیه‌نشینی عزم جدی مردم و مسئولین را می‌طلبد
راهکارهای دیگری هم هست تا بتوان در دراز مدت با آهنگی مدبرانه معضل حاشیه نشینی تبریز را حل کرد، طرح های عمرانی که شهرداری تبریز از چهارسال اخیر مانند «نجات تبریز»، «تثبیت و انتقال واحدهای مسکونی متزلزل»، «مسیر گشایی های متعدد»، «تحکیم اتوبان پاسداران از لحاظ زیرسازی و آسفالت» و همچنین طرح های فرهنگی مانند احیای «ربع رشیدی» اجرای آنها را آغاز کرده است.
طرح احداث سه هزار واحد مسکونی در شهرک اندیشه و انتقال حاشیه نشینان به این شهرک می تواند معضل حاشیه نشینی شهر را تا حدودی حل کند معضلی که حتی نمی توان عمق وخامت اوضاع آن را در هنگام بروز بحران حدس زد.
عقب نشینی واحدهای مسکونی براساس طرح تفضیلی در طرح احیای بافت فرسوده این شهر هم به لحاظ تسهیل عبور و مرور و هم برای زیباسازی شهر در کوتاه مدت اثربخش خواهد بود.
بی‌تردید حل مشکل حاشیه نشینی تبریز نیازمند عزمی جدی و صد البته برنامه ریزی کوتاه، میان و بلند مدت است و تحقق این مهم تاثیری چشمگیر در توسعه همه جانبه شهری خواهد داشت که نگاهی گذرا به ساختار آن از فراز همان کوه عون ابن علی، نامتوازن بودن ساخت وسازها و به تبع آن پراکندگی امکانات و زیرساخت ها را در غرب و شرق تبریز عیان می کند.
تبریز شهری است که در سال‌های پیش رو رخدادهای مهمی چون تبریز ۲۰۱۸ را پیش روی خود می بیند و چنین فرصت هایی بهانه ای گرانبها برای گردگیری از منظر شهری است و علاوه بر مناطق حاشیه نشین باید چاره و راهکاری برای احیای بافت های فرسوده و در بسیاری موارد تاریخی مرکز شهر نیز اندیشیده شود و این امر تنها از مسیر اجرای پروژه های ضروری عمرانی در مناطق نیازمند و مستعد بحران و در قالب برنامه ریزی های تخصصی شهری ممکن خواهد بود.
