معامله آمریکا و ترکیه برای سرکوب کردها

اینک چند روز پس از چرخش مواضع ترکیه در قبال داعش و حمله ظاهری به این گروه، کم‌کم اهداف ترکیه و دلایل واقعی این تغییر موضع روشن می‌شود. بویژه این‌که تا پیش از این ترکیه مدت‌ها به‌عنوان پدرخوانده داعش مطرح می‌شد و در خبرها آمده بود که تسهیلاتی را برای این گروه فراهم می‌کند. این علاوه بر حمایت ترکیه از دیگر گروه‌های تروریستی بخصوص در سوریه است.

نگاهی به پشت پرده این چرخش موضع، نشان می‌دهد که نشانه‌هایی برای توجیه آن در رسانه‌ها نمود یافته است، زیرا ترکیه پس از حدود دو سال حمایت از داعش و مخالفت با پیوستن به ائتلاف بین‌المللی علیه آن، اکنون در تلاش است در سطح رسانه‌ها این چرخش موضع را توجیه کند و در همین خصوص رسانه‌های آمریکا از عبارت «معامله» استفاده می‌کنند.

سیاست دوگانه

در همین رابطه فیلیپ مد، کارشناس مسائل مبارزه با تروریسم در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان تاکید می‌کند: ترکیه به عنوان بخشی از این معامله، تعقیب اعضای داعش و مخالفان تندرو در سوریه، در اصل شبه‌نظامیان کرد را مورد حمله قرار داده است.

استوارت ویلیامز از خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی تحت عنوان «ترکیه از فرصت حمله به داعش برای حمله به حزب کارگران کردستان استفاده خواهد کرد» نوشت: بعد از چند ماه تردید، ترکیه حمله به داعش را آغاز کرد، اما در عین حال این فرصت را برای حمله به کردها نیز مغتنم شمرد.

اقدامی که می‌تواند روند متزلزل صلح با کردها در ترکیه را در معرض تهدید قرار دهد. در همین حال ابراهیم کالین، سخنگوی رجب طیب‌اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه در اظهاراتی مطبوعاتی گفت: هر چند داعش و حزب کارگران کردستان انگیزه‌های متفاوتی دارند، اما شیوه و اهداف این دو گروه شبیه هم است. این نکته نیز نشان می‌دهد که ترکیه دشمن اصلی خود را کردها می‌داند و نه داعش.

حمایت آمریکا

برخلاف گذشته حملات ترکیه علیه مواضع کردها در عراق و سوریه این بار مورد تائید آمریکا قرار گرفت. صحه گذاشتن آمریکا بر حملات ترکیه علیه حزب کارگران کردستان در واقع از یک توافق از پیش انجام شده بین دو طرف حکایت داشت.

در این میان رویترز به نقل از یکی از مسئولان دولت آمریکا نوشت: ترکیه برای دفاع از خود حق دارد شورشیان کرد را هدف قرار دهد. به این ترتیب به نظر می‌رسد آمریکا در پرتو تحولات منطقه‌ای تلاش می‌کند تسهیلات ترکیه به داعش را متوقف کرده و این کشور را به ائتلاف بین‌المللی علیه این گروه ملحق سازد. درعین حال واشنگتن سعی می‌کند همزمان به دنبال یافتن برون‌رفتی مشخص برای چرخش موضع ترکیه زمینه را برای حمله جدید ترکیه علیه کردها فراهم کند.

خشونت داعش در عراق و سوریه تاکنون باعث مهاجرت بیش از دو میلیون نفر به ترکیه شده است و توانایی دولت برای فراهم کردن سرپناه و غذا برای این گروه‌ها روزبه روز کمتر می‌شود. دولت اردوغان در داخل ترکیه هم به خاطر حمله نکردن به داعش تحت انتقاد شدید است. با این حال حمله ترکیه به داعش به معنای آن نیست که ترکیه دست از رویای سرنگون کردن اسد کشیده است، اما نشان می‌دهد در وضع فعلی، اردوغان و اسد در یک جبهه می‌جنگند.

