در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
همچنین باید بدانیم کتاب و کتابخوانی برای پرکردن اوقات فراغت نیست، بلکه این امر باید پایه و اساس هر برنامهریزی اصولی و آموزشی مورد بررسی قرار گیرد. محیط مدرسه، کلاس درس و چگونگی نگرش معلمان نسبت به کتاب و کتابخوانی در ایجاد آمادگی ذهنی و انگیزههای مطالعه دانشآموزان بسیار موثر است؛ زیرا آنها سرمایههای عظیم جامعه هستند. پس مدرسه، دومین محیط تربیتی است که تاثیر زیادی در آموزش و رشد شخصیت کودکان و نوجوانان دارد. دانشآموزان، حساسترین دوران زندگی خود را در مدرسه میگذرانند. اگر عوامل تربیتی در مدرسه بخوبی وظیفه خود را انجام دهند، میتوان به سعادت و ترقی جامعه در آینده امیدوار بود. مدیر مدرسه، نقش و روش تدریس معلم و... از جمله عواملی هستند که تاثیر زیادی در ایجاد انگیزه و عادت به مطالعه و کتابخوانی در دانشآموزان دارند که در این نوشتار به نقش و تاثیر هر کدام اشاره میکنیم.
مدیر مدرسه
نقش مدیر به عنوان محور اصلی فعالیتهای آموزش و پرورش، بسیار مهم است. تجربه نشان داده است موفقیت یک مدرسه در امور مختلف، بستگی به آگاهی، درایت و برنامهریزی مدیر آن دارد. همچنین یکی از شرطهای مهم رسیدن به نتایج مطلوب در ایجاد علاقه و عادت به مطالعه در دانشآموزان، آگاهی و علاقه مدیر نسبت به این کار است. بنابراین اگر مدیران مدارس خودشان محور حرکت باشند، یعنی به مطالعه و کتابخوانی اهمیت بدهند، آن وقت دانشآموزان نیز به مطالعه و کتابخوانی اهمیت میدهند.
روش تدریس معلم
پس از جدا شدن کودک از محیط خانواده، معلم محبوبترین فردی است که رفتار کودک را تحت تاثیر خود قرار میدهد. هر چند این تاثیر در تمام طول دوران تحصیل وجود دارد، اما دانشآموزان دوره ابتدایی بیشتر از دیگران تحت تاثیر افکار، عقاید و رفتار معلمشان قرار میگیرند. آنها معلم را به عنوان یک الگو میپذیرند و کارهای او را سرمشق خود قرار میدهند. اگر معلم بخواهد کودکان را به مطالعه و خواندن علاقهمند کند، لازم است ابتدا خود به خواندن بپردازد تا بتواند این لذت را به آنها انتقال دهد. یکی از راههای ابراز این لذت، خواندن داستان در کلاس است. اگر معلم هر جلسه همراه خود کتابی به کلاس آورد و نکتهای کوتاه و شیرین برای دانشآموزان بخواند اینگونه به طور غیرمستقیم لذت مطالعه را به کام دانشآموزان شیرین و مهر و علاقه آنان را نیز به خود جلب میکند و به عنوان یک الگوی رفتاری مورد توجه دانشآموزان قرار میگیرد.
همچنین علاوه بر تاثیر عمیقی که معلم به عنوان الگو در ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی دارد، روش تدریس او نیز یکی از عوامل موثر در ترویج این فرهنگ میباشد. اگر بخواهیم این فرهنگ را در متن فعالیتهای آموزش و پرورش قرار دهیم، باید از روشهایی استفاده کنیم که دانشآموز، خودش نیاز به کتابهای غیردرسی و مطالعه را با تمام وجود احساس کند و یکی از این راهها، استفاده از روش تدریس معلم در کلاس درس میباشد؛ که دانشآموزان را به سوی مطالعه هدایت میکند. برای مثال، معلم نباید همه سوالهای دانشآموزان را براحتی جواب دهد، بلکه باید با انتخاب و معرفی کتابهای مناسب زمینهای را فراهم کند که دانشآموز مطالب مورد نیاز خود را از طریق کتاب بدست آورد. همچنین معلم میتواند پیش از شروع درس جدید کتابهایی را که مکمل بحث آن است و با تواناییهای دانشآموزان نیز متناسب است، انتخاب و به آنها معرفی کند. خوشبختانه کتابهای جدید فارسی با طراحی فعالیت کتابخوانی، گامی بسیار مفید در جهت هدایت دانشآموزان به مطالعه و کتابخوانی برداشته است.
