اما به محض خروج ترامپ از منطقه ناآرامیها در بحرین و سرکوب مردم این کشور بهوسیله نیروهای آل خلیفه و تحت حمایت عربستان شدت گرفت. این وضعیت در بحرین زمانی آغاز شد که نیروهای آل خلیفه به تجمع مخالفان بحرینی که از ماهها پیش در اطراف منزل آیتالله عیسی قاسم تحصن کرده بودند، حمله و حدود 300 نفر را بازداشت کردند.
شیخ عیسی قاسم مبارزهای مسالمتجویانه را برای تامین حقوق شهروندی مردم بحرین رهبری و هدایت میکند. با این همه دولت بحرین به دلیل نگرانی از افزایش تقاضاها برای حقوق مدنی و شهروندی، شیخ عیسی قاسم را دستگیر و محاکمه میکند. نتیجه این محاکمه لغو تابعیت این رهبر بحرینی بود. در آخرین حکمی که دادگاه آل خلیفه هفته گذشته صادر کرد شیخ عیسی قاسم به یکسال حبس تعلیقی و مصادره اموال محکوم شد. صدور این حکم موجب اعتراض مردم بحرین و تجمع آنها در اطراف خانه رهبر بحرینی شد.
دولت بحرین از زمان دستگیری شیخ عیسی قاسم همواره از واکنش مردم بحرین هراسان بود. در شرایط کنونی بسیاری از ناظران سیاسی تلاش نیروهای بحرینی برای اجرای حکم علیه شیخ عیسی قاسم و سرکوب معترضان را نتیجه سفر ترامپ به عربستان و گفتوگوهای وی با مقامات سعودی و برخی رهبران منطقه میدانند. از زمان بروز ناآرامیها در بحرین، عربستان سعودی به حمایت از دولت آل خلیفه پرداخته و با اعزام نیرو به این کشور در سرکوب ملت بحرین مشارکت داشته است. در حالیکه دولت بحرین و عربستان نگران واکنشهای بینالمللی در مخالفت با سرکوب مردم بحرین بودند، به نظر میرسد با سفر ترامپ به ریاض، آمریکا ادامه حمایت خود از عربستان و متحدانش در منطقه را در هر شرایطی تضمین کرده است. این امر موجب شده نگرانیهای عربستان و بحرین از فشار مخالفتهای بینالمللی برطرف شود. از این رو است که آغاز دور تازه سرکوب در بحرین نتیجه سفر ترامپ به عربستان تفسیر شده است. به نظر میرسد ترامپ در این سفر برای ادامه سرکوبها در بحرین و عربستان چراغ سبز نشان داده و به حکام سعودی و بحرینی اطمینان داده است که با چنین سیاستی نه تنها مخالفت نخواهد کرد بلکه از دولتهای این کشورها در مقابل مخالفتها پشتیبانی به عمل میآورد. این پیام به منامه و ریاض به عنوان متحد منامه، دولت آلخلیفه را به ادامه مشت آهنین در مقابل مردم تشویق کرده است.
این وضعیت نشان میدهد آنچه تحت عنوان تلاش برای مبارزه با تروریسم و ایجاد صلح و ثبات در سفر ترامپ به منطقه مطرح شد، معنایی متفاوت با معنای مرسوم آن دارد و پوششی برای مشروع جلوه دادن سیاستهایی است که از نظر ملتهای منطقه غیرقانونی و نامشروع است. نادیده گرفتن حقوق ملت بحرین از سوی آلخلیفه و تشویق آلخلیفه به ادامه این روند عامل بیثباتی در بحرین شناخته میشود. بنابراین ترامپ اگر در پی ثبات کشورهای منطقه از جمله بحرین است، لازم است از حقوق مردم این کشور حمایت کند و جهت ایجاد راهی برای دستیابی این ملت به حقوق شهروندی خود تلاش کند. حال آنکه دست در دست عربستان سعودی در کنار آلخلیفه قرار گرفته و از سرکوب ملت بحرین حمایت میکند. این تناقض در سیاست اعلامی آمریکا و سیاست عملی آن ممکن است موجباتی را فراهم سازد تا حاکمان مستبد چند صباحی در قدرت باقی بمانند و آمریکا نیز به منافع کوتاه مدت سیاسی و اقتصادی خود دست یابد، اما نتایجی که همراه دارد موجب بیاعتباری و کاهش نفوذ بینالمللی آمریکا از یک سو و فاصله گرفتن ملتهای منطقه از آمریکا از سوی دیگر میشود؛ در نتیجه به از دست رفتن منافع این کشور در بلند مدت منتهی میگردد.
دکتر حاکم قاسمی
هیات علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد