ماجرای ماه سیاه چه بود؟

به طور معمول در هر ماه قمری، یک ماه نو و یک بدر کامل داریم. دوره تناوب گردش ماه به دور زمین حدود 53/29 روز است و به همین دلیل گاهی فاصله بین دو هلال اول ماه یا دو ماه کامل حدود 29 یا 30 روز طول می‌کشد. به دلیل عدم انطباق ماه‌های قمری با ماه‌های شمسی و میلادی، در بعضی ماه‌ها دو ماه نو یا دو ماه کامل در طول یک ماه میلادی وجود دارد. همچنین ماه‌های میلادی وجود دارد که هیچ ماه نو یا بدر کاملی در آن رخ نمی‌دهد (مثلا وقتی در سال‌های عادی ماه فوریه 28 روزه است). این ماه‌ها از گذشته با عناوین مختلفی نامگذاری شده‌اند. در ماه‌های تقویم میلادی ماهی که در آن هیچ ماه نویی رویت نشود، «ماه سیاه» و ماهی که در آن دو مرتبه ماه کامل دیده شود، «ماه آبی» نامیده می‌شود.

نکته مهم این است که این نامگذاری‌ها هیچ ارتباطی با تغییر رنگ ماه ندارد و ماه مثل همیشه و به همان شکل در آسمان می‌درخشد. ماه‌های میلادی در رخدادهای مختلف دیگری مرتبط با ماه مثل اولین ماه کامل بهار نیز نامگذاری می‌شود و در فرهنگ‌های مختلف افسانه‌های گوناگونی برای این نامگذاری‌ها وجود دارد.

ماه سیاه هم بر مبنای افسانه‌ها نامگذاری شده و پدیده نادری در آسمان نیست. این اتفاق که با نام ماه سیاه یا ماه آبی، شناخته می‌شود، معمولا هر دو سه سال یکبار در ماه‌های میلادی رخ می‌دهد. 9 مهر امسال (30 سپتامبر 2016) ماه سیاه اتفاق افتاد و دلیل این که گفته می‌شد برای ساکنان نیمکره غربی اتفاق می‌افتد این بود که ماه نو هنگام غروب خورشید در آسمان بود و وقتی نیمکره شرقی زمین وارد روز بعد می‌شد، اول ماه اکتبر بود.

در نتیجه ساکنان نیمکره شرقی در ماه اکتبر دو ماه نو را تجربه کردند و به همین دلیل در خبر آمده بود که ساکنان نیمکره شرقی در ماه آینده یعنی 9 آبان (30 اکتبر 2016) ماه سیاه را می‌بیند. البته هیچ یک از این اتفاقات به این معنا نیست که ساکنان زمین می‌توانند ماه عجیبی را در آسمان ببینند و در واقع ماه نو هیچ‌گاه با چشم غیرمسلح در آسمان دیده نمی‌شود.

داستان ماه آبی و ماه سیاه فقط مربوط به نامگذاری آن ماه در افسانه‌ها و ضرب‌المثل‌هاست. ماه، قمر سیاره ماست که به دور زمین می‌گردد و به دلیل این که درخشان‌تر و نزدیک‌تر از اجرام آسمانی دیگر است، از گذشته افسانه‌های زیادی درباره آن گفته شده و همواره توجه انسان‌ها را به خود جلب کرده است.

سپیده شعرباف