تحریم برداشته شده اما بانکهای ما استانداردهای بین المللی ندارند! / بانک های کشور آلوده به بنگاهداری اند

به گزارش خبرنگار جام جم آنلاین ،‌به دلیل به روز نبودن بانکهای داخلی طی 7-8 سال گذشته بانکهای داخلی نتوانسته اند مقررات بین المللی که هم اینک در سطح دنیا در حال اجراست پیاده کنند و تا زمانیکه این سیستم های بین المللی بانکی که یکی از الزامات ارتباطات بانکی است پیاده نشود بانکهای بزرگ حاضر به همکاری نخواهند بود و این موضوع فقط مختص ایران نیست ، بنابراین تا زمانیکه یکسری مقررات بین المللی مانند بحث کفایت سرمایه بانکها، خروج بانکها از بنگاهداری موضوعات مربوط به پول شویی و شفافیت در عملکرد اعضاء هیات مدیره بانکها صورت نگیرد زمینه همکاری با بانکهای بزرگ به تعویق می افتد. نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی بر این باور است که تحریم در داخل کشور است و اینکه گفته می شود تحریم های بین المللی بانکی برداشته نشده است اشتباه است. گفت و گوی جام جم آنلاین با سید حسن سلیمی را دراین باره می خوانید.

بحث هایی مطرح شده مبنی بر اینکه تحریم های بانکی پس از برجام هنوز باقی است و اتفاقی در این زمینه نیفتاده است در عمل چقدر صحت دارد ؟

متاسفانه گاهی بحث ها وسوالهایی در رابطه با تحریم های بانکی مطرح می شود که نشان می دهد برخی از افراد اشراف کافی در این زمینه ندارند. سوال را طوری مطرح می کنند گویی ما تحریم هستیم در حالیکه این طور نیست تحریم های بانکی برداشته شده است ، مشکل اینجاست که بانکهای کشور در حدود 7-8 سال گذشته که در تحریم بودیم چون نیاز به رعایت ‌قوانین بین المللی احساس نمی کردند، فقط قوانین داخلی رااجرا می کردند و حال که تحریم ها برداشته شده و می خواهیم با بانکهای بین المللی ارتباط برقرار کنیم ، فاصله ها بسیار است برای آنکه بانکهای بین المللی قوانین شان پیش رفته است مثل موضوعات FATF، Money laundering و بحث هایی مربوط به استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی (IFRS)که به کاهش ریسک ها می پردازد.

درواقع بر اساس همین قوانین بین المللی و شاخصه هایی که تعیین شده است بانک ها با شرکت های مشکل زا چه داخلی و چه خارجی وارد معامله نمی شوند ، در قوانین بین المللی، مقرراتی وضع شده است و اشاره دارد که بانک نمی تواند با یکسری شرکت های مشکل زا که شاخصه های لازم را ندارند کار کنند .در این ایران چون در دوره تحریم بودیم ، نیازی نداشتیم که به این مسائل توجه کنیم و این استاندارد ها اجرا نشده است و برا ی همین اگر بانکهای ایرانی بخواهند با بانکهای بین المللی همکاری کنند باید این مقررات و استاندارد هارا رعایت کنند.

بنابراین این مقررات فقط مختص بانکهای ایرانی نیست ؟

دقیقا، در حال حاضر شرکت هایی در دنیا هستند که قوانین بین المللی را اجرا نکردند چه در کشورهایی آفریقایی چه آمریکای جنوبی و جاهای دیگر و به دلایلی مقررات پولشویی را اجرا نکردند و بانکهایی که با آنها معامله کردند پولهایی را که وارد بانکشان شده پول ناپاک تلقی شده است، درنتیجه آن بانک دچار تحریم بین المللی می شود و این به خاطر تحریم بانکهای آن کشور نیست ، بلکه به خاطر قوانین بین المللی است که در بانکداری جهان وضع شده است. در حال حاضر 7-8 تا قانون بانکداری وجود دارد اینها برای این است که تمام بانکهای بین المللی به دلایلی می خواهند ریسک شان را کم کنند تا بتوانند ارتباط های سوئیفتشان را برقرار کنند؛ بنابراین بانکهای بزرگ هنگام ارتباط بررسی می کنند که آیا آن بانک این قوانین را اجرا کرده است یا خیر. یکی ازاین قوانین ، قانون پولشویی است ، دیگری تهیه گزارشها بر اساس استانداردهای" ای اف ار اس" است که نوعی شفافیت را در این سیستم چه در داخل و چه در خارج از کشور ایجاد می کند مثلا در این سیستم نمایان می شود که آیا اعضاء هیات مدیره از بانک وام گرفته اند یا نه؟ دراین سیستم کل دارایی های اعضا هیات مدیره و مدیرعامل گزارش داده می شودو فاش می شود واین گزارش نشان می دهد که اعضا هیات مدیره بانک چه کارهایی به نفع خود و خانواده اشان انجام داده اند که نوعی شفافیت گزارشهای ارائه شده را ایجاد می کند، مثلا اینکه مدیر عامل چقدر پول از بانک می گیرد اعضاء هیات مدیره چه نوع وامهایی از بانک می گیرند اینها باید شفاف باشد در حالیکه در ایران اعضاء می روند پول می گیرند و در گزارشها آن را هزینه می نویسند، در حالیکه در گزارشات "ای اف ار اس" درج می شود پولی که گرفته شده به نام چه کسی، برای چه موضوعی و چه مقدار؟ بوده است. چون افراد نمی توانند از یک محدودیت هایی که مجمع برایشان تعیین کرده پول دریافت کنند.

