«جاستا»؛ سند برخورد دوگانه با حقوق بشر

این طرح که به «قانون عدالت ضد حامیان تروریسم» موسوم به «جاستا» معروف است با وتوی باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا مواجه شد، اما کنگره با رای بیش از دو سوم نمایندگان، وتوی اوباما را باطل کرد. با استناد به این قانون، در این یادداشت مواضع دوگانه و متناقض ایالات متحده درباره حقوق بشر به طور اختصار تبیین می‌شود.

فارغ از مباحث پیرامونی این قانون در محافل آمریکایی، آنچه حائز اهمیت است، نگاه و برخورد دوگانه مدعیان دفاع از حقوق بشر بویژه استکبار جهانی در موضوع حقوق بشر و دفاع از مظلوم است. چراکه هیات حاکمه ایالات متحده آمریکا در حالی پس از گذشت 15‌سال از حادثه 11 سپتامبر به ارائه گزارش و اعلام عوامل مسبب این حادثه و طرح دریافت غرامت برای آن اقدام کرده که آنان طی این سال‌ها به بهانه همین واقعه با لشکرکشی به افغانستان و عراق علاوه بر خسارت‌های بی‌شمار در این دو کشور و منطقه جان صدها هزار انسان بی‌گناه را نیز گرفتند.

این درحالی است که همه می‌دانند حادثه 11 سپتامبر با توجه به سیستم امنیتی حاکم بر آمریکا نمی‌توانسته بدون هماهنگی و کمک دیگر عوامل اطلاعاتی، امنیتی و عملیاتی داخلی، تنها توسط چند تبعه دیگر کشورها صورت گرفته باشد. از طرفی دلائلی که به سبب آنها آمریکا و حامیانش به افغانستان و عراق لشکرکشی کردند، یعنی؛ سازمان القاعده و سرکرده آن بن لادن و گروه طالبان و همچنین صدام، همگی دست پرورده خودشان به شمار آمده و با کمک دلارهای سعودی شکل گرفته بودند. جالب آن‌که طبق گزارش مقامات آمریکایی از حادثه 11 سپتامبر، اعترافات برخی از دولتمردان این کشور در سال‌های اخیر و وجود اسناد و قرائن بسیار زیاد رژیم آل‌سعود سرمنشأ تولید تروریسم و تشکیل دهنده گروه‌های تروریستی در منطقه و جهان است، اما آمریکا و حامیان غربی‌اش به جای حمله و تعرض به این رژیم، به ملت‌های بی‌دفاع و مظلوم افغانستان، عراق و دیگر کشورهای منطقه غرب آسیا هجوم برده است.

امروزه عربستان سعودی بزرگ‌ترین جنایات بشری را چه در کشور خود و چه در کشورهای منطقه بویژه در یمن، سوریه، بحرین و... انجام می‌دهد، اما کوچک‌ترین انتقاد یا مخالفتی از سوی مدعیان دفاع از حقوق بشر در مقابل این جنایات نمی‌شود.

اما نکته‌ای که درباره آنچه بیان شد جلب توجه می‌کند، برخورد دوگانه یا چندگانه مدعیان حقوق بشر و داعیه‌داران دفاع از حقوق انسان‌هاست. هیات حاکمه آمریکا برای قربانیان حادثه یازده سپتامبر حق شکایت و دریافت غرامت تصویب می‌کند. در خصوص این‌که خانواده قربانیان این حادثه چنین حقی داشته و دارند بحثی نیست، اما آنچه مورد انتقاد است این‌که آیا آمریکایی‌ها چنین حقی را برای سایر اتباع و ملت‌ها در برابر حوادثی اینچنینی قائل هستند؟

با مرور حوادث و وقایع حداقل چند دهه اخیر پس از جنگ جهانی دوم و جنایات ایالات متحده در سراسر جهان هیچ‌گاه شاهد حق اعتراض و دریافت غرامت خانواده قربانیان از جانیان آمریکایی نبودیم و اگر درجایی چنین موضوعی مطرح شده با نفوذ و قدرت هیات حاکمه آمریکا به سرانجامی نرسیده است. علاوه بر این، آمریکایی‌ها چه زمانی از حق و حقوق ملت مظلوم فلسطین طی چند دهه جنایات رژیم غاصب و تحت حمایتشان سخن رانده‌اند؟ هیات حاکمه آمریکا چه زمانی از حق شکایت و دریافت غرامت ملت‌های مظلوم یمن و بحرین و... در برابر جنایات و سفاکی‌های رژیم آل‌سعود تحت حمایتشان مطلبی گفته‌اند؟ و هزاران جنایاتی که سالانه در سراسر جهان چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم توسط آمریکا و ایادیشان انجام می‌گیرد، هیات حاکمه آمریکا چه پاسخی جز حمایت یا در نهایت سکوت به افکار عمومی جهانی داده‌اند؟

در هرصورت آنچه عملکرد مدعیان دفاع از حقوق بشر بویژه آمریکایی‌ها در برابر ملت‌های مظلوم و بی‌دفاع نشان می‌دهد، برخوردی دوگانه و حتی چندگانه آنان است.

دکتر حسین رمضانی‌پور / پژوهشگر حقوق بین‌الملل