مشارکت ترکیه در جنگ با داعش برای آمریکا خبر خوبی است. از اواخر سال 2011 که آمریکا و ترکیه متوجه شدند رئیس‌جمهور سوریه با وجود اعتراضات حاضر به کناره‌گیری از قدرت نیست، بیرون راندن اسد از قدرت هدف اصلی این دو کشور شد.

از آن زمان، هم واشنگتن و هم آنکارا از گروه‌های مخالف درون سوریه حمایت کرده‌اند. اما بعد از شوک ناشی از تصرف موصل به دست داعش، اولویت اصلی آمریکایی‌ها شکست دادن این گروه شده است. ترکیه که عضو ناتو به شمار می‌آید در ظاهر با این طرح همراهی کرده است، اما اقدامات این کشور در این راستا تاکنون ناچیز بوده است.

جنگ اردوغان

رجب طیب‌اردوغان انفعال ترکیه در مقابل داعش را این طور توجیه می‌کند: از آنجا که خشونت حکومت اسد باعث شکل‌گیری داعش شده است، اقدام معقول این است که اول باید اسد را از قدرت حذف کرد. اما تفسیر قانع‌کننده‌تر این بود که انفعال ترکیه به خاطر آن است که این کشور می‌خواهد گروه‌های شبه نظامی کرد را که سال‌ها با آنها جنگیده است، ریشه‌کن کند. دولت اردوغان که در حمله به شبه‌نظامیان کرد در کشورهای دیگر تعارف چندانی ندارد، حاضر نیست یک حکومت مستقل کرد را در خاک سوریه تحمل کند. عجیب نیست که وقتی کردهای سوریه در کوبانی درگیر نبردی سهمگین با داعش شده بودند، دولت اردوغان حاضر به کمک به آنها نشد.

با توجه به تهدیدات انجام شده توسط کردها در عراق و سوریه برای ایجاد یک حکومت خودمختار با مرزهای مشخص، اردوغان آنها را به جدایی‌طلبی متهم می‌کند. حتی اگر آنها علیه نیروهای داعش در مبارزه باشند، باز هم جنگنده‌های ترکیه اردوگاه‌ها و پناهگاه‌های پ.ک.ک را در شمال عراق هدف قرار می‌دهد. اگر نیروهای داعش از دشمنان اصلی نزدیک‌ترین متحد ترکیه باشند اما باز هم کردها دشمن شماره یک هستند.

کردها آماده مذاکره‌اند

مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در رویکردی دوگانه از پ.ک.ک خواست حملات خود در ترکیه را متوقف کند. این اظهارات درحالی است که به گفته برخی منابع، حزب کارگران کردستان برای ادامه مذاکرات و آتش‌بس اعلام آمادگی کرده است.

در همین رابطه صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق ترکیه تاکید کرد پ.ک.ک پیام این حزب را برای آتش‌بس دریافت کرده و رمزی کارتال، یکی از مقامات ارشد پ.ک.ک در اروپا و نماینده اسبق پارلمان ترکیه در این باره گفته است آنها برای بازگشت به میز مذاکره و ادامه گفت‌وگوها آماده‌اند. آمادگی کردها برای مذاکره با دولت ترکیه در پی درخواست صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها (حزب کردی) و کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق دومین حزب بزرگ در مجلس ترکیه برای توقف درگیری‌های مسلحانه پ.ک.ک با نظامیان صورتی می‌گیرد.

این خبرها درحالی منتشر می‌شود که روزگذشته جف دنیس سخنگوی وزارت دفاع آمریکا تائید کرد پرواز پهپادهای نظامی از یک پایگاه هوایی در ترکیه آغاز شده و این هواپیماها از چند روز پیش عملیاتی را علیه گروه تروریستی داعش انجام داده‌اند.

مریم کاظمی - ‌ جام‌جم