شورایی برای سینمای کودک، به نام بچه‌ها یا پیشکسوت‌ها!

رئیس سازمان سینمایی همچنین ضمن تاکید بر تقویت و احیای این سینمای موثر آینده‌ساز ادامه داد: «باشد که با بهره‌مندی از تجربیات و توانایی‌های شما که در تأسیس و رشد سینمای کودک و نوجوان سهم بسزایی داشته اید، در تحلیل دقیق مسائل و بهبود شرایط تولید، تبلیغ و نمایش فیلم‌های مناسب و جذاب برای این مخاطبان، موفق شویم و با سرعت و دقت مطلوبی راه خطیر پیش رو را طی کنیم.»

امتیاز برای اعضا

نکته جالب اینجاست که باوجود گلایه‌هایی از سوی فیلمسازان و فعالان عرصه سینمای کودک و نوجوان که پیشتر در مقاطع زمانی مختلف در روزنامه جام‌جم و در قالب گزارش‌هایی به آن پرداخته ایم، این شورا در این سه سال خروجی مناسبی نداشته و نتوانسته آن‌طور که باید و شاید از فیلمسازان سینمای کودک و نوجوان حمایت ویژه‌ای داشته باشد. با این‌که بیشتر اعضای شورا کاربلد هستند و امتحان خود را در سینما پس داده‌اند، اما دست کم در تقویت و احیای این سینما در این سه سال نقش برجسته‌ای نداشته‌اند. منظور از نقش برجسته، اتفاق مثبتی در تولید و اکران مناسب و مستمر فیلم‌های کودک و نوجوان است. بطوری‌که جماعت انبوه کودک و نوجوان و دانش‌آموز نه هر ماه بلکه هر فصل سهم ویژه‌ای از این سینما و در اکران داشته باشند.

و نکته جالب‌تر این‌که این روزها فیلم سینمایی «خاله قورباغه» کلید خورده، آن هم توسط دو نفر از اعضای همان شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان. البته باز تاکید می‌کنیم که سینماگران آن شورا همگی استادند و حق آب و گل در سینما دارند و در طول سال‌ها فعالیت، استادی خود را به رخ کشیده‌اند، اما وقتی آدم می‌بیند این شورا بیش از این‌که نگاهی همگانی داشته باشد و از دانش و توانش برای حمایت از فیلمسازان جوان و پیشکسوت عرصه سینمای کودک و نوجوان و تولید آنها قدم بردارد، برای اعضای خودش امتیاز می‌دهد و فیلم می‌سازد، وضعیت کمی مطایبه‌آمیز می‌شود.

البته که تولید هر فیلمی با هر شرایط و امتیازی و با هر کیفیتی در زمینه سینمای کودک و نوجوان را باید به فال نیک گرفت، آن هم در شرایطی که این ژانر سینمایی مدتهاست حال و روز خوشی ندارد و به جز جرقه‌هایی زودگذر و مقطعی در طول سال، خیر و نصیبی به بچه‌های نیازمند تفریح و سرگرمی نمی‌رساند. اما سوال اینجاست که چرا شورایی که با نیتی خوب و ارزشمند و با آن شعارها و حرف‌های قشنگ شکل گرفت، نتوانسته آنطور که ایوبی گفته چیزی بر کارنامه سینمای کودک و نوجوان بیفزاید و فقط درجا زده، اگر نگوییم عقب نشینی کرده است.

واقعیت این است که نه شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان حال خوشی دارد و نه وضعیت تولید و اکران سینمای کودک و نوجوان و نه جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان که بعد از آن تفکیک بیهوده، دو سالی می‌شود تعطیل است. در چنین شرایطی است که بچه‌های ایرانی ناچارند دل به فیلم‌ها و انیمیشن‌های خوش ساخت و جذاب غربی بسپارند و دست نیازمندی را به سمت آنها دراز کنند. کارگردانان و فعالان عرصه سینمای کودک و نوجوان هم عمدتا یا به‌دلیل سالها دوندگی بی‌نتیجه پشت در شورا و دیگر نهادهای سینمایی خسته و بی‌انگیزه شده‌اند و رغبتی به صحبت ندارند و یا همچنان چشم امید به شورای کذایی مستقر در بنیاد سینمایی فارابی برای اندکی حمایت و مشارکت دارند و ترجیح می‌دهند در لفافه و سربسته صحبت کنند که نه سیخ بسوزد و نه کباب.

سیاستگذاری‌ها سلیقه‌ای نباشد

نادره ترکمانی، کارگردان سینمای کودک و سازنده فیلم‌هایی چون خاله سوسکه و گورداله و عمه غوله در این خصوص به جام‌جم گفت: ساخت هر فیلمی حتی ویدئویی برای کودک و نوجوان را باید به فال نیک گرفت، چون نشان می‌دهد حیات این مدل سینمایی همچنان پابرجاست. من خیلی دوست دارم که نیروهای جوان‌تر و خلاق‌تر و تواناتر وارد این عرصه شوند و فیلم بسازند. به نظرم از سوی کسانی که علاقه‌مند به سینمای کودک هستند و دغدغه آن را دارند، یک عزم جدی هم وجود دارد، اما شاید هنوز راهکارهای بهبود شرایط سینمای کودک به‌دست نیامده است.

