گرمایش جهانی یک پدیده طبیعی نیست

پروفسور شاون لاوجوی، استاد فیزیک دانشگاه مک گیل و سرپرست این تحقیقات مدعی شده آنالیز داده‌های مربوط به درجه حرارت از حدود سال‌های 1500 میلادی به بعد نشان می‌دهد وضع گرمایش جهانی مشخصا از دوره انقلاب صنعتی (اواسط قرن 18) نوسانات کاملا غیرمتعارف داشته و این روند در طول زمان بیشتر هم شده است. سال‌هاست دانشمندان تلاش می‌کنند به این پرسش پاسخ دهند که آیا گرمایش جهانی اساسا ناشی از فعالیت‌های انسانی و سوزاندن سوخت‌های فسیلی یا صرفا پدیده‌ای طبیعی است.

آمارهای غیرطبیعی

پروفسور لاوجوی، نویسنده ارشد مقاله «اقلیم دینامیک» معتقد است به جای استفاده از مدل‌های کامپیوتری بسیار پیشرفته برای برآورد اثرات ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌توان از داده‌های تاریخی نیز استفاده کرد و به این وسیله حتی ارزیابی‌های دقیق‌تری انجام داد. فرضیه‌ای مطرح است که طی آن برخی دانشمندان معتقدند، پدیده گرمایش حتی پیش از قرن گذشته به دلیل یکسری نوسانات طبیعی درجه حرارت وجود داشته و این اتفاق برای زمین تجربه تازه‌ای نیست. در مجموع دو نظریه درباره پدیده گرمایش جهانی وجود دارد که یکی از آنها چنانچه اشاره شد، مبتنی بر منشأ طبیعی و دیگری مخالف آن است. چندی است دانشمندان درصدد هستند یکی از این دو نظریه را اثبات کنند. طرفداران فرضیه نخست کماکان باور دارند مدل‌های کامپیوتری و آنالیزهای انجام شده به هیچ وجه مبتنی بر واقعیت نیست و این پدیده همانند هزاران پدیده دیگر تنها می‌تواند ریشه طبیعی داشته باشد، اما پروفسور لاوجوی می‌گوید: تحقیقاتی که بتازگی انجام شده، هر گونه ابهام و انکار باقیمانده در مورد تغییرات اقلیمی را به طور کامل مرتفع می‌سازد.

لاوجوی و همکارانش باور دارند رویکرد جدید و دستاوردهای آنها می‌تواند دلیلی موجه برای اثبات یا رد یکی از این دو نظریه باشد. آنها برای پاسخگویی به این پرسش که آیا گرمایش جهانی از سال 1880 میلادی (1259 هجری شمسی) به بعد مشخصا از یک الگوی طبیعی تبعیت کرده یا خیر، روش‌های آماری را مبنا قرار داده و اکنون به این جمع‌بندی رسیده‌اند که فرضیه گرمایش طبیعی را می‌توان با اطمینان 99 درصد منتفی دانست.

