قهر ممنوع!

این جملات و امثال آن را این روز ها زیاد می شنویم .همسرانی که به جای استفاده از لحظات برای رشد و پویایی زندگی شان،خانه را به غمخانه تبدیل می کنند و باعث ایجاد فاصله و سردی روابط می شوند.

دلایل قهر

چرا باید زوجین با هم قهر کنند و چه دلایلی باعث می شود از سلاح قهر استفاده کنند و در آخر این که چه باید کرد.

در این خصوص با چند کارشناس گفت و گو کردیم و نظراتشان را پرسیدیم.فریبا حاتمی ،روان شناس می گوید: ما وقتی به این دنیا می آییم ، مفهوم رابطه و ارتباط معنی پیدا می کند. اگر نوزادی را از پدر و مادرش جدا کنند و از او محافظت بشود، ولی ارتباطی با کسی و جایی نداشته باشد، اصلا انسان نخواهد شد.

پس درخصوص ارتباط، ما با دو مفهوم درد و لذت در ارتباط هستیم. یکی رابطه ای که لذت بخش است، شادی آفرین است و احساس خوبی به ما می دهد و یکی رابطه ای که رنج آور و درد آور است.

بسیاری از ما در کودکی به دلیل شرایط و ویژگی هایی که داریم و امکاناتی که پدر و مادر دارند، مهربانی یا نامهربانی والدین، آگاهی یا ناآگاهی آنها می توانیم در رابطه هایمان وارد مرحله دوستی و محبت بشویم.

یعنی با محبت، همکاری ، دوستی و دست همدیگر را گرفتن پیشرفت کنیم و بعضی اوقات متاسفانه شرایط، امکانات، تعلیم و تربیت و حوادث اطراف ما که می تواند حتی فیزیکی باشد، ما را به این نتیجه می‌رساند که رابطه یعنی درد، یعنی جنگ و جایی که باید مهر و محبت و عشق بنشیند، کینه و تنفر می نشیند.

تنفر نمی تواند خودش را نشان بدهد چون تنبیه می شود، آسیب می بیند. پس کینه جویی می کند. بدجنسی می کند. علیه کسی حرف می زند. غیبت می کند. جایی هم زورش برسد آزار می دهد؛ بنابراین از مکانیسم دیگری استفاده می کند به نام قهر. یعنی خودم را کمی رنج می دهم و دیگران را هم وادار می کنم رنج بکشند.

منطق قهر

قهر یکی از انواع مرموزو پیچیده بازی های بد زندگی است و نوعی از خشم و عصبانیت است.

منطق قهر این است: «من چون کاری نمی کنم، پس گناهی هم مرتکب نشده ام» که منطق اشتباهی است. این که من هیچ کاری نکرده ام یا حرفی نزده ام دلیلی برای این که من عیب و ایرادی ندارم یا کار بدی نکرده ام، نخواهد بود.

حاتمی می افزاید: بیشتر اوقات قهر، دلیل خشم و عصبانیت بر می گردد به نوعی کنترل و این که من چیزی را تمام و کمال می خواهم و گاهی معنی اش این است که من از طریق رنج دادن ظاهری خودم می خواهم به تو رنج بدهم بدون این که مسئولیت داشته باشم.

هر کسی در کودکی قهر می کرده ، همه را به زانو در می آورده و دیگران را وادار به انجام کاری که خودش می خواسته می کرده، این روند را ادامه می دهد و تکرار می شود.

گاهی هم می خواهد میزان رنج طرف مقابل و علاقه یا احتیاج طرف مقابل را به خودش اندازه گیری کند. به هر حال بازی قشنگی نیست. کسانی که از قهر کردن دیگران ناراحت می شوند آنها را تشویق می کنند دوباره این کار را تکرار کنند و اگر این روند ادامه پیدا کند، ممکن است به پرخاشگری تبدیل شود.

