‌انتظار برای شهاب باران پاییزی

در آن ایام که هنوز خبری از دوربین عکاسی در گوشی تلفن همراه تک‌تک مردم نبود، فقط نقاش‌ها بودند که توانستند گوشه‌ای از شکوه این نمایش بی‌مانند را برای آیندگان ثبت کنند. ماجرا از این قرار بود که دنباله‌دار تمپل ـ تاتل در مسیر گردش همیشگی خود در منظومه شمسی به خورشید نزدیک شده بود. گرما و مواجهه دنباله‌دارِ متشکل از یخ و غبار با ذرات باردار خورشیدی موجب می‌شد ذراتی از دنباله‌دار در ابعادی بسیار کوچک‌تر از میلی‌متر در مسیر گردش به دور خورشید باقی بماند. از آنجا که ذرات بر جای ‌مانده از این دنباله‌دار در مسیری به دور خورشید می‌گشت که با مدار گردش زمین به دور خورشید تلاقی می‌کرد، در چند شب از سال برخورد این ذرات با جو زمین موجب می‌شد ساکنان زمین شهاب‌های متعددی در یک شب در زمین ببینند. البته هنوز هم همین اتفاق هر سال می‌افتد و در شب‌های بیست و هفتم و بیست و هشتم آبان، برخورد ذرات به‌ جای‌ مانده از گردش دنباله‌دار تمپل ـ تاتل با جو زمین، شهاب‌های بارش شهابی اسدی را در آسمان می‌سازند. علت نامیدن این بارش شهابی به «اسدی» این است که از دید ناظر زمین در چنین شب‌هایی این‌طور به نظر می‌رسد که شهاب‌های ناشی از ذرات به‌ جای‌ مانده از دنباله‌دار از سوی صورت فلکی اسد روانه آسمان می‌شوند. از این رو شهاب‌های این بارش شهابی به صورت فلکی اسد منسوب شده و اسدی نامیده می‌شود.

دنباله‌دار تمپل ـ تاتل هر 33 سال یکبار، یک دور به گرد خورشید می‌گردد و تراکم ذرات غبار به‌جای‌مانده از خود را در مدار مجددا افزایش می‌دهد. مثلا تمپل ـ تاتل آخرین بار در سال 1377 از نزدیکی خورشید گذر کرد و همان سال و سال 78 شهاب‌های بارش اسدی بسیار پرشمار بودند. اما در سال‌های اخیر از تعداد شهاب‌های اسدی در زمان اوج بارش کاسته شده است. زیرا ممکن است لزوما هر سال با قسمت پرتراکم ذرات غباری به ‌جای‌ مانده برخورد نکنیم، یا این‌که مدت طولانی از آخرین گذر تمپل ـ تاتل از کنار خورشید گذشته باشد، در نتیجه گاهی با شهاب‌های متعددی در زمان اوج بارش اسدی مواجه نخواهیم شد. مثلا برای امسال پیش‌بینی کرده‌اند در صورت قرار داشتن زیر آسمانی تاریک و صاف و بدون موانع زمینی محدودکننده دید، حدود 15 شهاب با منشا بارش اسدی در آسمان قابل ‌مشاهده باشد که از بین آنها حتما چند شهاب بسیار پرنور خواهد بود. اصولا بارش شهابی اسدی به داشتن آذرگوی‌های درخشان معروف است. آذرگوی به آن دسته از شهاب‌ها گفته می‌شود که پرنورتر از سیاره زهره باشند. می‌دانیم که بعد از خورشید و ماه، سیاره زهره درخشان‌ترین جرم طبیعی است که در آسمان شب دیده می‌شود. از این رو وقتی می‌گوییم شهابی پرنورتر از سیاره زهره، منظورمان شهابی است که با نور بسیار درخشان و خیره‌کننده در آسمان شب دیده می‌شود.

شاید در سال 1410 و سال‌های پس از آن که بار دیگر دنباله‌دار تمپل ـ تاتل به خورشید نزدیک شود، بارش شهابی اسدی توفانی دیگری ظاهر شود. اما چون قاعدتا تا آن موقع باید قریب به 17 سال صبر کنید، چنانچه مایل بودید امشب چند شهاب درخشان ببینید، پیشنهاد می‌کنم نیمه‌شب اقدام کنید یا این‌که سحرخیز باشید. لباس گرم بپوشید، به بام یا حیاط منزل بروید، رو به شرق بایستید و آسمان را نگاه کنید. اگر هم در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که آسمانی تاریک دارد، در این حالت صدالبته بختِ بیشتری برای دیدن شهاب‌های بیشتر خواهید داشت. واقعیت این است که نمی‌توان گفت در چه لحظه‌ای چه شهابی ‌کجای آسمان ظاهر خواهد شد. همه چیز اتفاقی و ناگهانی رخ می‌دهد و غافلگیرتان می‌کند. از این رو باید هر لحظه آماده و گوش‌به‌زنگ باشید. شاید خوش‌اقبال باشید و چند شهاب پرنور ببینید، شاید هم برعکس هیچ شهابی ندیدید.

حتما شنیده‌اید ‌ خیلی‌ها می‌گویند اگر در لحظه دیدن شهاب آرزویی کنید، آرزویتان برآورده می‌شود! واقعیت این است که تماشای ظهور یک شهاب درخشان در آسمان آن‌قدر جذاب است و به هیجان خواهد آوردتان که بعید است بتوانید بنا بر باور رایج در آن لحظه آرزویی کنید. اما اگر توانستید چنین کاری کنید، چون نشان می‌دهد چقدر روی آرزویتان تمرکز دارید، هیچ بعید نیست به آن برسید!

کاظم کوکرم / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)