بنابراین شما معتقدید چون این شفافیت ها وکاهش ریسک ها در سیستم های بانکی ما طبق مقررات بین المللی وجود ندارد بانکهای بزرگ حاضر به ایجاد ارتباط بانکی با ایران نشده اند؟

بله ، متاسفانه ما در کشور این گزارشهای ای اف ار اس را نداریم . بانکها را موظف کرده بودند که سال گذشته گزارشها را بر اساس سیستم "ای اف ار اس" تهیه کنند، اما چون برای تهیه این گزارش آمادگی نداشتند بانک مرکزی فرجه قائل شد و اعلام کرده است بانکها از سال 96 گزارشهای بانکی و بیمه ای خود را باید بر اساس گزارشهای" ای اف ار اس" تهیه کنند. سازمان بورس نیز گفته است شرکت هایی که در بورس خواهند بود باید گزارشهایشان بر اساس" ای اف ار اس "باشد اما چون تهیه این گزارش خیلی سخت است سازمان بورس اوراق بهادار نیز اعلام کرده است از سال 97 همه شرکت هایی که می خواهند در بورس باشند باید به طور شفاف این گزارشها را دربیاورند.

بنابراین بانکهایی که در سازمان بورس حضور دارند نیز باید این شفافیت ها را ایجاد کنند؟

همینطور است ، بعضی وقتها مردم سوال می کنند چرا تابلوی بانک تجارت یا بانک ملت چندین ماه تابلوشان بسته یوده است، این به دلیل آن است که به این بانک ها گفته شده باید گزارشها را شفاف ارائه دهید و وامها ، بدهیها و معوقات رابر اساس استانداردهای بانکهای بین المللی اجرا کنید ،‌متاسفانه چون بانکهای داخلی در سالهای گذشته این کار را نکردند به روز نیستند ،اما از این پس باید بر اساس این استانداردها سود تقسیم کنند و باید ذخایر معوقاتشان را به اندازه کافی بگیرند نه آنکه لحاظ نکنند وسپس سود تقسیم کنید و بعد مشخص شود رقمی را که به عنوان سود تقسیم کرده اند چنین موجودی درآن بانک وجود نداشته است و بعد دارایی را تقسیم کرده اند. درواقع در سالهای گذشته به دلیل تحریمها ، بانک های کشور نیازی احساس نمی کردند از استانداردهای بین المللی تبعیت کنند برای همین از این استانداردها و قوانین بین المللی عقب هستیم . حال با رفع تحریمها بانکها از تحریم درآمده اند اما آن آمادگی لازم را ندارند.

از لحاظ کفایت سرمایه بانکهای ما در چه وضعیتی هستند ؟

یکی از نکاتی که مهم است کفایت سرمایه بانکهاست یک بانک بزرگ بین المللی وقتی می خواهد با یک بانک ایرانی معامله کند می پرسد کفایت سرمایه بانک چقدراست؟ نسبت کفایت سرمایه عبارت است از نسبت سرمایه بانک به دارایی های توأم با ریسک آن. بحث کفایت سرمایه طی سالهای گذشته دردنیا سه بازل را طی کرده است که در سال 2017 بانکهای بین المللی بازل سه را مبنا قرار داده اند که بر اساس آن باید حداقل کفایت سرمایه به نسبت دارایی ها 13 درصد باشد این در حالیست که در بازل دو حداقل کفایت سرمایه 8 درصد بوده است، بنابراین مادر بازل دو هنوز گیریم ولی در استانداردهای بین المللی بازل 3 را اعمال می کنند،فرض کنید یک بانک بزرگ" HSBC" بخواهد با بانک ما کارکند؛ می پرسد ، کفایت سرمایه ات چقدر است؟ بانک ایرانی می گوید 3 درصد انها می گویند ما نمی توانیم با شما کار کنیم و سوئیفت برای آن بانک از سوی بانک بزرگ بین المللی باز نمی شود . این اشکال اساسی است . بنابراین اگر برخی انتقادمی کنند سوئیفت بانکهای بزرگ برای بانکهای ایرانی باز نشده است به این دلیل نیست که تحریم ها رفع نشده است به این دلیل است که بانکهای ما استانداردهای بین المللی را ندارند و شفاف نبودن گزارش های سیستم بانکی و عدم کفایت سرمایه طبق استانداردها از دلایل آن است .