مریم دشتی، روان شناس درباره علل قهرمی گوید: قهر نوعی بیان مخالفت است.مهم نیست به نتیجه مورد نظر رسیده باشند یا نه.همین که مخالفت کرده اند و آن را باقهر نشان داده اند، باعث آرامش می شود. قهر تا حدودی طبیعی است .این که طرف مقابل متوجه اشتباهش شود.کمی سرسنگین بودن مناسب است اما این که مدام باشد و سر هر موضوعی قهر بیاید وسط اصلا خوب نیست و آزاردهنده خواهد بود. روابط با قهر به سردی می گراید و استرس به وجود می آید.
چگونه با کسی که مدام قهر می کند،برخورد کنیم؟

یکی از سوالات مهم زوجین این است با طرف مقابل که مدام قهرمی کند چگونه رفتار کنیم و چه واکنشی نشان دهیم.ممکن است رفتار نادرست، شرایط را بدتر کند.

بهناز سیف اللهی، روان شناس در این باره چنین پاسخ می دهد: قهر می تواند ازسوی طرف مقابل تقویت یا از بین برود.چون نیت از قهر این است که طرف مقابل را تحت فشار قرار دهد تا به نیت خودش برسد و نیازها و خواسته هایش برآورده شود و کنترل موقعیت و شرایط را در دست بگیرد.اگر ترس از طرد و تنهایی چیره شود،رفتار قهر کننده تقویت می شود و تکرار خواهد شد.بهتر است احساس ارزشمندی و عزت نفس خویش را تقویت کنند تا احساس تنهایی کاهش یابد.

وی می افزاید :اگر قدرت کلامی بالا برود می توان با گفت و گو مسائل را راحت تر حل کرد.مشکل بیشتر خانواده ها این است که نمی توانند با یکدیگر موثر و مفید صحبت کنند.در نتیجه قهر را انتخاب می کنند.پس باید روی چگونگی کلام و لحن کار کنند.

دکتر مریم نیسی، روان شناس در باره این که هنگام قهر همسر چگونه باید برخورد کرد، می گوید:

1- جدی نگیرید: قهر حاصل عدم کنترل و اطمینان است . این مشکل اوست نه شما.کافی است بگویید می دانم مشکلی وجود دارد .من می توانم کمکی کنم؟اگر جواب شما را نداد خیلی اصرار و پافشاری نکنید و بگذارید به حال خودش باشد و شما نیز مثل بقیه روزها عادی رفتار کنید.

گاهی فرد نمی تواند خواسته و نیازش را بگوید، درنتیجه قهر می کند.در فرصت مناسب می توانید گفت وگو کنید و بخواهید خواسته اش را مستقیم مطرح کند.نباید عکس العملی متفاوت به قهر نشان دهید.باید عادی رفتار کرد چون هر عکس العمل متفاوتی باعث تقویت او می شود. به احساس اش احترام بگذارید و بگویید متاسفم.این تاسف نشان دهنده برتری شما یا او نیست بلکه فقط احترام گذاشته اید و درک کرده اید.

2- تحمل نکنید: اگر با فردی که قهر می‌کند، طوری رفتار کنید که گویی او به لوس شدن نیاز دارد و باید ناراحتی هایش را این گونه تسکین دهید، در انتها شما متضرر می‌شوید و تحت کنترل او قرار می‌گیرید.‌ هرگز اجازه قهرکردن به کسی که در زندگی تان هست ندهید و به او نشان دهید نمی‌تواند با رفتارهای کودکانه به اهدافش برسد.‌ معمولا وقتی رفتارشان را نادیده بگیرید، انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است و با آرامش به کارهای روزمره تان برسید و او را جدی نگیرید .‌ در نهایت او دست از این اعمال برمی دارد و برای رسیدن به خواسته هایش، رفتار مناسب تری اتخاذ می‌کند.

3- یاد بدهید: به جای عذرخواهی از کسی که مدام قهر می‌کند، به او بفهمانید باید مسئولیت احساسات خود را به عهده بگیرد و همچنین باید به حضورتان احترام بگذارد.‌ وقتی او متوجه شود روش های کنترل کننده اش روی شما موثر نیست، احتمالا دست از این نوع برخوردها و رفتارهای تحقیرکننده اش برمی‌دارد و با شما به گونه‌ای دیگر رفتار می‌کند.

4- رهایش کنید: گاهی اوقات رها کردن کسی که مدام قهر می‌کند بهترین راه حل برای آرامش است.‌ در دوستی یا ادامه زندگی در کنار چنین فردی تجدید نظر کنید.

لیلا کامرانی - کارشناس روانشناسی بالینی / جام جم آنلاین