مبارزه در دو جبهه

با توجه به ماهیت انقلاب اسلامی ایران ـ که از نوع انقلاب‌های فرهنگی و ایدئولوژیک است ـ مساله فرهنگ مردم بویژه فرهنگ دینی و استواری بر اهداف انقلاب اهمیت دارد و دشمنان انقلاب پس از ناکامی در تقابل نظامی با ایران به جنگ فرهنگی و جنگ نرم روی آوردند تا از این راه شاید بتوانند خللی در تعلقات مردم به انقلاب ایجاد کرده، آنان را از اهداف انقلاب دور کنند. لذا به تهاجم فرهنگی و به تعبیر رهبر معظم انقلاب شبیخون فرهنگی روی آوردند. همچنین از آنجا که اقتصاد و مسائل مالی از ضروریات و لوازم جدایی ناپذیر زندگی مردم است و در نوع زندگی و حتی ایمان و اعتقادات مردم تأثیر دارد، از توجه دشمنان دور نیست و در کنار جنگ نرم، مساله تحریم‌ اقتصادی نیز با جدّیت از سوی غربیان پیگیری می‌شود تا شاید از مسیر وضع نامناسب اقتصادی و فشار بر مردم بتوانند آنان را از انقلاب و اهداف عالیه آن دور سازند، غافل از آن که مردم ما معتقد و عامل به این آیه قرآن هستند که «محققا کسانی که گفتند پروردگار ما خداست، ‏سپس ایستادگی کردند، بیمی بر آنان نیست و غمگین نخواهند شد.» (احقاف، آیه 13) و این اقدامات در ایمان آنها به انقلاب و اهداف متعالی آن تأثیری نخواهد داشت. از این‌رو رهبر معظم انقلاب با توجه به افزایش فشار از سوی دشمنان، مساله مذاکرات هسته‌ای و افزایش تحریم‌ها و جلوگیری از تأثیرگذاری این اقدامات در مردم، شعار امسال را با تأکید بر دو مساله فرهنگ و اقتصاد مطرح کردند و راه برون‌رفت از این مشکل را توجه به توانمندی درونی و اصلاح مسائل فرهنگی دانستند.

متولیان اصلی عملی و راهبردی کردن این شعار بویژه در حوزه فرهنگ، ابتدا همه ارگان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی هستند زیرا مقوله فرهنگ در همه عرصه‌ها و حوزه‌ها وجود و عینیت دارد و ما اقتصاد بدون توجه به فرهنگ اسلامی و رعایت آن نداریم. سیاست ما هم با توجه به فرهنگ اسلامی ما باید باشد. آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان و... همه باید در تحقق بخشیدن به این شعار نقش ایفاکنند اما از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در عرصه فرهنگ عمومی و سازمان تبلیغات اسلامی و نهادهای تبلیغی حوزه در عرصه فرهنگ دینی و مذهبی مردم، انتظار بیشتری می‌رود تا با برنامه‌ریزی مناسب‌تر، زمینه تحقق آن را فراهم کنند. برخی وظایف این نهادها در این زمینه عبارتند از:

ارائه تعریفی جامع از فرهنگ که با پیشینه تمدنی ایران و تحولات دوران اسلامی آن سازگار باشد.

نماسازی و ارائه الگوهای شایسته و ترویج فرهنگ عمومی جامعه

پرهیز از افراط و تفریط در برنامه‌های فرهنگی، رعایت حساسیت‌ها و الگوهای مذهبی در برنامه‌ها

تلاش برای همسان جلوه دادن فرهنگ دینی به‌عنوان فرهنگ عمومی جامعه و تفکیک نشدن آن در مراسم و مناسبت‌های فرهنگی به‌عنوان نمونه در همه مناسبت‌ها و جشن‌ها از هنرمندان یا ورزشکاران به‌عنوان الگوهای فرهنگی دعوت می‌شود حال آن که الگوهای فرهنگی منحصر به آنها نیست و می‌توان از الگوهای دیگری مانند دانشجویان و طلبه‌های موفق، شهدا، جانبازان و ایثارگران هم یاد کرد و الگو برداشت.

اعزام گسترده‌تر مبلغان دینی به سراسر کشور و اختصاص نیافتن آن به ایام خاص تبلیغی‌ مانند ماه رمضان و محرم که لازمه آن، سرمایه‌گذاری و صرف هزینه‌هایی است که اگر صورت نگیرد، چندین برابر موجب خسران و زیان خواهد شد.

شعار امسال به لحاظ محتوایی عالی است و ریشه اصلی حل مشکلات در توجه به دو مساله فرهنگ و اقتصاد دانسته شده،همان‌گونه که ضربه‌پذیری هم از همین دو مسیر ممکن است اما شعار امسال هم به لحاظ ظاهری و عبارت طولانی است و هم در بعد عملیاتی پرداختن به دو مقوله مهم به لحاظ عملیاتی و راهبردی شاید مشکل‌تر باشد.

نکته مهم، باور مسئولان مربوط به این شعار و تلاش برای عملی کردن آن است والا اگر مسئول مربوط باور نداشته باشد و حتی برخلاف این شعار عمل کند، راه به مقصد نخواهد رسید.

حوزه علمیه نیز به سهم خود در تحقق این شعار، البته در بعد فرهنگی آن می‌تواند نقش‌آفرینی کند.

ـ آسیب‌شناسی فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی سال‌های گذشته و تلاش برای رفع آن آسیب‌ها

ـ برنامه‌ریزی مناسب برای بهره‌برداری از راهکارهای جدید تبلیغی در عرصه دینی و مذهبی

ـ حضور موثرتر در رسانه‌های عمومی بویژه صدا و سیما

ـ برنامه‌ریزی برای نقش‌آفرینی در مراکز زیرساختی فرهنگ جامعه، مانند آموزش و پرورش و آموزش عالی

دکتر سیدقاسم رزاقی‌موسوی / عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی