پرورش‌دهندگان روح

کسی نیست که روزی و روزگاری پای درس معلمی ننشسته و بهترین سال‌های عمرش را در مدرسه سپری نکرده باشد.

بعضی از معلمان قدرتی سحرانگیز و جادویی دارند. آنها انسان‌هایی بی‌بدیل هستند که با یک نگاه یا اشاره می‌توانند دانش‌آموزان‌شان را نسبت به علمی، هنری، رشته‌ای یا کاری علاقه‌مند یا برعکس از آن بیزار و رویگردان کنند.

متاسفانه طی سال‌های اخیر وضعیت اسفبار معیشتی معلمان عاملی شده است تا نگاه جامعه نیز نسبت به این گروه فرهیخته دگرگون شود. این مساله هرچند به معلمان آسیب‌هایی اساسی وارد کرده اما در یک نگاه کلی‌تر جامعه را نیز دچار خسران‌های زیادی کرده است که یک رقم پیش پاافتاده آن نرخ پایین و فاجعه‌بار مطالعه در کشور ماست.

طبیعی است وقتی معلمان از جایگاه بلندی برخوردار نباشند و احترام‌شان نگهداشته نشود، خود به خود رویکرد به علم، دانش و معرفت افت می‌کند و لذت تحصیل، وسوسه کسب فیوضات معنوی و رسیدن به درجات والای فرهنگی بی‌معنا و مفهوم می‌شود و انگیزه‌های مادی و جاه‌‌طلبی‌های روزمره جای هرگونه ارتقا و تعالی انسانی را می‌گیرد.

شکسپیر در نمایشنامه معروف خود «هملت»، صحنه‌ای دارد که در آن هملت یک نی را به دست فرمانروایی می‌دهد تا بنوازد. طبیعی است که او نمی‌تواند بنوازد.

هملت با تمسخر به او می‌گوید «تویی که نمی‌توانی یک نی را به صدا درآوری چگونه می‌خواهی اسرار درون مرا بفهمی و مرا آن طور که می‌خواهی بنوازی؟» واقعیت این است که سیاستمداران می‌توانند جامعه را به قولی سیاست کنند.

اقتصاددانان می‌توانند راهکار‌های تولید و اشتغال و توسعه یک کشور را ارائه کنند. نظامیان می‌توانند امنیت را به جامعه بدهند یا از آن بگیرند. هنرمندان، نویسندگان، مهندسان، کارگران، کشاورزان و... هرکدام می‌توانند خدمتی به جامعه کرده یا جامعه را از خدمتی محروم سازند؛ اما در این میان این تنها معلمان هستند که در«نی لبک وجودی آدم‌ها» می‌دمند و از آن صداهایی موزون و زیبا یا ناهنجار خارج می‌سازند. این مهم‌ترین مهارتی است که تنها معلمان از آن برخوردارند.

جای دوری نرویم؛ اگر امروزه از درون شخصیت ما صدایی اهورایی خارج می‌شود که دیگران را سحر می‌کند و مشعوف می‌سازد یا برعکس اگر از آن به قولی آواز «زاغ و زغن» به گوش می‌رسد و همه را فراری می‌دهد، باید دلیلش را در اثرگذاری معلمانی دانست که به مثابه «پرورش‌دهندگان روح» در سال‌های متمادی مدرسه در نی‌لبک وجودی ما دمیده‌اند.

بی‌تردید معلمان تاثیری شگرف و بی‌همتا در رشد لایه‌های عمیق و تودرتوی شخصیت انسان‌های یک جامعه دارند و عجیب‌تر این که چنین نقش عظیم و بی‌نظیری را در کمال آرامی و نرمی، بدون سر و صدا انجام می‌دهند. تامین یک معیشت آبرومند و بدون دغدغه کمترین هدیه‌ای است که هرجامعه‌ای می‌تواند برای سلامت روح و روان نسل‌های آینده خود بپردازد یا از مقامات بلند پایه کشورش بخواهد در این رابطه لحظه‌ای درنگ نکنند.

محمدعلی‌ عسگری - معلم