امید به استقلال اروپا از فشارهای آمریکایی

با وجود این دانمارک سابقه‌ای طولانی از حضور در بازار ایران دارد و سابقه خوبی از نظر حضور در بخش اقتصادی، تجارت و مهندسی در ایران برجای گذاشتند.

دانمارک کشور کوچکی است و خود را متعهد به تصمیمات اتحادیه اروپا می‌داند، از طرف دیگر کشوری است که به ائتلاف آتلانتیک هم تکیه دارد و همیشه رابطه خوبی با آمریکا داشته است؛ این دلایل در مقطعی که تحریم‌ها علیه ایران اعمال و روابط ما با اروپا دچار مشکل شد، تاثیرگذار بود، اما در همان دوران هم تلاش‌هایی صورت گرفت که اجازه خدشه چندانی به روابط بخصوص از لحاظ اقتصادی ندهیم و وضع موجود و ارتباط بین شرکت‌ها را حفظ کنیم.

بخصوص که در بخش دارویی و داروهای خاص و داروهای مربوط به هورمون رشد و دیابت که واقعا پیشرفته هستند از دانمارک وارد می‌کنیم. البته با شرایط جدیدی که ایجاد شد وارد فاز تولید این داروها در داخل ایران هم شدیم.

در بخش سیمان کشورمان چند دهه است که دانمارکی‌ها فعال هستند و در دوره تحریم‌ها تلاش شد این روابط حفظ شود، اما در صنعت نفت همکاری‌هایی در پتروشیمی داشتیم که تحت تاثیر قرار گرفت. روابط سیاسی نیز تحت تاثیر قرار گرفت اما روابط پارلمانی صورت می‌گرفت.

پس از برجام، دانمارک یکی از کشورهایی بود که مترصد ایجاد فضای مناسب برای بازگشت به بازار ایران بود. البته مقطعی که به عنوان سفیر در دانمارک بودم در ملاقات با شرکت‌ها و نمایندگان پارلمان، به آنها توصیه می‌کردم سابقه خوبی از نظر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی روابط دانشگاهی از حضور در ایران دارید بنابراین نباید اجازه دهید فراتر از چیزی که در اتحادیه اروپا مرسوم اهست فضا و جو منفی تحریم شرکت‌ها را دچار ترس کند، به دلیل این‌که با برداشته شدن تحریم‌ها مشخص نیست که جزو اولین کشورهایی باشید که به بازار ایران بازگردید.

پس از برجام دانمارک علاقه‌مندی و تلاش بسیاری برای بازگشت سریع به جایگاه قبلی خودش در بازار و فضای اقتصادی ایران به عنوان کشوری که اقتصاد و صادرات برایش حرف اول را می‌زند داشت.

زمانی که در مسئولیت فعلی یعنی مسئول مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه بودم، در اسفند 92 یعنی شش ماه بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم برنامه‌ای را به جهت بزرگداشت 80 سال روابط دیپلماتیک ایران و دانمارک در تهران برگزار کردیم که به شکلی راه را برای دانمارکی‌ها باز کرد تا بلافاصله در بهار 93 همین برنامه را در کپنهاک گذاشتند و به فاصله اندکی بعد از آن وزیر خارجه‌ این کشور بعد از یک دوره حدود 9 سال به ایران سفر کرد که این شروع دوره جدیدی از همکاری‌ها بود.

درسال 94 شاهد سفر مجدد وزیر امورخارجه دانمارک با حضور حدود بیش از 60 شرکت دانمارکی به ایران بودیم که شرایط را برای روابط خوب اقتصادی فراهم کرد و توافقات خوبی در آن سفر صورت گرفت، کمااین‌که بعد از این سفر و حضور این شرکت‌ها دفاتر برخی شرکت‌های دانمارکی که در دوران قبل از تحریم در ایران فعال بودند از جمله شرکت معتبرحمل ونقل کانتینری که بیش از 20درصد حمل و نقل کانتینری جهان را در اختیار دارد و در بندرعباس دفتر فعال داشتند بتدریج بازگشایی شد. شرکت‌های دیگری که در کشور ما فعال بودند مجددا فعالیت خود را آغاز کردند و تا جایی که اطلاع دارم سطح روابط اقتصادی که در آن دوران بین 30 تا 150 میلیون دلار بود در حال حاضر به رقم قابل توجهی افزایش پیدا کرده است.

دانمارک کشوری است که با 5 میلیون جمعیت و درآمد سرانه بالا در جایگاه و ظرفیت خودش باید در روابط ما با اروپا مورد توجه قرار بگیرد. طبیعتا دانمارک را نمی‌توانیم کنار آلمان و فرانسه بگذاریم، قبل از تحریم‌ها چند میلیارد سطح روابط اقتصادی با فرانسه یا آلمان داشتیم.

با دانمارک جای کار بسیاری بویژه در زمینه خدمات فنی ـ مهندسی در انتقال دانش فنی هست، دانمارکی‌ها این نگاه را دارند که تکنولوژی و دانش فنی را منتقل کنند که در بحث نیروگاه‌های بادی، نیروگاه‌های خورشیدی و فناوری‌های جدید می‌توانند به ما کمک کنند.

در زمینه علمی و دانشگاهی و اعزام دانشجویان به دانمارک در رشته‌هایی که آنها پیشرفت کردند جای کار دارد. فضای امروز فضایی است که با علاقه‌مندی که در دانمارکی‌ها وجود دارد و با سابقه روابط گذشته در دوران قبل و بعد از انقلاب جای گسترش روابط در حد قابل توجهی وجود دارد.

البته نباید از یاد برد که دانمارکی‌ها همیشه رابطه خوبی با آمریکایی‌ها داشتند، اما در نهایت آینده روابط قابل پیش‌بینی نیست.

اوضاع کلی روابط اروپا و آمریکا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. چشم‌انداز چندان مثبتی در روابط کلی اتحادیه اروپا و آمریکا در حال حاضر در دوره ترامپ قابل پیش‌بینی نیست و معتقدم باید رابطه دانمارک با آمریکا را هم در این سطح جست‌وجو کرد و این گونه نیست که احتمالا دانمارک بخواهد فراتر و به صورت جداگانه از روند کلی روابط اتحادیه اروپا با آمریکا نوع روابطش با آمریکا را تنظیم کند. قطعا نگاه اروپایی دانمارک نگاه پررنگی خواهد بود.

مرتضی دامن‌پاک - سفیر سابق ایران در دانمارک و معاون مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت خارجه