به مناسبت درگذشت جان گلن

کارکردهای اجتماعی بزرگان دنیای علم

هیچ وقت یادم نمی‌آید، در دوران کودکی و نوجوانی می‌خواستم چه کاره شوم. به عبارت درست‌تر، اصلا نمی‌دانستم باید چه کاره شوم. احتمالا خیلی از شما این گونه بوده‌اید. بی‌‌شک، مثل بسیاری از پسر بچه‌ها به هواپیماها علاقه زیادی داشتم و نمونه‌های بسیار زیادی از مدل‌های قابل پرواز هم ساخته بودم، اما اصلا تصمیمی برای خلبان شدن نداشتم. زمانی هم دل به دریا سپرده بودم و گونه‌های متنوعی از قایق‌ها و کشتی‌ها را مدل می‌کردم و در خانه نگه می‌داشتم، اما در ذهنم به ملوانی هم فکر نمی‌کردم! سال‌ها گذشت و هنوز هم که در آغاز سال‌های دهه پنجم زندگی‌ام هستم، مطمئن نیستم چه شغلی را دلم می‌خواسته انجام دهم، هر چند همیشه معلم بوده‌ام!

کد خبر: ۹۷۸۴۷۱

این ندانم‌کاری و نارضایتی از شغل را بسیاری از هم‌نسلان من و حتی افرادی که بعدتر از من هم به دنیا آمده‌اند، دارند. خیلی زمان‌ها شده، به این موضوع فکر کرده‌ام که چرا این گونه است؟ چرا در یافتن علاقه خود در حوزه شغلی این‌قدر سردرگم هستیم؟ بی‌شک دلایل اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی زیادی را می‌توان برای این پرسش پیدا کرد، اما به طور حتم یکی از مهم‌ترین‌ پاسخ‌ها نداشتن الگوی مدرن و روزآمد و مورد علاقه است. چهره‌هایی که با استفاده از تکنیک رسانه‌ای چنان برجسته شوند که جوانان، آینده خود را در سیمای آنها جست‌وجو کنند. ما هم در ایران در این مسیر قدم برداشته‌ایم، ولی هنوز در ابتدای راهیم.

حالا چرا این موضوع را برای این هفته نوشتم؟ قصه، قصه درگذشت یکی از اسطوره‌های فضا نوردی ایالات متحده و بیماری یکی دیگر از آنهاست. جان گِلِن، نخستین فضانورد آمریکایی بود که 11 اسفند 1340 در مدار زمین قرار گرفت و حدود 36 سال بعد در 77 سالگی هم به فضا رفت و لقب پیرترین فضانورد را از آن خود کرد. او پنجشنبه هفته پیش در 95 سالگی از دنیای ما رفت. از سوی دیگر، ادوین باز آلدرین، دومین انسانی که روی ماه گام نهاد، این روزها در بستر بیماری است؛ او بتازگی در 86 سالگی در سفری ماجراجویانه به جنوبگان شرکت کرد، اما به دلیل بیماری، سفرش را نیمه‌کاره رها کرد.

این دو و بسیاری دیگر از فضانوردان در آمریکا و شوروی سابق، نه‌تنها الهام بخش جوانان کشورهای خودشان که نسل جوان در سراسر جهان بوده‌اند. دانشمندان، فضانوردان، مخترعان و مبتکران سرشناس از ادیسون گرفته تا استیو جابز و حتی هنرمندان پیشرویی همچون دیزنی در طول تاریخ علاوه بر نقش‌های اقتصادی و علمی نقش بی‌واسطه اجتماعی هم داشته‌اند. آنها شکل‌دهندگان آرزوها و آمال نسل آینده جوامعشان هستند و البته در این راه تنها نیستند. آنها از قدرت رسانه‌های علمی همگانی، ژورنالیست‌های علم و صنعت رسانه از سینما گرفته تا رادیو و تلویزیون کمک می‌گیرند و دولت‌ها هم از این قابلیت و موج‌های اجتماعی که این چهره‌های اسطوره‌ای ایجاد می‌کنند، کمال بهره را می‌برند.

این مسیر منحصر به ساخت آرزوهای مادی آیندگان نیست. حتی برای کشور و فرهنگ ما نیز، وجود بزرگمردانی چون جان گلن کارآمد است؛ آنجا که در 77 سالگی از فضا به زمین نگاه می‌کند و می‌گوید: سخت است با دیدن چنین آفرینشی، به خدا اعتقاد نداشت.