خروج از بحران پناهجویان با راهکارهای سیاسی و مالی

این مسأله تا آنجا اهمیت دارد که مجمع عمومی سازمان ملل متحد به منظور پرداختن به جابه‌جایی‌های عظیم پناهندگان و مهاجران و با هدف اتحاد کشورها در راستای رویکردی هماهنگ‌تر 29 شهریور میزبان نخستین اجلاس عالی‌رتبه سران در مقر این سازمان در نیویورک است.

در همین رابطه به بهانه سفر « استفان اوبراین»، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور انساندوستانه و هماهنگ‌کننده امداد اضطراری به تهران، با او درباره بحران مهاجرت به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

سازمان ملل چه اقداماتی در زمینه علت‌شناسی پدیده آوارگی انجام داده و کمک‌های آموزشی و بهداشتی این سازمان به آوارگان تا چه حد بوده است؟

بحث اول در خصوص آوارگان این است که بر علت اصلی بروز مناقشه توجه داشته باشیم و بعد بررسی کنیم راه‌حل برون‌رفت از آن چگونه است و اصل ریشه را بخشکانیم. به نظر می‌رسد در ارتباط با بحران سوریه، راه‌حل سیاسی تنها راه موجود است و غیر از آن مسیر دیگری قابل تصور نیست. اگر اراده‌ای برای حل موضوع در کشورهای همسایه موجود نباشد این بحران حل نخواهد شد. مردم سوریه یا هر کشور دیگری که در معرض خطر قرار می‌گیرند سعی می‌کنند جان، مال و خانواده را به محیطی امن انتقال دهند. نکته دوم منابع مالی است. اگر پولی موجود نباشد طبیعتا خدمات رسانی هم بدرستی انجام نخواهد گرفت. مهم این است برای کاهش و التیام نسبی دردهای بشری بتوانیم منابعی را جمع و به نحو مطلوبی ساماندهی کنیم. در همین ارتباط، کنفرانسی در لندن برگزار شد که موضوع آن کمک به مردم سوریه بود و در زمینه جمع آوری منابع رکورد قابل‌ملاحظه‌ای به ثبت رساند. در این نشست 12میلیارد دلار جمع‌آوری شد که نیمی از این مبلغ برای تامین نیازهای فوری سوری‌ها پرداخت شد و نیمی دیگر به صورت کمک به کشورهای همسایه‌ای که پذیرنده این پناهجویان بودند.

وضعیت وحشتناکی که بر اثر درگیری‌ها به‌وجود آمده، مردم را در شرایط سخت و طاقت‌فرسایی قرار داده است. بحران‌ها و مناقشات به طور فزاینده‌ای تعداد پناهجویان را افزایش داده و باید تدبیر مناسبی اتخاذ کرد. در همین رابطه کنفرانس جهانی در نیویورک برگزار خواهد شد و سعی می‌شود کشورها را متقاعد کند که هر کدام سهمی را در پذیرش داشته باشند.

در برخی موارد سوء‌استفاده از کودکان در مناطق بحران‌زده شیوع پیدا می‌کند و در بدترین حالت این که این سوءاستفاده از سوی خود نیروهای سازمان ملل صورت می‌گیرد. مصادیق آن، منطقه آمریکای لاتین و آفریقا بود، اقدامات شما چه بوده است؟

اینجانب سوء‌استفاده از کودکان را به هرنحوی به شدیدترین وجه محکوم می‌کنم. آقای دبیرکل در این رابطه دستور بازپرسی و تحقیقات قضایی مفصل صادر کرده است. این افراد قطعا به اتهاماتشان رسیدگی خواهد شد. نکته مهم این است که نیروهای نظامی اعزامی به مناطق مختلف توسط کشورهای مختلف تامین می‌شوند و این کشورها هم نمی‌توانند مسئولیت ویژه خود را در این ارتباط نادیده بگیرند. به همین دلیل از آنها خواسته شده افسران و سربازان خطا کننده را تحت‌تعقیب قضایی قرار دهند و به اتهامات آنها رسیدگی کنند. سازمان ملل براساس مجموعه‌ای از ارزش‌های مشخص و تعریف شده پایه‌گذاری شده و بر این مبنا کارها را پیش می‌برد و مرتب هم مصادیق این حوزه به طور فزاینده‌ای افزایش پیدا می‌کند. سازمان ملل متشکل از اعضای عضو است. وقتی اعضا با یکدیگر اختلافاتی پیدا می‌کنند، در نتیجه تخاصمات ایجاد و مرتب تشدید می‌شود. در شرایط حاضر پدیده نویی به ظهور رسیده و آن نقش‌آفرینی بازیگران غیر‌دولتی در مناقشات منطقه‌ای است به طوری که بازی را از دستان بازیگران رسمی خارج کرده است. در چنین شرایط پیچیده‌ای نهادی تحت عنوان سازمان ملل است که نقش میانجی را به‌عهده دارد. فعلا در دنیا، مدلی که بتواند جایگزین این نهاد شود، موجود نیست. همه ما مجبور هستیم با همین ساز و کار موجود فعالیت کنیم. مورد دیگری که باید ذکر شود این که اگر مشکلات در سطوح بالای سیاسی به طور حل نشده باقی مانده، اشکال از اعضایی است که در شورای امنیت نشسته‌اند و قادر نیستند به یک توافق امنیتی‌ـ سیاسی دست پیدا کنند. البته مهم این است که انسان در مقابل چالش‌ها و مشکلات هر چقدر هم عظیم باشند عقب‌نشینی نکند و با تدبیر و مدیریت راه برون‌رفتی بیابد.

آیا خروج عربستان از فهرست ناقضان حقوق بشر در یمن آسیبی به آبرو و حیثیت سازمان ملل وارد نمی‌کند؟

در مورد خروج نام عربستان از فهرست ناقضان حقوق بشر در یمن همان‌طور که مقام دبیر‌کل ،بان‌کی مون فرمودند دستور انجام تحقیقات کامل صادر شده و از تمام طرفین خواسته‌اند اطلاعات خود را در رابطه با درستی یا نادرستی گزارش، ارائه دهند و به محض نهایی شدن گزارش نتیجه اعلام خواهد شد و اگر کسی تخلفی انجام داده باشد موضوع به طور جد پیگیری می‌شود.

همان‌طور که می‌دانید ایران یکی از کشورهای آواره‌پذیر است. آیا میزان کمک سازمان ملل به جمهوری اسلامی ایران برای پذیرایی پناهندگان کافی بوده است؟

اطلاع دقیق ندارم، اما می‌توانم بگویم بتازگی رئیس کمیساریای عالی پناهندگان در ایران بوده‌اند و از زحمات دولت ایران که پذیرای میلیون‌ها نفر پناهجو در ایران بوده قدردانی کرده‌اند. قطعا امکانات کافی نیست، اما 30 سال است کمیساریای عالی پناهندگان در ایران دفتر فعال دارد. در زمینه پناهندگان شراکت بسیار خوبی بین ایران و جامعه جهانی وجود دارد. اما نگرانی فعلی در رابطه با مرزهای غربی ایران است که اگر درگیری‌ها تشدید بشود و ما حمله به موصل را داشته باشیم پیش‌بینی ما این است که تعداد بسیاری از مردم عراق از این منطقه فرار کنند و به ایران روی بیاورند و بهتر است ما آماده باشیم.

محمد انیسی طهرانی

بین‌الملل