اما و اگرهای طرح برندسازی بنزین

به گزارش ‌جام‌جم، برندسازی بنزین به این معناست که برخی جایگاه‌های توزیع بنزین در کشور تحت عنوان یک برند خاص فعالیت می‌کنند و با ارائه خدمات دیگری علاوه بر تامین بنزین مصرف‌کنندگان، مانند خدمات تعمیر ماشین و... می‌توانند به درآمد خود اضافه کنند. همچنین در صورتی که بنزین در این جایگاه‌ها با کیفیت بالاتری نسبت به جایگاه‌های دیگر عرضه شود، قیمت آن نیز نسبت به دیگر جایگاه‌ها بالاتر خواهد بود.

برندسازی باید با پشتوانه کیفیت بنزین صورت گیرد یعنی جایگاه‌هایی که تحت عنوان یک برند خاص فعالیت می‌کنند، به طور قطع باید علاوه بر خدمات جانبی، بنزین با‌کیفیت بهتر ارائه دهند. طبق اظهارات مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، شرکت‌های خارجی نیز می‌توانند در ایران ثبت برند کنند، اما به اعتقاد محمدرضا مظلومی این کار برای شرکت‌های خارجی سودی در بر ندارد و بنابراین ترجیح آنها فعالیت در بخش‌های بالادستی صنعت نفت است.

در شرایط فعلی که قانون هدفمندی یارانه‌ها به صورت کامل اجرا نشده و آزادسازی قیمت‌ها صورت نگرفته، آیا برندسازی که رابطه مستقیمی با کیفیت و قیمت کالا دارد، قابل پیاده سازی است یا خیر؟ بررسی این موارد، چارچوب اصلی این گزارش را تشکیل می‌دهد.

دفاع دولت

در این باره محمدرضا مظلومی، مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی درباره انتقادات بخش خصوصی به موضوع برندسازی می‌گوید: وزارت نفت تاکنون جلسات متعددی را با اتحادیه جایگاه‌داران داشته است و قطعا این مذاکرات ادامه پیدا خواهد کرد تا نظرات آنها در نظر گرفته شود. همچنین میزان استقبال از این طرح از سوی صاحبان پالایشگاه و صاحبان جایگاه سوخت، تاکنون بسیار خوب بوده است و اتحادیه‌های استانی برای این موضوع تقاضا داده‌ا‌ند. در واقع برندسازی امکان ارائه خدمات مطلوب در قالب شرکت‌های صاحب صلاحیت یا همان برند را فراهم می‌کند.

منصور ریاحی، ‌مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، با تاکید بر این که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های عرضه بنزین برند در نحوه خرید و فروش بنزین بین شرکت‌های بخش خصوصی و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است، گفت: در روش جدید تمام هزینه‌های حمل فرآورده نفتی از انبار نفت تا جایگاه سوخت، همچنان بر عهده شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است و سپس عرضه و توزیع بنزین بر عهده شرکت‌های برند است، اما این موضوع با انتقادهایی از سوی بخش خصوصی رو‌به‌رو ست، ازجمله این که در برند‌سازی باید تفاوت کیفیت وجود داشته باشد.

انتقاد بخش خصوصی

بیژن حاج‌محمدرضا، رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت کشور در این باره به جام‌جم گفت: طرح برندینگ بنزین به طریقی که گفته شده ترجمه‌ای است از اقداماتی که در دنیا انجام می‌شود البته با تلفیق برخی مسائل غیرمفهوم.

وی افزود: برندینگ یعنی یک شرکتی که دارای پالایشگاه است توزیع و کیفیت بنزین را تعیین کند و به صورت رقابتی وارد میدان شود، اما اکنون شاهد رانت و دلالی و ثبت شرکت‌های کاغذی برای مدیریت مجموعه توزیع سوخت کشور هستیم که اصلا سیگنال خوبی ندارد.

این مقام صنفی ادامه داد: زمانی برند بنزین معنادار می‌شود که شرکت‌های عرضه‌کننده خودشان تولید داشته باشند اما اکنون این طور نیست.

