صخره‌های مرجانی جهان در خطر انقراض

تپه‌ها یا صخره‌های مرجانی، حاصل فعالیت موجودات زنده ای هستند که در طول زمان با تجمع و نهشت رسوباتی از جنس سنگ آهک (کربنات کلسیم) مناظر بدیعی را در دریاها شکل می‌دهند.

کد خبر: ۷۰۶۵۹۹

صخره‌های مرجانی زیستگاه انواع و اقسام مرجان‌ها، ماهیان و دیگر زیستمندان آبزی هستند. بسیاری از شکارچیان دریاها از جمله کوسه‌ها از زیستگاه‌های مرجانی به‌عنوان کمینگاه استفاده کرده و در مقابل ماهیان دیگر نیز براحتی در آنها پناه می‌گیرند. تامین غذا، تهیه مواد اولیه برخی داروها و حفظ خط ساحلی، تنها بخشی از خدمات باارزشی است که این زیستگاه‌ها به انسان‌ها ارائه می‌کنند. از نظر تقسیم‌بندی زیستی، صخره‌های مرجانی در رده پرتنوع‌ترین‌ها جای دارند. تحقیقات نشان داده حدود یک سوم ماهیان جهان به زیستگاه‌های مرجانی وابسته هستند، در حالی که مرجان‌ها تنها یک درصد از بستر دریاها را پوشش می‌دهند. صخره‌های مرجانی یکی از محافظان برجسته سواحل هنگام توفان‌های دریایی محسوب می‌شوند. ارزش تولید غذا و مهم‌تر از آن اشتغالزایی صخره‌های مرجانی در جهان سالانه بالغ بر میلیاردها دلار است. هر مرجان تک با عنوان پولیپ شناخته می‌شود. پولیپ یک ارگانیسم ساده و خیلی کوچک است که از مایعی ژله مانند تشکیل شده است. نکته جالب در‌باره مرجان‌ها، نحوه زیست آنها براساس الگوهای همیاری است. مرجان‌ها تنها تاحدی رشد می‌کنند که شرایط زیست آنها فراهم باشد، پس از آن رشد آنها متوقف شده و دیگر گونه‌هایی که شرایط زیستی مساعدتری دارند، امکان رشد پیدا می‌کنند. زادآوری چند ساله پولیپ‌ها به شکل‌گیری کلونی‌های متراکم و صخره‌های مرجانی بزرگ منجر می‌شود. یک کلونی مرجانی از هزاران پولیپ تشکیل شده است. هر پولیپ در بخش تحتانی خود یک اسکلت خارجی از جنس کربنات کلسیم ترشح می‌کند که در طول زمان بزرگ‌تر می‌شود. صخره‌های مرجانی اغلب بین پنج تا ده هزار سال عمر دارند. اسکلت‌های چند کلونی مرجانی طی سال‌ها به یکدیگر اضافه می‌شوند تا در نهایت ساختاری خارق‌العاده شکل می‌گیرد. چنانچه پیشتر نیز گفته شد گونه‌های آبزی متنوعی از ماهیان گرفته تا بی مهرگان، جلبک‌ها و میکروارگانیسم‌ها این ساختارهای تو در تو را زیستگاه مناسب و امنی تلقی کرده و همزیستی خود را در آنها آغاز می‌کنند. مرجان‌ها در اصل شباهت‌هایی با گیاهان دارند، اما گیاه نیستند. آنها با قرار گرفتن در یک محل و عدم تحرک انرژی لازم را از خورشید گرفته و غذای دیگر موجودات را فراهم میکنند.

دامنه پراکنش مرجان‌ها

صخره‌های مرجانی در سرتاسر دنیا از آب‌های مناطق حاره گرفته تا اقیانوس‌های تحت حاره ای دیده می‌شوند. صخره‌های مرجانی بیشتردر آب‌های کم عمق رشد بهتری دارند، اماعمق آب زیستگاه‌های مرجانی متفاوت است، چنانچه در اعماق کمتر از 45 متری و حتی در برخی مناطق عمیق تر از جمله اعماق 140 متری نیز می‌توان مرجان‌ها را مشاهده کرد. به‌رغم اهمیت فوق‌العاده مرجان‌ها وسعت پراکنش آنها در آب‌های جهان تنها کمتر از یک درصد یعنی مساحتی نزدیک به کشور فرانسه است.

صخره‌های بزرگ مرجانی استرالیا

صخره‌های بزرگ مرجانی استرالیا تنها کلونی از این نوع است که حتی از فضا نیز قابل رویت است. بیشتر از 400 گونه مرجانی، 500 هزار گونه ماهی و بیش از 4000 گونه نرم تن در این منطقه رکورد شده است. هر مترمربع مرجان از نظر اقتصادی ارزشی نزدیک به 150 میلیون تومان دارد و از آنجا که مساحت این منطقه به‌طور تقریبی حدود 344 هزار کیلومترمربع تخمین زده شده، لذا ارزش این منطقه در توصیف نمی‌گنجد.

پروفسور پیتر مومبای، استاد دانشگاه کوئینزلند و سرپرست آزمایشگاه اکولوژی فضایی دریایی درباره آینده این صخره‌های مرجانی می‌گوید: متاسفانه برآوردها نشان می‌دهد تا سال 2050 میلادی (1429 ه.ش ) تعداد گونه‌های ماهیان و دیگر آبزیان این منطقه به حداقل ممکن خواهد رسید و این مساله فاجعه ای تمام عیار برای محیط‌زیست این منطقه است. پروفسور مومبای و همکارانش درصدد هستند از طریق مشاهدات تجربی وضعیت مرجان‌های این منطقه را دقیق‌تر ارزیابی کنند و هرچه سریع‌تر راهکاری عملی برای حفاظت از آنها پیشنهاد دهند. مومبای افزود: با این‌که طی سال‌ها حفاظت از این منطقه کارهای زیادی انجام شده اما به طور قطع این تلاش‌ها کافی نبوده و هنوز راه زیادی مانده که باید برای کمک به این صخره‌های جاندار طی شود.

پروفسور مومبای و همکارانش تلاش می‌کنند با مطالعات تجربی خرد و کلان خود هرچه سریع‌تر راهکاری مناسب برای حفاظت پیدا کنند. آنها برای این مقصود، دامنه مطالعات خود را متغیر فرض کرده‌اند چنان‌که مقیاس تحقیقات آنها از ابعاد میلی‌متری (قطعات کوچک جلبکی) آغاز و به مقیاس چند هزار کیلومتری (گردش ژنتیکی در مرجان‌ها) می‌رسد.

ضرورت اقدام عاجل مدیریتی

وضع صخره‌های مرجانی استرالیا هم‌اکنون به حدی وخیم است که یونسکو از دولت این کشور درخواست کرده هرچه سریع‌تر اطلاعات تازه‌ای در اختیار کمیته حفاظت از میراث طبیعی این سازمان قرار دهد. تحقیقات نشان داده لوله‌های گاز و تخلیه میزان قابل توجهی از گاز دی اکسیدکربن این صخره‌ها را با بحرانی جدی تر مواجه کرده است. دانشمندان معتقدند نجات بیشتر از 400 گونه مرجان، 500 هزار گونه ماهی و بیشتر از 4000 نرم تن دریایی به اقدام عاجل این کشور بستگی دارد. این در حالی است که متاسفانه از سال 1990 میلادی (1369 ه.ش) تاکنون تغییرات اقلیمی‌نیز تاثیرات فاجعه باری در این منطقه برجای گذاشته است.