نجات 168 محدوده‌ تاریخی با یک مصوبه

تخلیه بافت‌‌های تاریخی در 30، 40 سال اخیر و متعاقب آن هجوم به حومه شهرها و توسعه آن با ساختمان‌های بی‌قواره و بی‌هویت و سرانجام نابودی و تخریب یک به یک خانه‌های تاریخی، حکایت بیشتر بافت‌های تاریخی شهرهای ایران است. بی‌توجهی مسئولان به این تغییرات شهری و تبعات فرهنگی و اجتماعی آن سبب شد نابودی بافت‌های تاریخی سرعت روزافزونی بگیرد.

اکنون که تبعات این بی‌توجهی یکی پس از دیگری سر بیرون می‌آورد، مسئولان به تکاپو افتاده‌اند تا اقدامی در این زمینه صورت دهند. مهم‌ترین این اقدامات در جلسه اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری مطرح شد که طی آن ابلاغ محدوده بافت تاریخی ۱۶۸ شهر در طرح‌های توسعه و عمران شهری به تصویب این شورا رسید و روز گذشته خبرش رسانه‌ای شد.

در واقع، این مصوبه به‌دنبال درخواست شماره 93210/94 در 5 خرداد 1393 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران‌ درباره ابلاغ 168محدوده بافت فرهنگی ـ تاریخی و ضوابط عمومی حفاظت از بافت‌های تاریخی‌ به تصویب این شورا رسیده است. براساس این مصوبه، قرار شده محدوده بافت فرهنگی‌ ـ تاریخی 168 شهر کشور، تعیین شده توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری‌، هنگام تهیه طرح‌های توسعه شهری در تمامی اسناد طرح‌های مذکور با رعایت حفظ اصل یکپارچگی عملکردی شهری لحاظ شود.

یک اتفاق بااهمیت

غلامرضا میثاقیان، مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی، ابلاغ محدوده بافت تاریخی این 168 شهر را با اهمیت بسیار عنوان می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: این برای نخستین بار در کشورمان بود که محدوده تاریخی 168 شهر از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری به شهرداری‌‌ها ابلاغ شده و شهرداری‌ها مکلف به رعایت آن هستند. در واقع، از این پس، این محدوده ملاک عمل اقدامات اجرایی شهرداری‌ها خواهد بود.»

میثاقیان در پاسخ به این‌که آیا پیش از این، محدوده بافت‌های تاریخی توسط نهادهای دیگر مانند کمیسیون ماده 5 ابلاغ نشده بود، عنوان می‌کند: «شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، مهم‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در تحولات شهرسازی و معماری در کشور است و ابلاغ این محدوده توسط این شورا ‌برای میراث فرهنگی بسیار اهمیت دارد.»

او در ادامه به بافت تاریخی شهرهای ایران اشاره می‌کند و این‌که نقشه‌های این بافت‌ها سند هویتی شهرهای ما به شمار می‌آیند، افزود: «ما در نظر داریم هویت شهرهای خود را حفظ کنیم. بر این اساس، برای مردم مشخص می‌شود که در چارچوب طرح‌های شهری چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند. زیرا پیش از این، آنها با چند طرح از جمله طرح جامع، طرح تفضیلی، طرح بافت‌های تاریخی و... مواجه بودند و به‌گونه‌ای سردرگم می‌شدند. اکنون تکلیف شهرداری‌‌ها در عمل مشخص شده است.»

به گفته میثاقیان، در حال حاضر ساخت و سازها در توسعه شهری ما غالبا برای محیط‌زیست مخرب است و پایدار نیست، تصریح کرد: «امروزه اگر به مناطق جدید شهری در هر یک از شهرهای کشور نگاه کنید، تفاوتی بین آنها نخواهید دید. در گذشته بافت شهرها با بافت تاریخی خود از یکدیگر متمایز می‌شدند، زیرا براساس جغرافیای خاص خود توسعه پیدا کرده بودند. امیدواریم با ابلاغ ضوابط اختصاصی در آینده نزدیک، ویژگی‌های هر شهر حفظ شود.»

به گزارش ایسنا، این 168 محدوده تاریخی از بین 780 محدوده مشخص و تعیین شده‌اند، بنابراین همچنان تکلیف 612 محدوده بافت تاریخی نامشخص است. میثاقیان با بیان این‌که طرح محدوده این شهرها آماده شده و در آینده مرحله به مرحله ابلاغ خواهد شد، می‌گوید: در میان 168 شهر، شهرهای بزرگی چون شیراز، یزد، اصفهان و... قرار دارد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا ابلاغ این طرح گره‌ای از مشکل بافت تاریخی شیراز باز می‌کند، ابراز امیدواری کرد دستگاه‌های درگیر در بافت تاریخی از این طرح تبعیت کنند.

کمیل انتظاری

فرهنگ‌وهنر