ماهی‌های پرورشی ارزش غذایی ندارند!

راستش را بخواهید، هورمون اصلا ماده ارزان‌قیمتی نیست که به فراوانی به مرغ و ماهی بدهند و این باور رایج و نادرستی است. با این حال، بخشی از حرفشان درست است؛ همان بخشی که می‌گویند وقتی ماهی در طبیعت رشد کند سالم‌تر است؛ اما کدام طبیعت؟ دریاهایی که امروزه مدفن فاضلاب‌های شهری و صنعتی و پساب‌های نفتی شده یا رودخانه‌هایی که به علت حجم بالای آلودگی یک روز آبشان سبزرنگ است یک روز ارغوانی؟!

جدا از مشکلات زیست‌محیطی که این روزها باعث شده کیفیت آبزیان ساکن منابع طبیعی تا حد زیادی پایین بیاید، رشد فزاینده جمعیت زمین در دهه‌های اخیر و نیاز این جمعیت به تأمین پروتئین و بویژه اسید چرب امگا3 ( که عمدتا از طریق آبزیان قابل تأمین است) و از طرفی محدود بودن منابع آبزیان در دریاها موجب شده تا سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، آبزی‌پروری را به عنوان راهکار جهانی برای تأمین پروتئین مورد نیاز و کاستن از فشار صید و روند رو به نابودی برخی گونه‌های آبزیان اعلام کند.

شرایط تحت کنترل ماهیان پرورشی

در استخرهای پرورش ماهی، برای بالابردن کیفیت محصول تولید در شرایط رقابتی بازار و در شرایطی که عرضه محصول به فروشگاه‌های معتبر نیاز به اخذ مجوزهای سختگیرانه دامپزشکی دارد، شرایط زیست‌محیطی از حیث وجود آلاینده‌ها، فلزات سنگین و داروهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، تحت کنترل کارشناسان است. این را مقایسه کنید با شرایط دریای آزاد و رودخانه‌هایی که در فضای وسیع عملا از لحاظ آلاینده‌های خطرناک تحت کنترل نیستند. هرچند بیماری‌های مشترک میان انسان و ماهی چنان انگشت‌شمار است که می‌توان گفت، تقریبا بیماری جدی مشترکی وجود ندارد. با این حال، کارشناسان و دامپزشکان برای بهره‌وری بیشتر و حفظ ظاهر و زیبایی ماهیان سالم و افزایش بازارپسندی حداکثر توان خود را برای جلوگیری از بروز بیماری در آبزیان به کار می‌برند و در صورت بروز مشکل جدی، آبزیان تحت کنترل، به طور کلی امکان ورود قانونی به بازار را پیدا نمی‌کنند.

مقایسه ارزش غذایی

نکته دیگر بحث مقایسه سطح اسیدهای چرب امگا3 در ماهیان آزاد و پرورشی است. مطالعات نشان می‌دهد، ماهی‌هایی که در آب‌های سرد زندگی می‌کنند، نسبت به ماهیان آب‌های گرم مناطق استوایی، حاوی مقادیر بیشتری از اسید‌های چرب امگا3 هستند. از این رو می‌توان گفت، بیشتر ماهیانی که در ایران، در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند، یا در آب‌های داخلی و استخرها پرورش می‌یابند، از این نظر تفاوت قابل توجهی با هم ندارند. نتایج مطالعات نشان می‌دهد، ارزش مصرف گوشت آبزیان (اعم از پرورشی یا دریایی) برای حفظ سلامت آنقدر زیاد است که می‌توان از مختصر آلودگی و موادی که ممکن است باعث آلودگی‌ محیط‌زیستی شود یا اهمال‌کاری‌ بخش کوچکی از جامعه پرورش‌دهندگان در استفاده از مواد آنتی‌بیوتیک غیرمجاز صرف نظر کرد. امروزه مصرف سه وعده انواع مختلف ماهی و آبزیان در هفته به طور عادی یا حداقل دو وعده از انواع مختلف آبزیان در هفته در شرایط خاص، چیزی است که متخصصان تغذیه بر آن تأکید دارند.

اهمیت اقتصادی و درمانی

در حال حاضر، چین بزرگ‌ترین تولیدکننده آبزیان پرورشی در جهان است و با فاصله زیادی پس از آن کشورهایی چون ایالات متحده، هندوستان، ژاپن، مالزی، تایلند، ویتنام، نروژ و برزیل قرار دارند. آبزی‌پروری در سال‌های اخیر در ایران نیز توسعه پرشتابی داشته و علاوه بر تولید ثروت، ارزآوری و اشتغال‌زایی فراوانی نیز در کشور داشته است. بعلاوه افزایش تولیدات ماهیان پرورشی کشور، منجر به افزایش عرضه، کاهش قیمت بازار و تحریک بازار تقاضا شده و همین امر توانسته بر افزایش سرانه مصرف ماهی به عنوان غذادارو در کشور اثر مثبتی بگذارد؛ ‌اتفاقی مبارکی که بی آنکه در زندگی روزمره متوجهش باشیم،‌ در سال‌های آینده در جمعیت جوانی که این روزها حداقل دوبار در هفته ماهی مصرف می‌کنند از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری خواهد کرد تا سرانه هزینه درمان در کشور پایین بیاید و جامعه‌ای سالم‌تر داشته باشیم.

کاظم کوکرم

دانش