تک‌تک رفتارهای ما از ساده تا پیچیده، روی دیگران تاثیر می‌گذارند و در آنها و البته خودمان نیز احساس خوب یا بد ایجاد می‌کنند. خوب و بی‌نقص رفتار کردن و اغلب حق به‌جانب بودن ازجمله ویژگی‌هایی است که بیشتر ما به آن معتقدیم و در عین حال ممکن است بسیاری نیز هیچ‌گاه به این فکر نکنیم همان رفتارهای ساده و کوچک که گمان بر درستی آنها داریم، از نگاه علمی، رفتاری مخرب با تبعاتی منفی محسوب می‌شوند.
کد خبر: ۹۶۶۶۷۸

به گونه‌ای که روان‌شناسان آنها را به سه گروه سوءرفتارهای احساسی یا عاطفی، فیزیکی یا پرخاشگری و جنسی تقسیم‌بندی می‌کنند که ما در این گزارش چند نمونه از سوء‌رفتارهای عاطفی را که می‌توانند در ارتقای سلامت روان خانواده موثر باشند، با شما در میان می‌گذاریم.

دکتر سید‌مسعود ارزاقی، متخصص اعصاب و روان و فوق‌تخصص سایکوسوماتیک در گفت‌وگو با جام‌جم در تعریف سوء‌رفتار می‌گوید: هر رفتاری که بر روابط بین فردی دو نفر اثر منفی بگذارد، می‌توان آن را سوء‌رفتار تعریف کرد.

وی خاطرنشان می‌کند: برخی سوءرفتار را صرفا پرخاشگری فیزیکی تعبیر می‌کنند و می‌اندیشند اگر فردی را کتک بزنند، مرتکب سوءرفتار شده‌اند، در صورتی که آسیب سوءرفتارهای فردی و احساسی بر سلامت روان یک فرد یا زوج یا اعضای خانواده، بسیار شدیدتر است.

سردی روابط بر اثر سرزنش

از آنجا که اغلب ما ناصحان خوبی به نظر می‌رسیم، پس بیشترمواقع در حال پند و اندرز و توصیه کردن به یکدیگر هستیم. غافل از این که در بسیاری از مواقع چه بسا خودمان آن کار را انجام نمی‌دهیم، اما انتظار عملی کردن آن را توسط اعضای خانواده یا دیگران داریم.

در این میان بعضی وقت‌ها بدون آن که متوجه باشیم صحبت‌هایمان را با سرزنش بیان می‌کنیم تا فرد را از کرده خود پشیمان و به راه راست هدایتش کرده باشیم. در حالی که به گفته دکتر ارزاقی، استفاده از مکانیسم سرزنش در ارتباطات بسیار مخرب و اتفاقا بازدارنده است.

وی ادامه می‌دهد: سرزنش کردن نیز نوعی سوءرفتار است حتی اگر نیتی که در پشت اظهارات سرزنش گونه وجود دارد، بر مبنای خیرخواهی باشد‌. سرزنش باعث سرکوب شدن احساسات، کاهش اعتماد به نفس فرد و دوری اعضای خانواده از یکدیگر می‌شود.

این متخصص اعصاب و روان تأکید می‌کند: لحن بیان در کیفیت ارتباطات بسیار مهم است. بنابراین باید توجه داشته باشیم وقتی به دنبال نقد عملکرد یک فرد هستیم، لحن گفتارمان به گونه‌ای باشد که شخصیت آن فرد را زیر سوال نبریم و تنها درباره آن موضوع خاص به گونه‌ای صحبت کنیم که فرد اشتباهش را اصلاح کند نه آن که بعد از پایان گفت‌وگو فرد احساس سرکوب شدن داشته باشد.

بازی با احساسات ممنوع

ممکن است هر کدام از ما شاهد مکالماتی میان اعضای مختلف خانواده‌ها باشیم که «اگر این کار را انجام ندهی، فلان کار را انجام نمی‌دهم. اگر اذیت کنی، از خانه میرم بیرون، دیگه دوستت ندارم» یا سایر پیام‌های منفی و تخریب‌کننده که در خدشه دار شدن روابط و کاهش میزان اعتماد افراد به یکدیگر بسیار تاثیر دارد.

دکتر ارزاقی، قهر کردن را بازی با احساسات عنوان می‌کند و می‌گوید: فردی که از این مکانیسم استفاده می‌کند، احساسات مخاطبش را مورد تهاجم و سوءاستفاده قرار می‌دهد.