این فیلمساز افزود: مطالعه و پژوهش در این زمینه به من می‌گوید سینمای کودک و نوجوان مخاطب وسیعی دارد و تشنه است. به نظرم در عرصه سینمای کودک ما باید دنبال یک جریان فکری جدی و نظام مند باشیم تا نویسندگان رغبت کنند آثار خوبی بنویسند و فیلمسازان عرصه کودک و نوجوان هم رغبت کنند فیلم‌های خوبی در حوزه کودک بسازند.

ترکمانی گفت: نمی‌خواهم وارد این قضیه شوم که در این عرصه از چه کسانی حمایت می‌شود و از چه کسانی حمایت نمی‌شود، چون شورا تشکیلات و سلیقه‌ای دارد! مثلا درباره خود من بنیاد سینمایی فارابی در تولید فیلم گورداله... مشارکت کرد، اما مثلا از فیلمنامه «شرتی شپرتی» من خوششان نیامد. هرچند پس از دو سال اخیرا جلسه خوبی با خانم مرضیه برومند در این خصوص داشتم، اما کاش خیلی زودتر از اینها این موقعیت برای من فراهم می‌شد. یکی از انتقادات اولیه شورا به این فیلمنامه این بود که رویکرد آن کمی بزرگسالانه است، در حالی که به نظرم نمونه‌های موفقی در سینمای جهان وجود دارد که هم خوشایند کودکان است و هم بزرگسالان مثل سری فیلم‌های هری پاتر یا انیمیشن پاندای کونگ فوکار. به نظرم بچه‌ها باید با خانواده هایشان به سینما بیایند و باید به طیف مختلف سلیقه مخاطبان احترام گذاشت.

ترکمانی که قصد ساخت فیلم‌های شرتی شپرتی و حسن کچل را در آینده‌ای نزدیک دارد، افزود: مبنای سیاستگذاری‌ها در سینمای کودک و نوجوان نباید خط کشی شده باشد. باید فضایی در تولید فیلم‌های کودک و نوجوان لحاظ شود که خانواده را هم دربر بگیرد. مطمئنم اگر چنین شرایطی پیش بیاید و شورایی که فیلمنامه‌ها را می‌خوانند و قصد حمایت را دارند، این نگرش را داشته باشند، تعداد کارگردان‌های زیادی خواهند بود که علاقمند باشند در حوزه کودک و نوجوان فیلم بسازند. در آن‌صورت بخش خصوصی هم با رغبت بیشتری برای حمایت و سرمایه‌گذاری در این خصوص جلو می‌آید. دیگر این‌که به نظرم کمی دست فیلمنامه نویس را در این عرصه باز بگذارند و در سیاستگذاری کلان به جای ابراز سلیقه در تایید یا رد فیلمنامه‌ها، پایبند به قواعد درستی باشند. امیدوارم که با مرور زمان به سیاست درست و مدل مناسبی در تولید و حمایت از آثار سینمای کودک و نوجوان برسیم.

احترام به سلیقه شورا

حسین قناعت، از کارگردان‌های فعال عرصه سینمای کودک و نوجوان و سازنده فیلم‌هایی چون دزد و پری و من و نگین دات کام به جام‌جم گفت: هر فیلمسازی یک نگاه دارد و یکجور دنیا را می‌بیند. ممکن است این نگاه با سلیقه و دیدگاه کسی که تصمیم گیرنده جریانی می‌شود، یکی نباشد. ممکن است کسی که فیلمنامه و فیلمش توسط شورایی رد شده، این برداشت را داشته باشد که خصومتی در میان است. همین اتفاق به نوعی در جشنواره فیلم فجر امسال هم افتاد. من هیچ کدام از فیلم‌های این جشنواره را ندیدم، اما به لحاظ سلیقه‌ای وضعیت اعتراضی که در فضای مجازی ایجاد شده بود، را نپسندیدم. این فیلمساز که دو فیلم دزد و پری 2 و قهرمانان کوچک را در ژانر کودک در نوبت اکران دارد، افزود: شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان هم می‌تواند از فیلمنامه‌ای خوشش بیاید و از فیلمنامه‌ای هم خوشش نیاید. مثال می‌زنم مسعود کرامتی، یکی از اعضای همین شورا که الان فیلم خاله قورباغه را کلید زده و از دوستان بسیار صمیمی من است و خیلی هم دوستش دارم. او فیلم دزد و پری من را دید، اما دوست نداشت. خب، این سلیقه اوست و من به آن احترام می‌گذارم. اما خیلی‌ها فیلم دزد و پری را دوست داشتند.

قناعت ادامه داد: من در مجموع عملکرد شورا را در این مدت مثبت دیدم. نگاه اعضای شورا این است که فیلم مناسب برای کودک و نوجوان ساخته شود.

فیلمنامه دزد و پری 2 وقتی به شورا رفت، دچار اصلاحیه زیادی شد، اما وقتی نظراتشان را اعمال کردم دیدم چقدر فیلم خوب شد. به نظرم برای قضاوت درباره عملکرد شورا باید کمی دیگر صبر کرد و نتیجه فعالیت شورا را در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان دید که تیرماه سال آینده برگزار می‌شود.

علی رستگار