ضعف در حوزه بین‌المللی و هماهنگی موثر در دور آخر مذاکرات

ابتدای مذاکرات هسته‌ای که ایران با سه کشور اروپایی گفت‌وگو می‌کرد، بار اصلی انتشار اخبار بر دوش یکی دو خبرگزاری‌ و چند روزنامه کثیرالانتشار بود. در مرحله دوم مذاکرات که در دولت نهم و دهم انجام شد، با توسعه فضای مجازی برخی سایت‌های خبری توانستند مخاطبان را برای دریافت اطلاعات و اخبار این مذاکرات به سمت خود جلب کنند، اما باز هم منابع دست اولی به شمار نمی‌رفتند و به همین دلیل خبرگزاری‌ها جایگاه خود را در انتشار اخبار مذاکرات حفظ کردند. در مرحله پایانی اما علاوه بر مطبوعات، خبرگزاری‌ها، سایت‌های خبری و صدا و سیما، در شبکه‌های اجتماعی نیز به طور گسترده اخبار مذاکرات در مرحله سوم منعکس می‌شد و کاربران در توییتر، فیسبوک، اینستاگرام، تلگرام و وایبر علاوه بر ارسال اخبار مذاکرات نظرات شخصی خود را نیز منتشر می‌کردند. اما جدای از ترکیب رسانه‌ای انتشار اخبار مذاکرات، محتوای انتشار اخبار نیز در طول سالیان گذشته ‏بشدت تغییر کرده و به سمت حرفه‌ای‌تر شدن رسانه‌ها حرکت کرده است. ایران در این توافق یک پیروزی دیپلماتیک به دست آورد، اما ضعف اطلاع‌رسانی پس از ژنو موجب شد با انتشار روایتی آمریکایی از متن توافق که به فکت شیت آمریکا معروف شد، طرف مقابل خود را پیروز مذاکرات نشان دهد و تیم مذاکراتی ایران ماه‌ها وقت خود را صرف پاسخگویی به مخالفان داخلی کند که حرف طرف مقابل را بیشتر از حرف مذاکره‌کنندگان ایرانی باور داشتند. این مشکل در مرحله اعلام بیانیه لوزان نیز به شکلی خفیف‌تر، اما با تشکیک در ترجمه ادامه پیدا کرد.

در مرحله پایانی مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 که تیر 94 در وین اتریش برگزار شد‏، مسئولان اطلاع‌رسانی وزارت خارجه با تشکیل یک ستاد خبری با همکاری چند خبرگزاری و صدا و سیما سعی کردند انتشار اخبار مذاکرات را که در مرحله بسیار حساسی قرار داشت مدیریت کنند که با حضور بیش از 70 نفر خبرنگار‏، عکاس و تصویربردار ایرانی این کار چندان آسان به نظر نمی‌رسید.به هر حال عملکرد رسانه‌های ایرانی در مجموع قابل قبول بود و رسانه‌های ایرانی توانستند فضای خبری را با انتشار بموقع اخبار و تحلیل‌ها در کنترل خود نگه دارند.

بد نیست به این نکته اشاره شود که در سال‌های گذشته طرف مقابل با استفاده از اهرم رسانه‌ای خود که حتی در داخل ایران نیز بازتاب داشت‏، سعی می‌کرد برخی مسائل را به طرف ایرانی تحمیل کند که خوشبختانه در این دوره با بلوغ خبری ایجاد شده، رسانه‌های ایرانی دیگر تحت تاثیر اخبار غیررسمی منتشر شده از سوی برخی رسانه‌های غربی قرار نگرفتند و این اهرم فشار از دست طرف مقابل خارج شد.

همچنین تیم مذاکراتی ایران برخلاف توافق ژنو این بار متن اصلی بر جام و ضمایم آن را در کوتاه‌ترین زمان ممکن در اختیار رسانه‌ها گذاشت و همین موضوع موجب شد روایتی صحیح از آنچه توافق شده به مردم منتقل شود. پس از پایان مذاکرات نیز رسانه‌های داخلی همسو با موج مردمی ایجاد شده به انتشار و تحلیل خبرهای توافق پرداختند. به نظر می‌رسد هرچند رسانه‌های ایرانی در طول مذاکرات اخیر توانستند به طرز قابل قبولی افکار عمومی داخل کشور را مدیریت کرده و اخبار موثق را با سرعت به آنان منتقل کنند، اما به دلیل ضعف ساختاری و منتشر نکردن اخبار به زبان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نتوانستند تاثیر چندانی بر این مخاطبان بگذارند و باید در این زمینه تلاش‌هایشان را چند برابر کنند.

علی متقیان

مدیر عامل ایسنا