وی با اشاره به اظهارنظر مقامات دولتی مبنی بر رضایت جایگاه‌داران از اجرای این طرح افزود: بیش از 95 درصد جایگاه‌داران این طرح را نپذیرفته و نمی‌پذیرند. برای طرح برندینگ بعد از بلند شدن صدای اعتراض‌ها، ما را دعوت و موضوع را مطرح کردند در حالی که وقتی این طرح ایده بود باید با ما مشورت می‌شد.

حاج‌محمد رضا با بیان این که اتحادیه جایگاه‌داران در این زمینه پیشنهادهایی دارد، گفت: جایگاه‌داران می‌توانند شرکتی متشکل از همه جایگاه‌داران خصوصی تشکیل دهند تا سرمایه کافی برای ساخت پالایشگاه و تولید بنزین با کیفیت را در اختیار داشته باشند. این پیشنهاد می‌تواند جایگزین شرکت‌های کاغذی شده و از سرمایه‌داران این بخش برای پیشبرد اهداف و رقابتی کردن بازار استفاده کرد.

رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت کشور اضافه کرد: اکنون بنزین با دو کیفیت یورو 2 و یورو 4 عرضه می‌شود که در این صورت برندینگ معنایی ندارد و وزارت نفت این کار را برای بازنشستگان خود انجام داده است.

وی با تاکید بر این که شرکت‌های صاحب نشان عنوان جدیدی برای مدیریت مجموعه سوخت نام گرفته، گفت: 99 درصد شرکت‌هایی که در بازار فعالند، دارای لوگو هستند، اما مدیریت بر مجموعه وسیع که سوخت کشور را توزیع می‌کند با فروش ساندویچ فرق می‌کند. اخلال در سیستم توزیع سوخت می‌تواند تبعات سنگینی برای کشور داشته باشد.

رانت نتیجه تصمیمات غلط

اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی در این باره به خبرنگار ما گفت: برندینگ بنزین در دوبخش می‌تواند مورد بحث قرار گیرد که بخش ابتدایی اش، عناصر تشکیل‌دهنده بنزین و کیفیت بالای آن است.

وی ادامه داد: بخش دوم خدمات برای توزیع بنزین به متقاضیان است که در جایگاه‌ها داده می‌شود. در دنیا بحث برندینگ وجود دارد و کمپانی‌های بزرگی هستند که خودشان تولید نفت خام دارند و بعد هم در پالایشگاه فرآوری کرده و با بهره‌مندی از فناوری برتر محصولات با کیفیتی را به صورت رقابتی به بازار عرضه می‌کنند.

قره‌خانی افزود: اگر معنای برندینگ به این موضوعی که اشاره کردم اطلاق می‌شود، خوب است، اما آنچه وزارت نفت اعلام کرده با این وضعیت تفاوت زیادی دارد و شرکت‌ها تنها نقش واسطه‌ای بین شرکت ملی پخش و جایگاه‌داران را ایفا می‌کند که نوعی رانت ایجاد می‌شود.

این نماینده مجلس تاکید کرد: این کار تنها حسابداری شرکت ملی پخش را راحت‌تر می‌کند و فایده دیگری ندارد. البته در این میان برای برخی افراد رانت‌هایی ایجاد می‌شود و کیفیت و قیمت اثری بر عرضه نخواهد داشت.

سخنگوی کمیسیون انرژی با بیان این که برند دارای ویژگی‌های خاصی است، تصریح کرد: برند به دنبال رضایت مشتری از نظر کیفیت و قیمت است، اما این شرکت‌های واسطه‌ای در هیچ کدام از این دو مقوله حق دخالت ندارند. در نتیجه وجودشان نوعی رانت را به وجود خواهد آورد.

قره‌خانی خاطرنشان کرد: زمانی که یک پالایشگاه خصوصی‌سازی می‌شود و انتظار می‌رود فرآورده با کیفیت تولید کرده و نوسازی و بهره‌مندی از فناوری روز دنیا با جدیت بیشتری دنبال شود، اکنون این موضوع را شاهد نیستیم. موضوع برندینگ هم الان مطرح شده، اما عملیاتی شدن آن مستلزم یک فرآیند طولانی است و اجرای این طرح با شرایط فعلی امکان‌پذیر نیست.

محمدحسین علی‌اکبری