کتابخانه مدرسه
کتابخانه به عنوان یکی از مهمترین کانونهای جامعه است و زمانی میتواند میزبان خوب دانشآموزان باشد که از تازهترین کتابها و اثار ارزشمند برخوردار باشد. کتابخانههای مدارس باید به تناسب ویژگیها و نیازهای دانشآموزان و مراجعان خود متنوعترین و موثرترین کتابها و مجلات را داشته باشد تا هر دانشآموز بتواند با توجه به استعداد و علایقش از آنها استفاده کند. همچنین خانوادهها، معلمان و مربیان تربیتی، باید دانشآموزان را تشویق کنند تا به عضویت کتابخانه درآیند؛ زیرا کتابخانه به عنوان روح و جان مدرسه است؛ همچنین این مکان میتواند به فضایی برای تغذیه فکری و روحی همه دانشآموزان و کارکنان مدرسه تبدیل شده و تاثیر عمیقی بر پیشرفت و سعادت آینده همه آنها بگذارد. بنابراین چه خوب است بعضی از کلاسهایی مثل ادبیات، انشا و تاریخ در کتابخانه مدرسه تشکیل شود. کتابخانه باید به عنوان خانه دوم (پس از مدرسه) هر کودک و نوجوان درآید. در حالی که امروزه درصد بسیار کمی از دانشآموزان کشور ما به عضویت کتابخانهها در میآیند. همچنین فضایی که برای کتابخانه انتخاب میشود، علاوه بر بزرگ بودن باید جذاب نیز باشد. برای این منظور میتوان با استفاده از تابلوهای نقاشی که طبیعت، گلها و گیاهان، کوه و دشت و... را به تصویر کشیده اند بر جذابیت محیط کتابخانه افزود. پس فضای کتابخانه عامل مهمی برای علاقهمندی دانشآموزان به مطالعه است که متاسفانه بعضی از مدارس ما فضای کافی برای کتابخانه را ندارند.
فضای کتابخانه
برای حل مشکل فضای کتابخانه باید در فکر راهکارهای مناسبی باشیم، تا با توجه به امکانات و شرایط موجود بتوانیم بیشترین استفاده را در جهت ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی و علاقهمند کردن دانشآموزان به کتاب ببریم. ما نمیتوانیم نداشتن کتاب و کتابخانه را بهانهای برای نداشتن کتابخوان قرار دهیم. برای جبران بخشی از کمبود فضای کتابخانه در مدارس ایجاد کتابخانههای کلاسی راهکار مناسبی است، زیرا این راه یکی از سادهترین روشهای حل مشکل فضای کتابخانه و در دسترس قرار دادن کتاب برای دانشآموزان است.
کتب مورد علاقه و نیاز
ـ به هزینه زیادی احتیاج ندارد و تا حدی مشکل کمبود فضای مناسب برای کتابخانه را حل میکند و در تمام ساعات کار دبستان، کودکان به آن دسترسی دارند.
ـ دانشآموزان هر روز با دیدن کتابخانه نسبت به مطالعه راغبتر میشوند.
ـ معلم میتواند به هنگام تدریس از کتابها استفاده کند تا بر علاقهمندی دانشآموزان بیفزاید.
ـ با واگذاری بخشی از کار کتابخانه به دانشآموزان حس مسئولیتپذیری در آنها تقویت میشود.
فروش کتاب در تعاونی مدرسه
تعاونی مدارس مکان مناسبی برای فروش کتاب است. اگر هر مدرسه بتواند کتابهای مناسب و ارزانقیمت همراه با تخفیف مناسب در اختیار دانشآموزان قرار دهد، میتواند میزان علاقهمندی دانشآموزان به مطالعه و کتابخوانی را افزایش دهد.
افزایش انگیزه
معرفی یک کتاب خوب و ارزشمند برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی موثر است. خلاصه کردن کتاب و معرفی آن در تابلو اعلانات تاثیر زیادی در تشویق دانشآموزان به مطالعه دارد. همچنین خواندن خلاصهای از کتاب و ذکر مشخصات آن در مراسم صبحگاهی مدرسه هم میتواند انگیزه مطالعه را در دانشآموزان بیشتر کند.
تشکیل جلسات اولیا و مربیان
در این جلسات باید به اولیا آموزش داده شود که مطالعه در دنیای امروز یک نیاز اساسی و بخشی از زندگی است و به عنوان الگوی تربیتی فرزندان خود نقش مهمی در تشویق آنها دارند. حتی در این جلسات باید مجموعهای از کتابهای مفید را به والدین معرفی کرد تا آنان نسبت به تهیه آن کتابها اقدام کنند. اگر مدرسه دارای فضای مناسبی مثل کتابخانه باشد، بهتر است جلسات اولیا و مربیان را در آنجا برگزار کنیم یا طوری برنامهریزی کنیم که اولیا از کتابخانه بازدید کنند و در جریان فعالیتهای آن قرار گیرند. همچنین به پدر ومادرهایی که همکاری خوب و قابل توجهی با مدرسه دارند، کتابهای مناسب تربیتی اهدا کنید.
معرفی اعضا فعال کتابخانه مدرسه
اگر اعضا فعال کتابخانه مدرسه یا کلاس در هفته شناسایی و در حضور دیگر دانشآموزان تشویق شوند یا نام آنها در تابلو کتابخانه نصب شود، انگیزه بیشتری برای مطالعه دیگر دانشآموزان ایجاد میکند. همچنین اینگونه کارها بیانگر اهمیت کتاب و مطالعه نیز میباشد.
برگزاری مسابقات کتابخوانی
برگزاری مسابقات کتابخوانی باعث میشود دانشآموزان علاوه بر ترغیب و عادت به مطالعه با کتابهای بیشتری آشنا شوند. همچنین گسترش مسابقات علمی به منظور تقویت روحیه کتابخوانی در دانشآموزان نیز موثر است. انتخاب کتابهای مفید، سازنده و جذاب و نیز تهیه جوایز مناسب، انگیزه آنها را برای شرکت در این مسابقات بیشتر میکند.
برگزاری مسابقات حضوری پرسش و پاسخ شبیه آنچه در برنامههای تلویزیونی اجرا میشود برای ایجاد عادت و تشویق دانشآموزان به مطالعه مفید است. به این ترتیب که تعدادی کتاب مناسب در زمینههای مختلف به دانشآموزانی که برای شرکت در این مسابقه ثبت نام کردهاند، معرفی میشود؛ دو گروه شرکتکننده با آمادگی کامل به رقابت میپردازند و به گروه برتر جایزه اهدا میشود.
اهدای کتاب به بهانههای مختلف
اهدای کتاب به دانشآموزان به عنوان جایزه، گامی در جهت علاقهمند کردن آنها به مطالعه است. البته باید در انتخاب کتاب با توجه به نیازهای سنی و روحی دانشآموزان دقت لازم را داشت، حتی بهتر است جایزه آنها فقط کتاب نباشد، بلکه همراه با جایزههای مورد نظر یک جلد کتاب نیز اهدا شود.
مطالعه را به عنوان بخشی از تکلیف شب قرار دهیم
اگر معلم بخواهد رابطه مناسبی بین مطالعه، کتابخوانی و تکلیف شب برقرار کند باید از دانشآموزان بخواهد هر هفته دستکم یک کتاب داستان متناسب با سن خودشان را به عنوان تکلیف بخوانند و در حد تواناییهای خود خلاصهای از آن را یادداشت کنند. البته بهتر است هیچگونه اجباری در کار نباشد تا باعث دلزدگی آنها از کتاب نشود. خوشبختانه این مورد هم در فعالیتهای کتابهای فارسی بخوانیم و بنویسیم گنجانده شده است.
مترجم: نسرین علیمحمدی
منبع: articlebase.com
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان