1 + 3 گزینه برای وزارت نفت دولت دوازدهم

به گزارش نکونیوز، در اغلب نظرسنجی‌های عمومی درباره کابینه روحانی در دولتی که روزهای پایانی خود را سپری می‌کند، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، همواره بهترین وزیر کابینه بوده است.

اما دو وزیر دیگر نیز به عنوان وزرای موفق کابینه شناخته می‌شوند: سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بیژن زنگنه وزیر نفت. ظریف به دلیل برجام که مهم‌ترین دستاورد دولت بود وزیر موفقی محسوب می‌شود، اما وزیری که بیش از هر وزیر دیگری از برجام استفاده کرد، بیژن زنگنه وزیر نفت بود که طبق وعده‌ای که داده بود، تولید نفت ایران را در کمترین زمان ممکن به مرز قبل از تحریم‌ها رساند و در شرایطی که بازار جهانی نفت با مازاد عرضه و سقوط قیمت‌ها مواجه بود، نفت ایران بخوبی در بازار جذب شد تا موفقیت اقتصادی مهم دولت یازدهم، هم از منظر افزایش درآمدهای ارزی کشور و هم از منظر افزایش رشد اقتصادی، مدیون نفت باشد.

البته زنگنه در بخش‌هایی هم دچار ضعف بود. به سرانجام نرسیدن قراردادهای نفتی از مهم‌ترین این ضعف‌ها بود که در کنار ضعف‌های دیگری که در زمان مناسبی به بررسی آن خواهیم پرداخت، مانع ثبت نمره عالی در کارنامه او می‌شود. اما قطعا زنگنه را می‌توان یکی از وزرای موفق دولت یازدهم دانست. در چنین شرایطی سخن گفتن از احتمال تغییر او باید با احتیاط بیشتری صورت گیرد.

هرچند رئیس‌جمهور در نخستین کنفرانس خبری خود پس از انتخابات از جوان شدن کابینه سخن گفته و زنگنه هم از وزرای مسن کابینه محسوب می‌شود، اما روحانی رئیس‌جمهوری نیست که تجربه وزرای خود را در دولت دوم خود نادیده بگیرد. وزارت نفت راه‌های نرفته زیادی، در انعقاد قراردادهایی که فعلا به تفاهمنامه رسیده و جذب سرمایه‌گذاران خارجی در پیش دارد که سپردن این امور به وزیری غیر از زنگنه ریسک بالایی دارد. ضمن این که وزرای دیگری در کابینه هستند که هم مسن هستند و هم عملکرد چندان مثبتی نداشته اند و تغییر آنها می‌تواند میانگین سن کابینه را تا حد زیادی کاهش دهد. محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت که زمانی در دولت اصلاحات معاون زنگنه بود و منشأ اثرگذاری فراوانی در صنعت پتروشیمی ایران شده بود، در دولت یازدهم در قامت وزارت در وزارتخانه‌ای عریض و طویل، عملکرد پرانتقادی داشته که احتمال تغییر او را افزایش داده است. از سوی دیگر، افرادی که به عنوان جایگزین احتمالی زنگنه در وزارت نفت مطرح شده‌اند از تجربه و توان زنگنه ـ لااقل در شرایط کنونی برخوردار نیستند. ضمن این که هر کدام با مشکلاتی مواجهند.

با عنایت به این که هنوز زمان زیادی تا انتخاب کابینه باقی مانده، ورود بیش از حد به این موضوع نمی‌تواند چندان دقیق باشد و این گزارش صرفا به منظور شفاف‌سازی درباره گزینه‌های مطرح برای وزارت نفت دولت دوازدهم منتشر شده است. هنوز دو ماه و نیم از دولت فعلی باقی مانده و به نظر می‌رسد در شرایط کنونی باید به دولتمردان کمک کرد به جای تزریق روحیه رکود در وزارتخانه‌ها، تلاش برای رشد را بدون توجه به گمانه‌زنی‌ها همچنان تداوم بخشند.

منصور معظمی، متولد 1335 در گلپایگان، دانش آموخته دانشگاه‌های اصفهان و امیرکبیر و فارغ التحصیل مقطع دکترا در رشته مدیریت بازرگانی از دانشگاه شهید بهشتی و عضو فعلی هیات علمی پژوهشگاه صنعت نفت گزینه دیگری است که از دو گزینه قبلی شانس بیشتری دارد. او معاون وزیر صنعت معدن و تجارت و مدیرعامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و طی دهه‌های اخیر از مدیرانِ ارشدِ وزارت نفت هم بوده و تجربه بالاتری در نفت نسبت به دو گزینه قبلی دارد. اما چالش‌های فراوانی که در شرایط کنونی، نفت با آن دست به گریبان است، می‌تواند مانعی برای این مدیر باتجربه در راه بازگشت به وزارت نفت باشد. اگر قرار بر کنار رفتن زنگنه باشد، معظمی را می‌توان محتمل‌تریین گزینه دانست.

غلامرضا منوچهری، متولد 1335 اردستان و دارای مدرک دکترای عمران از دانشگاه آخن آلمان، از دیگر گزینه‌های مطرح برای تصدی مسئولیت وزارت نفت است که از مدیران باتجربه نفت محسوب می‌شود و طی نزدیک به دو دهه اخیر بویژه در راس شرکت پتروپارس عملکرد مثبتی هم داشته است. اما مطرح شدن او به عنوان وزیر نفت می‌تواند پرونده مالی شرکت تاسیسات دریایی را ـ که زمانی هم مدیریت این شرکت پس از دوره مدیریت علی طاهری مطلق بر عهده منوچهری بوده ـ دوباره مطرح کند و این مهم‌ترین مانع در انتخاب او به عنوان وزیر نفت و جلب رای اعتماد مجلس خواهد بود.

یکی از مهم‌ترین گزینه‌های جایگزین زنگنه، حبیب‌‌الله بیطرف متولد 1335 یزد دارای مدرک کارشناسی ارشد عمران از دانشگاه تهران است که از نظر مواضع و تفکر، شباهت زیادی به زنگنه دارد. او که در دولت اصلاحات هشت سال وزیر نیرو بود، در دی‌ماه سال گذشته با حکم زنگنه به عنوان معاونت مهندسی و پژوهش و فناوری وزارت نفت منصوب شد. او از مدیران مورد اعتماد زنگنه است اما ضعف جسمانی و بیماری و همچنین عدم آشنایی دقیق او به نفت در شرایط دشوار کنونی، مهم‌ترین مانع در انتخاب او محسوب می‌شود.

سایر گزینه‌هایی که طی روزهای اخیر توسط برخی رسانه‌ها به عنوان جانشین احتمالی بیژن زنگنه مطرح شده‌اند، بیش از آن که واقعی باشد، حاکی از گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای فاقد منبع مشخص است و به نظر می‌رسد در دولت دوازدهم هم بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت مورداعتماد روحانی به مجلس معرفی شود تا راه ناتمام را ادامه دهد. اما اگر به هر دلیلی او نباشد، سه گزینه دیگر را می‌توان به عنوان جانشین احتمالی او در نظر گرفت.