روش‌های تحقیقاتی نوین

تحقیق اخیر مشخصا برای ارزیابی تغییرپذیری طبیعی، آن هم پیش از زمان دخالت‌های تاثیرگذار و کلان انسانی از روش خاصی به نام بازسازی مجدد اقلیم از طریق مولتی پروکسی استفاده کرده است. برای بررسی وضعیت اقلیمی در بازه‌های زمانی دور از یکسری خصوصیات فیزیکی باقیمانده از دوران گذشته استفاده می‌شود. این خصوصیات فیزیکی امکان انجام پاره‌ای اندازه‌گیری‌های مستقیم را برای دانشمندان فراهم می‌کند. در نهایت از روی مجموع این اطلاعات می‌توان شرایط اقلیمی غالب یک دوره تاریخی را بازسازی یا شبیه‌سازی کرد. گزارش‌ها و داده‌های موثق هواشناسی دقیقا از دهه 1880 میلادی (1259 هجری شمسی) ثبت شدند. لذا برای ارزیابی زمان‌های پیش از آن تنها راهی که پیش روی دانشمندان قرار داشت، استفاده از همین تکنیک‌ها و روش‌ها بود. روش‌های پروکسی برای دانشمندان بسیار حائز اهمیت است و البته میزان پیشرفت‌ها در این عرصه علمی نیز در سال‌های اخیر قابل توجه بوده است. از نمونه روش‌های مبتنی بر پروکسی می‌توان به مطالعه هسته‌های یخی، حلقه‌های تنه درختان، گرده‌های گیاهی به شکل نیمه‌سنگواره، مرجان‌ها، رسوبات دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها و گمانه‌زنی‌های افقی و عمودی خاک اشاره کرد. تمامی موارد مذکور در طول زمان تحت تاثیر عوامل و تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرند، کمیت‌های برخی ایزوتوپ‌های خاص و انواع روش‌های شیمیایی می‌تواند در ردیابی این تاثیرات بسیار موثر باشد. جالب است بدانید برخی پروکسی‌ها نظیر حباب‌های گازی که در لایه‌های یخی محبوس شده‌اند، می‌توانند الگوهای بسیار ایده‌آلی برای تعیین شرایط جوی در یک دوره زمانی خاص باشند. در روش‌های مولتی‌پروکسی مجموعه‌ای از عوامل مذکور مورد مطالعه قرار گرفته و بسته به شرایط برای هر کدام از آنها ضریب‌های اطمینان خاصی تعریف می‌شود.

شواهد تاریخی

چنانچه اشاره شد یکی از روش‌های برآورد تاریخی درجه حرارت، استفاده از روش‌های مولتی‌پروکسی است علاوه بر این تکنیک‌های خاصی نیز برای آنالیز نوسانات از طریق روش‌های غیرخطی ژئوفیزیک وجود دارد. پروفسور لاوجوی در این زمینه می‌گوید: مجموعه‌ای از معیارهای مختلف در طبیعت وجود دارد که می‌توان براساس آنها تصمیم‌گیری کرد و اطلاعات حاصله از این داده‌ها به هیچ وجه قابل انکار نیست. لاوجوی و همکارانش برای آنالیز تغییرات دوره انقلاب صنعتی مشخصا از میزان دی‌اکسیدکربن حاصله از سوزاندن سوخت‌های فسیلی استفاده کرده‌اند. به گفته لاوجوی رابطه فعالیت‌های اقتصادی جهانی و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی‌ها ازجمله مواردی است که پروکسی‌های مختلف با قطعیت هرچه تمام‌تر آن را تائید می‌کنند.

پروفسور لاوجوی در تحقیقات خود کمتر بر استفاده از مدل‌های کامپیوتری تاکید داشته و معتقد است اغلب از این روش‌ها برای تعیین ابعاد و دامنه یک پدیده استفاده می‌شود در حالی که پروکسی‌ها شواهد مستدل و غیرقابل‌‌انکاری از خود طبیعت هستند.

پروفسور لاوجوی همچنین نتایج خود را به نوعی تائید مسلم داده‌های ارائه شده توسط مجمع بین‌المللی تغییرات جوی عنوان می‌کند و می‌افزاید: با قطعیت قریب به 95 درصد پیش‌بینی می‌کنیم دو برابر شدن میزان دی‌اکسیدکربن در جو زمین به طور متوسط درجه حرارت را بین 2.5 تا 2.4 درجه سیلسیوس افزایش خواهد داد. این در حالی است که مجمع بین‌المللی تغییرات جوی نیز این میزان را بین 1.5 تا 4.5 درجه سیلسیوس برآورد کرده است.

نتیجه‌گیری

پروفسور لاوجوی در خاتمه چنین می‌گوید: نوسان افزایش درجه حرارت از سال‌های 1880 میلادی به بعد، رقمی شاخص و حدود 9/0 درجه سیلسیوس برآورد شده است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد، احتمال این که چنین نوساناتی به صورت طبیعی ایجاد شده باشد، کمتر از یک در 100 یا حتی کمتر از یک در 1000 است. با انکار یک یا چند مورد از داده‌های آماری نمی‌توان سایر شواهد و مستندات را انکار کرد. غیرطبیعی بودن پدیده گرمایش امری مسلم است و شکی هم در آن نیست.

فرناز حیدری/ جام​جم