اهمیت اجلاس تهران در آینده صادرات گاز

استقبال کشورهای عضو مجمع GECF از اجلاس تهران چگونه است؟ اعضا در سطح سران در این اجلاس شرکت خواهند کرد؟

اجلاس سران جی.ای.سی.اف که قرار است در تهران برگزار شود یک اجلاس مهم محسوب می‌شود. سران و بالاترین مقامات سیاسی کشورهای تولیدکننده و صادرکننده گاز دور هم جمع می‌شوند تا مسائل مربوط به بازار گاز را مورد بررسی قرار دهند. حضور مقامات ارشد کشورهای عضو جی.ای.سی.اف در اجلاس تهران قطعی است. اغلب کشورها در سطح سران در این اجلاس حاضر خواهند شد.

ویژگی متمایز این دوره از اجلاس سران GECF با دوره‌های پیشین چیست؟ با توجه به سطح بالای شرکت‌کنندگان این اجلاس، آیا قرار است تصمیمات جدیدی نیز در آن اخذ شود؟

در این اجلاس موضوعات مختلف مرتبط با مجمع و وضعیت بازار جهانی گاز مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. اجلاس تهران در زمانی برگزار می‌شود که بازار جهانی گاز در حال تغییرات عمده از نظر عرضه و تقاضاست. مکانیسم‌های بازار جهانی گاز نیز تغییراتی را تجربه می‌کند.

قرار است در اجلاس تهران، دو سند مهم مجمع کشورهای صادرکننده گاز ارائه شود که سند اول، راهبردهای استراتژیک گاز و سند دوم، مدل بازار جهانی گاز به روایت مجمع کشورهای صادرکننده گاز است. این مدل، نقش راهنما را برای اعضا خواهد داشت.

این مدل جدید، چه مشخصه‌هایی دارد؟

در این مدل، براساس همه واقعیت‌های بازار و وضعیت تولید، عرضه و مصرف، پیش‌بینی انجام می‌شود که نسبت به مدل‌های دیگر کامل‌تر است. به دلیل ارتباط مستقیم مجمع با ١٨ کشور صادرکننده گاز جهان، اطلاعات دقیقی از بازار گاز در اختیار ما قرار می‌گیرد که از آنها در این مدل استفاده می‌شود. ارائه این مدل، یک دستاورد مهم برای مجمع است که می‌تواند به اعضا در پیش‌بینی بازار کمک کند.

تفاوت اصلی جی.ای.سی.اف با اوپک در چیست؟ این مجمع چه برنامه‌هایی را در دستور کار دارد؟

برخی به اشتباه از GECF با عنوان اوپک گازی نام می‌برند که نادرست است. عملکرد جی.ای.سی.اف با اوپک متفاوت است و بنابراین از همان ابتدا این تشکل، نام مجمع را برای خود انتخاب کرد تا جایگاه آن با سازمان اوپک که یک کارتل اقتصادی است، اشتباه گرفته نشود. اوپک با هدف تنظیم بازار تشکیل شده و در پی تاثیرگذاری بر میزان عرضه و قیمت نفت خام است، اما جی.ای.سی.اف چنین هدفی را ندارد.

از مهم‌ترین اقدامات GECF، فرآوری و پردازش اطلاعات بازار است. در حال حاضر، مهم‌ترین کار این مجمع، ایجاد یک پایگاه برای مبادله اطلاعات، داده‌های مربوط به بازار گاز و تجربه‌های مربوط به کشورها است.

برنامه دیگر مجمع کشورهای صادرکننده گاز، رصد کردن تحولات بازارهای جهانی گاز است به طوری که همه تحولات بازار در سراسر دنیا از نظر تجارت و قراردادهای گازی، فناوری، عرضه و تقاضا و قیمت گاز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کمیته‌های کاری که در مجمع تشکیل شده‌اند، تحولات بازار جهانی گاز را به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه رصد می‌کنند. این گروه کاری پس از رصد بازار گاز، گزارش‌های تهیه شده را در اختیار کشورهای عضو قرار می‌دهد. از طریق رصد کوتاه، میان و بلندمدت بازار جهانی گاز، فرصت برنامه‌ریزی و سیاستگذاری را برای کشورهای عضو فراهم می‌کنیم.

در نهایت، نتایج این رصد به اعضای مجمع ارائه می‌شود تا کشورهای عضو بتوانند از طریق این اطلاعات، وضعیت بازار را پیش‌بینی کنند. اعضا براساس این اطلاعات، تصمیم‌گیری خواهند کرد که گاز تولیدی خود را در چه بازاری و با چه قیمتی به فروش برسانند.

جایگاه ایران در بازار جهانی گاز را در پساتحریم چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا ایران می‌تواند صادرات گاز خود را افزایش دهد؟

من به عنوان یک کارشناس بازار انرژی به این پرسش پاسخ می‌دهم. با توجه به ظرفیت ذخایر گازی ایران که با توجه به برآوردهای مختلف، بالاترین ذخایر گاز جهان را شامل می‌شود، پتانسیل خوبی برای حضور ایران در بازارهای جهانی گاز وجود دارد. همچنین موقعیت جغرافیایی ایران نیز به گونه‌ای است که هم می‌تواند به صورت خط لوله و هم به صورت ال.ان.جی گاز صادر کند.

GECF در یک نگاه

سنگ‌بنای تاسیس مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز ‌ (Gas Exporting Countries Forum) در جلسه‌ای در سال 2001 در تهران گذاشته شد. این مجمع تا سال 2008 عملکرد ضعیفی داشت، اما با تصمیم اعضا برای تعیین دبیرخانه دائم، تحولی عمده در عملکرد مجمع شکل گرفت.

با تاسیس دبیرخانه مجمع در دوحه قطر در سال 2010، لئونید بوخانوفسکی روسی نیز به عنوان اولین دبیرکل مجمع انتخاب شد. بوخانوفسکی تا سال 2013 عهده‌دار این مسئولیت بود. از سال 2013 تاکنون عادلی ریاست مجمع را در اختیار دارد.

مجمع کشورهای صادرکننده گاز دارای ١٨ عضو اصلی و ناظر است که کشورهای ایران، روسیه، قطر، الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، لیبی، نیجریه، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا، پرو، امارات از اعضای اصلی این مجمع هستند و کشورهای هلند، قزاقستان، عراق، نروژ و عمان نیز به عنوان عضو ناظر در این مجمع حضور دارند. جی.ای.سی.اف 70 درصد ذخایر گاز دنیا، 65 درصد تجارت گازمایع و 40 درصد تجارت گاز از طریق خط لوله دنیا را در اختیار دارد. GECF با همکاری سازمان‌های بین‌المللی یک مکانیسم مبادله اطلاعات بازار گاز را ایجاد کرده که خود در راس آن قرار گرفته است. سازمان‌های مهم بین‌المللی مانند IEA (آژانس بین‌المللی انرژی)، IEF (مجمع بین‌المللی انرژی)، OLADE (سازمان انرژی آمریکای لاتین)، APEC (سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا ـ اقیانوسیه)، اتحادیه اروپا، سازمان ملل، اوپک در این طرح با GECF همکاری دارند.

آشنایی با دبیر کل ایرانی مجمع کشورهای صادرکننده گاز

سیدمحمدحسین عادلی، دیپلمات کهنه‌کار ایرانی که ریاست مهم‌ترین سازمان بین‌المللی در حوزه صنعت گاز یعنی مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز (Gas Exporting Countries Forum) را عهده‌دار شده، اولین ایرانی است که پس از پنج دهه توانسته بر مسند ریاست و دبیرکلی یک سازمان مهم اقتصادی در جهان تکیه بزند. پیش از وی، فواد روحانی سال 1960 میلادی به عنوان نخستین دبیرکل اوپک انتخاب شده بود و از آن زمان تا سال 2013 جای ایرانیان در ریاست سازمان‌های اقتصادی جهانی خالی بود. عادلی متولد ۱۳۳۱ در اهواز بوده و تاکنون پست‌هایی مانند ریاست کل بانک مرکزی ایران، سفارت ایران در انگلیس، کانادا و ژاپن و معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه را تجربه کرده است.

آرش فراهانی

جام‌جم