مشی تجارت‌ مسلک ترامپ در سیاست

دونالد ترامپ هیچ‌گاه نگفته و نمی‌تواند بگوید که آمریکا باید از سیاست هژمون دست بکشد ولی یادمان باشد شخصیت ترامپ در یک بستر تجاری شکل گرفته و در این راستا یکی و مهم‌ترین ابزارش چانه‌زنی است که گاهی در شکل تهدید و نشان دادن لبخند است و گاهی در شکل تهدید و نشان دادن قدرت.

ترامپ با توجه به اصلی که در سیاست آمریکاست برای اعمال سلطه در کم‌هزینه‌ترین شکل آن در جایی که بتواند لبخند می‌زند و در جای دیگر تهدید.

اگر ترامپ احساس کند که ایجاد فشار بر ایران برایش پرهزینه است رویه‌اش را به عنوان تاجری که اصل برایش سودانگاری و البته کسب هژمون است تغییر می‌دهد.

وی ممکن است به گونه‌ای عمل کند که برداشت اعمال فشار خشونت‌آمیز از رفتار او نشود. چون می‌تواند عکس‌العمل‌های پرهزینه‌ای را برای او درپی داشته باشد.

برعکس اگر ایران اعتماد‌به‌نفس نداشته و بترسد قطعا ترامپ این‌بار برای این‌که هژمونش را استوارتر و سود بیشتری کسب کند فشار بیشتری به ایران وارد می‌کند. بنابراین باید ببینیم ایران چگونه با ترامپ یا هرکسی که جای او باشد رفتار می‌کند و بعد از آن بگوییم که ترامپ چگونه رفتار می‌کند.

ترامپ در جهت اصل حفظ و گسترش سلطه‌اش می‌خواهد از ابزار برجام استفاده کند. برجام نقاط قابل تفسیر دارد اگر وی بتواند موفق شود جامعه جهانی بخصوص قدرت‌های غربی را به جایی برساند که به گونه‌ای تفسیر کنند که از برجام علیه ایران استفاده کنند دو نتیجه مثبت به نفع خود به‌دست خواهد آورد.

اولین نتیجه این است ‌که چون اصل برجام یعنی فشاری که از برجام می‌تواند در ایران بیاید به خاطر تحریم است و تحریم می‌تواند اقتصاد ایران را تضعیف کند ترامپ بر این باور است که اگر بتواند این فشار اقتصادی را به ایران بیاورد، باید کوتاه بیاییم.

نتیجه مثبت بعدی برای ترامپ این است که برخی کشورها که معتقدند برجام حاصل فعالیت دیپلماتیک ایران بود، در صورتی که ترامپ آنها را متقاعد کند آنها این‌گونه تصور خواهند کرد که فایده‌ای ندارد و ما هرچقدر از لحاظ دیپلماتیک چالش کنیم نهایتا آن قدرت هژمون است که پیروز خواهد شد، بنابراین دیگر پا در این راه نخواهند گذاشت و ترامپ دنبال ایجاد این وضعیت است.

یعنی ایران در مقابل برجامی که نکاتی دارد که چندان هم به نفع جمهوری اسلامی ایران نیست باز هم کوتاه بیاید و امتیازات بیشتری بدهد یا نوعی عکس‌العمل نشان دهد که در دنیا بگویند ایران نقض عهد کرد. بنابراین سیاستمداران و مدیران کشور ما باید به گونه‌ای طراحی کنند که ترامپ به این مرحله نتواند برسد.

یعنی از طرفی پافشاری مخصوصا برنقاط روشن برجام که به هر حال منافعی را برای ما می‌تواند متصور کند و از طرفی پافشاری بر عهدشکنی آمریکا که مدارک و مستندات فراوانی چه از سخنان یاوه ترامپ و چه از مصوبات مراجع قانونگذاری آمریکا می‌توان بر این مستندات دست یازید و افکار عمومی جهان را روشن کرد.

یکی از ابزارهایی که آمریکا نه تنها در آینده بلکه در گذشته هم سعی در استفاده از آنها برای مستحکم‌تر کردن سلطه‌اش داشت انتخابات ایران بود.

موضوعی که حتی می‌تواند در صورت عدم مدیریت به دوقطبی جامعه بینجامد و این دو قطبی می‌تواند شکافی ایجاد کند که آمریکا با سرمایه‌گذاری کردن روی آن شکاف مساله‌سازی کند.

آمریکا قطعا به دنبال این است که بگوید هر کاندیدایی که در ایران برای انتخابات مبارزه می‌کند ناچار است در مورد تهدیدات ما کوتاه بیاید و حتی در مصوبات اخیر کنگره آمریکا وقتی به زمان‌ها دقت می‌کنیم متوجه موضوع جالب و عجیبی می‌شویم.

به عنوان مثال اگر ترامپ بخواهد تحریم‌های قانون آیسا را شش ماه وتو کند، انتهای این شش ماه انتخابات ریاست جمهوری ایران است و وی می‌تواند با بهره‌گیری ابزار تسلیحاتی بگوید که اگر فلان کاندیدا بشود ادامه می‌دهم و اگر نشود ادامه نمی‌دهم.

این نقطه حساسی است که کاندیداهای ریاست جمهوری ما باید دقت کنند و جدای از رقابتشان در جذب آرای مردم به خاطر منافع ملی از هر جناح و جریانی که هستند با صراحت نشان دهند که این تهدید هیچ تاثیری در سیاست‌های آنها که همانا سلطه‌ستیزی و دفاع از حقوق ایران است نخواهد داشت.

دکتر علیرضا شیخ عطار - سفیر پیشین ایران در آلمان

ضمیمه جام سیاست جام جم