بانکی که 7-8 سال عادت کرده با کفایت سرمایه دودرصد کار کند الان باید طبق بازل 3 حداقل کفایت سرمایه اش 13 درصد باشد و برای رسیدن به این درصد تحول بانکی بزرگی باید ایجاد کند باید تمام دارایی هایش را بفروشد دیگر بانک نمی تواند بنگاه داری کند درتمام دنیا بنگاه داری را منع کرده اند اما در کشور ما بانک ها با بنگاه داری رفته اند در پروژه نفت ، جاده سازی ، مسکن شرکت کرده اند، همه خودشان را بردند در بنگاهداری و خودشان را الوده کرده اند و حالا نمی توانند آن استانداردها را رعایت کنند بانکهای ایران باید اینها را از بیلانشان دربیاورند و به طور شفاف فقط بانکداری کنند.

با رفع تحریم ها ایا نقل و انتقالات پولی برای محصولات صادراتی ازجمله نفت از طریق سیستم بانکی به راحتی انجام می شود ؟

برای نقل و انقالات پولی مشکلی وجود ندارد و پول نفت را اجازه دادند که وارد کشور شود و اگر این نقل و انتقالات انجام نمی شد چطور می توانستیم 40 میلیارد دلار واردات داشته باشیم . اما برای گشایش اعتباررقم ها بالا سوئیفت های بانکهای ما مشکل دارند.

درواقع گشایش اعتبار و باز شدن سوئیفت با بانکهای کوچک برقرار است؟

بله بانکهای کوچک دارند کار می کنند و اینکه گفته می شود ارتباط بانکی نیست اشتباه است و البته بانکها یکی نیستند به عنوان مثال بانک ملی با 10 بانک اروپایی کوچک کار می کند، بانک تجارت با 20 بانک فعالیت می کنند، اما این بانکها کوچکند برای رقمهای10 میلیون دلار- 20 میلیون دلارگشایش اعتباری امکان پذیر است، اما اگر بخواهید یک دفعه 20 میلیارد دلار ، 30 میلیارد دلار معامله انجام دهید بانکهای ما چنین قدرتی ندارند که در این رقمها با بانکهای بزرگ مذاکره کنند ، برای فاینانس پروژه ها در رقم های بالا نیز این مشکل وجود دارد .

در مورد بیمه ها چطور ؟

اتفاق خوبی که در بیمه افتاد این بود که هم اکنون بیمه هرمس و ساچه تجارت ایران را بیمه می کنند و همه شرکت های بین المللی ورود پیدا کرده و دارند ما را بیمه می کنند ولی آنها فعالیتی را که انجام شود بیمه می کنند، اما گر یک بانک بزرگی حاضر نباشد با ایران کار کند عملا آنها نمی توانند ایران بیایند. برخی گمان می کنند وقتی تحریم سیستم بانکی برداشته شد مثل شیر اب وقتی باز می کنی باید بلافاصله آب از داخلش بیرون بیاید اما تا سیستمها در ایران جا بیفتاد چند سال طول می کشد و همه جای دنیا نیزهمین است .

بیش از یکسالی از رفع تحریم ها می گذرد بانکها تا چه حد در استاندارد سازی قوانین مطابق با مقررات بین المللی پیش رفته اند؟

بانک مرکزی به بانکها مهلت سه ساله داده است، تا املاک خود را بفروشند و از بنگاهداری خارج شوند و به برخی از بانکها اعلام شده شعبات را کم کنند. شما در برخی خیابانها می بینید که یک بانک چندین شعبه دارد و بانک مرکزی به آنها اعلام کرده است که این شعبات را کم کنند ولی در شرایط رکودی موجود کسی نیست که این املاک را بخرد و اینها زمان بر است تا بانکها بتوانند همان 13 درصد حداقل کفایت سرمایه را فراهم کنند، درواقع در مقررات جدید بازل 3، بانک‌ها ملزم هستند تا مقدار سرمایه خود را به عنوان ذخیرة رفع خطر برای تأمین خسارات احتمالی دو چندان کرده، سود سهام و هزینه‌های اجرایی را در زمان کاهش ذخایر قطع کنند ،‌بنابراین در بحث کفایت سرمایه ،‌بانکها یاباید بدهی هارا کم کنند یا سرمایه را افزایش دهند ،‌هم اکنون در کشور هر دوی این اقدامات آغاز شده است یعنی هم باید بنگاهداری را کاهش دهند وهم به سرمایه اشان اضافه کنند.

سیما رادمنش - خبرنگار جام جم آنلاین