این شیطان ساده‌لوح نیست

علاوه بر برنامه‌های سازمان‌های دولتی و مردم‌نهاد برای آموزش و پیشگیری در این حوزه، معمولا رسانه‌ها هم نقش مهمی در نشان دادن چهره این آسیب و پیامدهای آن دارند که در رسانه‌هایی مانند سینما یا تلویزیون فهرست بلندبالایی از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی و خارجی موفق وجود دارد که مستقیم یا غیرمستقیم به اعتیاد و مواد مخدر پرداخته‌اند.

نمونه‌های موفق سینمایی این موضوع، فیلم‌های دبیرستان و خون‌بازی است و به نظرم موفق‌تر از اینها سریال مسافر است که موضوع اعتیاد و خصوصا ترک آن را به شکلی کاملا حقیقت‌وار و درست به مخاطب عرضه کرد.

اما متاسفانه فهرست معکوسی از این آثار وجود دارد که نه‌تنها نمی‌تواند آموزشی و تاثیرگذار محسوب شود، بلکه چهره غلط و نادرستی از اعتیاد به مخاطب نشان می‌دهد.

نمونه‌اش فیلم در حال اکران «لامپ صد» به کارگردانی سعید آقاخانی است؛ مرد معتاد به شیشه‌ای که وضع اعتیادش به توهم‌های خطرناک هم رسیده، اما بر اثر یک اتفاق، سه روز به اجبار از مواد دور می‌ماند و بعد سرحال و به قول خودش پاک به آغوش خانواده‌اش برمی‌گردد.

پیش از این‌که شیشه به مواد مخدر پرمصرف در میان انواع مواد مخدر صنعتی تبدیل شود، داستان ترک اعتیاد در مورد تریاک یا مثلا هروئین هم در فیلم‌های دهه 60 یا 70 بر همین منوال بود؛ فرد معتاد به تخت بسته می‌شد و بعد از کمی بی‌حالی و بدن‌درد، یک صبح گرمکن ورزشی به تن در خیابان و پارک می‌دوید و بعد حتی به جنگ مافیای مواد مخدر هم می‌رفت.

مشکل دقیقا همین جاست، همین جا که ترک مواد مخدر را تا این حد ساده‌لوحانه نشان دهیم، این‌که امید به ترک کردن و بازگشت به زندگی را در معتادان و خانواده‌هایشان ایجاد کنیم، اتفاق خوبی محسوب می‌شود، اما این‌که ترک اعتیاد را تا این حد ساده نشان دهیم، خودش می‌تواند عاملی برای گرایش به مواد مخدر شود، با این تصور که ترک آن کار ساده‌ای است.

معمولا در فیلمنامه‌های قوی و تاثیرگذار شخصیت‌های منفی باهوش و قدرتمند نشان داده می‌شوند تا اگر داستان به پایان خوش رسید، مخاطب بداند جنگ بین خیر و شر، جنگ ساده‌ای نبوده، حال به نظرم بهتر است تصویر ترک اعتیاد را واقعی‌تر نشان دهیم تا مخاطب حساب کار دستش بیاید.

مستوره برادران نصیری - دبیر گروه جامعه