قتل‌عام در کشمیر آشتی در بن‌بست

چرایی نبود راه آشتی

تنش‌ها و درگیری‌های اخیر در این منطقه از 12 روز پیش و پس از آن آغاز شد. که برهان مظفر وانی 22 ساله و رهبر گروه شبه‌نظامی حزب المجاهدین به دست نیروهای پلیس هند کشته شد. در این میان بسیاری اتفاقات اخیر را شبیه ناآرامی‌های سال 2010 می‌دانند که حدود صد نفر در جریان آن کشته شدند. حال این سوال مطرح شده که چرا با گذشت شش سال از این اتفاقات، هنوز راه مسالمت‌آمیزی برای این منطقه یافت نشده است.

پیر محمد ملازهی، کارشناس شبه‌قاره هند در این زمینه می‌گوید: دو دلیل اصلی در این میان وجود دارد؛ یکی مناسبات داخلی خود هند و منطقه کشمیر است و دیگری به روابط و مناسبات خارج از این منطقه باز‌می‌گردد. واقعیت این است که از مدت‌ها قبل جریان‌های رادیکال به داخل جریان کنفرانس حریت نفوذ کرده‌اند. بنا به ادعای هندی‌ها که البته هنوز مدرک مستدلی در این زمینه ارائه نداده‌اند، گروه‌هایی همچون حزب المجاهدین سیاست‌های القاعده و تا حدودی داعش را در منطقه شبه‌قاره دنبال می‌کنند. آنها حتی برای تخریب حزب‌المجاهدین ادعا می‌کنند تعدادی از اعضای این گروه‌ها برای جنگ به سوریه رفته‌اند و حالا با بازگشت خود به هند، خشونت را وارد منطقه کرده‌اند.

این کارشناس مسائل منطقه شرق آسیا در مورد بالا گرفتن خشونت‌ها در ناآرامی‌های اخیر اظهار کرد: حدود 12 روز پیش برهان وانی قصد حضور در نمازجمعه را داشت که بر اثر درگیری با نیروهای پلیس، او و دو همراه دیگرش کشته شدند. ماجرا از آنجا شدت بیشتری به خود گرفت که خیل عظیمی از مردم این منطقه برای تشییع جنازه او به خیابان‌ها آمدند. نیروهای پلیس و امنیت نیز با ذهنیت غلطی که از قبل در مورد این گروه داشتند، با خشونت تمام نسبت به آنها واکنش نشان دادند که نتیجه آن تاکنون کشته شدن بیش از 40 نفر بوده است.

اختلافات تمام‌نشدنی هند و پاکستان

در این میان و درحالی که مقامات هندی وانی و اعضای گروه او را با القاعده مرتبط می‌دانند، شاهد آن بودیم که نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان از کشته شدن او ابراز تاسف کرد و خواستار خویشتنداری نیروهای هندی شد.

به نظر می‌رسد این تنش‌ها، به اختلافات اسلام‌آباد و دهلی‌نو بیش از پیش دامن می‌زند. ملازهی در این زمینه گفت: از دید مقامات هندی، حزب المجاهدین در واقع وابسته به سازمان اطلاعات پاکستان نیز در نظر گرفته می‌شود. این تصوری که هندی‌ها دارند، تا حد زیادی تاثیر منفی در مناسبات میان هند و پاکستان می‌گذارد. حتی اخیرا گفته شده نزدیکی دستگاه اطلاعاتی هند با دستگاه امنیتی افغانستان به این دلیل است که قصد دارد با دستگاه اطلاعاتی پاکستان مقابله به مثل کند. به این معنا که می‌گوید شما از مخالفان ما حمایت می‌کنید ما نیز همین رویه را در قبال مخالفان شما در پیش می‌گیریم. در واقع همین تردید و ظن دوگانه میان این دو کشور باعث شده تنش‌ها بیشتر شود. در نتیجه همین اختلافات بود که مذاکرات عالی‌رتبه میان وزرای خارجه این دو کشور متوقف شد.

چرا مبارزه در کشمیر وارد فاز نظامی شد؟

آن‌طور که رسانه‌ها گزارش داده‌اند، وانی از حدود شش سال پیش دست به سلاح برد تا علیه هند مبارزه کند. همچنین هندی‌ها ادعا می‌کنند که 180 شبه‌نظامی که اکثرا جوان هستند، به حزب او پیوسته بودند. تصاویر و گزارش‌های خبری طی ده روز گذشته نیز جوانان این منطقه را در صف نخست اعتراضات نشان می‌دهد.

سیدروح‌الله رضوی، کارشناس منطقه کشمیر در این زمینه می‌گوید: برهان وانی به حزب المجاهدینی وابسته است که در سال 1989 شکل گرفته است. در واقع 27 سال قبل مردم منطقه کشمیر به این نتیجه رسیدند که از طریق مبارزات سیاسی نمی‌توانند حق را به دست آورند و در آن برهه وارد فاز نظامی شدند. در سال‌های دهه 90 و بعد از آن، این جریان افت و خیزهای فراوانی داشته‌، اما هیچ‌گاه ازبین نرفته است. آنچه حائزاهمیت است این است که در فاصله سال‌های 1948 تا 1989 مردم کشمیر شاهد این بودند که حقوق مسلم آنها از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز به دست نیامد. سپس در دهه 90 شاهد اوج مبارزات مسلحانه بودیم، اما در سال‌های بعد از 2000 این جریان فروکش کرد و حتی در سال 2008 انتفاضه آرام و مردمی در کشمیر انجام شد، اما واکنش مقامات هندی نسبت به این مساله، سرکوب شدید مردم و معترضان بود که در نتیجه آن بیش از صد نفر کشته شدند. به دلیل این اتفاقات، بخشی از مردم کشمیر و بخصوص جوانان به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند از راه‌های مسالمت‌آمیز حقوق خود را به دست آورند. البته گرچه افرادی همچون وانی به سمت مبارزه مسلحانه رفتند، اما او بارها در ویدئوهای خود اعلام کرد که مشکلی با هندوهای کشمیر ندارد و حتی گفته می‌شود رفتار بسیار مناسبی با همسایه‌های هندوی خود داشته و هرگز نگاه‌های تکفیری نسبت به غیرمسلمانان نداشت. به همین دلیل تا زمانی که فکری برای این مشکلات نشود، این منطقه به سمت تنش‌های بیشتر پیش خواهد رفت و ندای مظلومیت کشمیری‌ها در کوه‌های سر به فلک کشیده این منطقه خواهد پیچید.

حسین خلیلی