وی مجدد تأکید می‌کند: ممکن است قصد اعضای خانواده، بخصوص والدین از به کار بردن جملاتی مانند «اگر این غذا را نخوری، من دیگه دوستت ندارم» تحریک بچه به غذا خوردن باشد، اما این کار نتیجه مخربی دارد و یک ضربه عاطفی و احساسی به بچه وارد می‌کنید.

کاهش اعتماد به نفس و امنیت

بدون شک با افرادی مواجه شده‌اید که با آن که سن و سالی دارند، اما با اعتماد به نفس پایین و ترس زیادی در درونشان مواجه هستند. به گفته متخصصان این مسأله با سوء‌رفتارهای والدین در دوران کودکی بچه‌ها ارتباط دارد.

دکتر ارزاقی یکی از مهم‌ترین آثار این سوءرفتارها در خانواده را شکل دلبستگی نامطمئن در بچه‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر بچه‌ها احساس امنیتی را که نیاز دارند، از طرف والدین خود دریافت نکنند، این احساس عدم امنیت در درازمدت بر روابط شغلی، خانوادگی، دوستانش، ازدواج و در مجموع هر گونه روابط احساسی آنها تاثیر می‌گذارد. چون هر رابطه احساسی می‌تواند نگرانی از دست دادن و ناامنی ارتباطی را در فرد یادآوری کند.

این متخصص اعصاب و روان با بیان مثالی درباره زوجین می‌گوید: خیلی وقت‌ها با همسرانی مواجه هستیم که به ما می‌گویند من دیگر خودم را نمی‌شناسم. این خودی که من الان هستم، خودم نیستم. چون هر تصمیمی که الان می‌گیرم از سوی همسرم زیر سوال رفته است. این واکنش ناشی از کاهش اعتماد به نفس و تاثیر رفتارهای مخرب است.

وی ادامه می‌دهد: همسری برای زوجش عطر می‌خرد و او هم تشکر می‌کند؛ اما در ادامه وقتی نسبت به مطلوب نبودن بوی عطر اظهارنظر می‌کند، در واقع مرتکب سوءرفتار می‌شود و احساسات همسرش را نادیده می‌گیرد، چون تصمیم و انتخاب او را زیر سوال برده است. اگر ازهمسر یا عضوی از خانواده هدیه‌ای دریافت می‌کند باید آن را بپذیرد و حتی اگر خوشش نیامد هم از صمیم قلب تشکر و ابراز رضایت کند.

دکتر ارزاقی تأکید می‌کند: با ابراز رضایت این حس را به فرد منتقل می‌کنیم که ممنونم از این که به فکر من بودی و می‌دانستی عطر دوست دارم. این به معنای آن نیست که لزوما گفته باشید من این عطر رو دوست دارم، اما این پیام را رسانده‌اید که این کار خیلی باارزش بود و رفتار فرد را به جای سرکوب، تقویت کرده‌اید.

این متخصص اعصاب و روان با تأکید بر ضرورت یادگیری مهارت‌های ارتباطی توسط اعضای خانواده می‌گوید: یکی از مهارت‌های کارآمد و مهمی که در خانواده درمانی ما بسیار از آن استفاده می‌کنیم، نگاه کردن به مسائل از زاویه دید طرف مقابل است. وقتی هر یک از اعضا تمرین کنند به مسائل از زاویه دیگری نگاه کنند، در آن صورت بسیاری از مشکلات قابل فهم و رفع هستند.

تاثیر تمسخر بر افراد

بارها شاهده بوده‌ایم برخی والدین و حتی همسران یکدیگر را با اصطلاحات عامیانه و تمسخرآمیزی مثل تپل، خنگ، کچل و خیکی مورد خطاب قرار می‌دهند، این کلمات بظاهر طنز که اتفاقا ممکن است با احساسات مثبت هم بیان شود، به واسطه ماهیت تمسخرگونه و تخریبی‌ای که دارد، بار منفی در ذهن فرد ایجاد می‌کند. به همین دلیل مسخره کردن نوعی سوءرفتار است.

ضرورت تمرین مهارت‌های ارتباطی

یکی از مهارت‌های کارآمد و مهمی که در خانواده درمانی توسط متخصصان از آن استفاده می‌شود، نگاه کردن به مسائل از زاویه دید طرف مقابل است. وقتی هر یک از اعضا تمرین کنند به مسائل از زاویه دیگری به موضوع نگاه کنند، در آن صورت بسیاری از مشکلات قابل فهم و رفع می‌شود.

سهیلا فلاحی

دانش و سلامت

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها