قیمت و حقیقت در هنر انقلاب

به گزارش جام‌جم آنلاین، وقتی صحبت از هنر انقلاب به میان می‌آید ابعاد و گونه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد، از ادبیات (شعر و داستان) گرفته تا هنرهای تجسمی و سینما و ... برای آن که بتوانیم در این گزارش تا حد زیادی جوانب مختلف موضوع را پوشش دهیم به سراغ چهار چهره شناخته شده این عرصه رفته ایم. کاظم چلیپا(نقاش)، سیدجواد هاشمی(بازیگر و کارگردان سینما و تئاتر)، دکترحسن بنیانیان(رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس سابق حوزه هنری کشور) و مرتضی امیری اسفندقه (شاعر و پژوهشگر ادبیات) با ما در این رابطه سخن گفته‌اند.

هنر انقلاب، موزه‌ای و کلکسیونی، دور از مارکت عام

کاظم چلیپا ابتدا ترجیح داد یک بحث بنیادین را طرح کند و به جام جم آنلاین گفت: بحث هنر انقلاب با هنر انقلابی با هم متفاوت است، هنر انقلاب منحصر به دوران و زمان است، یعنی یک بازه زمانی را در بر می‌گیرد اما هنر انقلابی، اینگونه نیست.

او افزود: هنرمند انقلابی هنرمند متعهدی است، حالا این تعهد می‌تواند به دیدگاه اجتماعی او بازگردد یا مسائل دیگر را شامل شود. چلیپا در پاسخ به این پرسش که چرا در حراج‌های بین‌المللی هنرهای تجسمی و یا حتی نمونه‌های موفق داخلی، آثاری متعلق به هنرمندان انقلاب چکش نمی‌خورد هم توضیح داد: هنر انقلاب یک هنر موزه‌ای است و طرفداران آن کلکسیونردارها هستند، شما فرض کنید قیصر امین پور به عنوان یک هنرمند درجه اول انقلابی، دست خطی خاص از او باقی مانده باشد، این مورد علاقه موزه و یک کلکسیونر است چون یادآور بازه‌ای از تاریخ است.

چلیپا تاکید کرد: هنر انقلاب به عنوان هنری که مقطعی از تاریخ را دربرمی گیرد جنبه موزه‌ای دارد جنبه مارکت عام به آن مفهوم ندارد این طور نیست که کسی آن را بخرد و در دیوار سالن پذیرایی خانه اش قرار دهد. خریدارش ارگان‌ها و موزه‌ها و ... است هنر انقلاب شخصی نیست و متعلق به یک تاریخ و یک ملت است.

نسبت مستقیم اقتصاد و هنر انقلاب

وقتی صحبت از سید جواد هاشمی به میان می‌آید ناخودآگاه انبوهی از فیلم‌های دفاع مقدسی در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد، بازیگری که به قول خودش تاکنون نزدیک به 30 بار در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف شهید شده است، هاشمی در حوزه هنر هفتم معتقد است که هیچ گونه و ژانری به اندازه سینمای دفاع مقدس و انقلابی مارکت و بازار نداشته است، او با رد این اتهام که سینمای انقلاب، اقتصاد موفقی نداشته و دولتی و ... است به جام جم آنلاین گفت: ما همیشه در هر دوره‌ای فیلم دفاع مقدسی و انقلابی خوب ساخته ایم تماشاگر را جذب کرده و پرفروش ترین فیلم هم در دوره خودش بوده است، از برزخی ها، عقاب ها، افق، کانی مانگا و ... بگیریم تا آژانس شیشه ای، اخراجی‌ها و ... تا همین سال پیش بادیگارد و امسال ماجرای نیمروز.

او افزود: من نسبت کاملا مستقیمی میان فیلم‌های خوب انقلابی با مارکت می‌بینم و این را هم با شواهد می‌توان براحتی اثبات کرد.

هاشمی تاکید کرد: یک بخش قابل توجهی از جامعه ما خانواده‌های مذهبی هستند که همراه همیشگی انقلاب به شمار می‌روند و این گروه بزرگ کمتر اهل سینما هستند که اگر این جامعه را هم به مخاطبان بیافزاییم متوجه می‌شویم که واقعا مخاطب عام گسترده‌ای دارد.

سید جواد هاشمی در پاسخ به این پرسش که برخی این انتقاد را مطرح می‌کنند که در ابعاد بین‌المللی فیلم‌های جریان انقلابی مانند «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی مارکتی ندارد اما در مقابل کارهایی مثل آثار اصغر فرهادی موفق است هم توضیح داد: من پیش از این گفتم ما اگر فیلم خوبی بسازیم موفق خواهد بود؛ کار آقای مجیدی اگرچه فاخر و با پروداکشن و کارگردانی فوق العاده‌ای همراه بود اما خود من جزء منتقدان فیلمنامه آن بودم و از طرفی خیلی از کارهای موفق در ابعاد جهانی هم با وجود قابل احترام بودن و منحصر به فرد بودن باز هم اگر نام کارگردانش را از روی آن برداریم و اسم یک جوان را بگذاریم شاید دیگر موفقیتی به دست نیاورد. بپذیریم که نام‌ها نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا روی نگاه و اقبال تماشاگر بسیار اثرگذار است.

این کارگردان و بازیگر در نهایت باز هم تاکید کرد که هنر انقلاب و دفاع مقدس از نظر مارکتینگ قابل تامل و موفق است.

چالش ترویجی و سفارشی بودن

«هنر انقلاب یا هنر متعهد یک هنر ترویجی و سفارشی است!» این گزاره منتقدان را دکتر حسن بنیانیان، ریس سابق حوزه هنری و رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی این گونه به چالش کشید: این که می‌گویند هنر انقلاب ترویجی یا غیر ترویجی و ... است بنظرم بحث‌های ذهنی است، ترویجی بودن در ذات هر هنری نهفته است مگر آن که آن اثر واقعا اثر هنری نبوده باشد و به مخاطب کاری نداشته باشد.

او در گفت و گو با جام جم آنلاین ادامه داد: هر هنری که واقعا هنر باشد در ذاتش هم ترویج نهفته است هم اقتصاد و هم توجه به مخاطب، حالا ممکن است آن موضوع و پیام را گروهی بپسندند و از خلق آن و هنرمند مرتبط با آن حمایت کنند.

بنیانیان گفت: یک مباحثی هم در جامعه و میان گروهی از هنرمندان راه افتاده است که بنظر من بیهوده است چون مباحث وارداتی است، این که مثلا هنر سفارشی یا هنر حکومتی! آیا کسی می‌تواند خط کشی کند که این آدم حکومتی است آن یکی نیست؟! من به عنوان یک مدیر تا زمانی که پشت میزم نشسته ام مدیر هستم به محض آن که از آن فاصله می‌گیرم می‌شوم یک شهروند عادی، اصلا آن آدمی که می‌رود پای صندوق رای هم آدم حکومتی است چون در شکل گیری حکومت دارد نقش آفرینی می‌کند، پس نمی‌توان خط کشید چراکه در جامعه مردمسالار همه به نحوی با حکومت مرتبط هستند.

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین، افزود: آنچه در زمینه تعامل اقتصاد با هنر انقلاب مهم می‌نماید که ما باید بیشتر به آن توجه کنیم این است که اگرچه محتوا مهم است اما در برنامه ریزی هایمان باید نگاه کلان تری به اقتصاد و مارکت داخلی و بین‌المللی هم داشته باشیم. اگرچه در ابعاد بین‌المللی چون هنر انقلاب ذاتا هنری انسانی و استکبارستیز است با موانع متعددی برای معرفی و ترویج رو به رو می‌شود. این که می‌گویم هنر انسانی به این مفهوم که به دنبال ارزش‌های انسانی است نه حیوانی، اکنون قصد من تایید یا رد دیگری نیست، برخی استعداد و خلاقیت خود را در خدمت هنری قرار می‌دهند که مرتبط با مسائل و نیازهای مشترک انسان و حیوان است مانند غذا، مسکن، پوشاک و ... اما برخی تقویت ویژگی خاص انسان‌ها را دستمایه آفرینش هنری قرار می‌دهند مانند این که خوش اخلاق باشیم یا نه، صلح طلبی و جنگ افروزی، ما در هنر انقلاب این بُعد انسانی و توجه به فطرت پاک را برجسته می‌بینیم.

بازار نشر و یک ادعا

بی تردید یکی از شاخه‌های سترگ و جریان ساز هنر انقلاب، ادبیات است، مرتضی امیری اسفندقه از شاعران و پژوهشگران کشورمان در این زمینه به جام جم آنلاین توضیح داد: با چرخی در کتابفروشی‌ها و تماشای آمار نشر و تحلیل آن می‌توان براحتی گفت که اقتصاد نشر در زمینه کتاب‌ها و مجموعه‌های شاعران انقلاب بسیار پررونق است، چاپ‌های متعدد و چند ده تایی و استقبال خوب از این آثار قابل کتمان نیست.

او در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند چاپ‌های متعدد برخی کتاب‌های اهل قلم انقلابی از سوی دولتی هاست و کاذب می‌نماید هم گفت: هر کسی که چنین ادعایی دارد بیاید نمایشگاه کتاب تهران و استقبال از آثار نویسندگان و شاعران و صف خرید کتاب انها را ببیند، کسی که چنین دیدگاهی و ادعایی را طرح می‌کند متوجه نیست که در ایران این شعر است که حکومت می‌کند و اصلا سرزمین ما همواره در طول تاریخ سرزمین حکومت شعر بوده است و نه شعر حکومتی و فرمایشی!