شبکه‌های برون مرزی، تریبون ایران هستند

زبان‌های آذری، فرانسه و بوسنی در دستور کار شبکه سحر 1 و زبان‌های کردی، اردو و انگلیسی در دستور کار شبکه سحر 2 قرار گرفت. به دلیل تنوع زبان‌های این شبکه، حجم زیاد برنامه‌های زنده، ماهیت برون‌مرزی و حساسیت‌های پخش، با محمدامین شمس‌الدینی، مدیر پخش شبکه جهانی سحر گفت‌وگو کرده‌ایم. وی 14 سال است در سازمان صدا و سیما فعالیت می‌کند. در رشته کارگردانی سینما تحصیل کرده و تاکنون کارگردانی و نظارت پخش در شبکه‌های العالم، پرس تی‌وی، شبکه یک و شبکه چهار را به عهده داشته و از مهرماه سال 88 نیز به‌عنوان مدیر پخش شبکه سحر فعالیت می‌کند.

با توجه به این که در شبکه‌های جهانی سحر 1 و 2 زبان‌های گوناگونی مورد پوشش قرار می‌گیرند، دشواری کار پخش و عوامل آن و ارتباط برقرار نکردن با محتوای برنامه‌ها دو چندان می‌شود. آیا در این رابطه با مشکلی روبه‌رو هستید؟

طبیعی است استفاده از این زبان‌ها برای برنامه‌ها، کار عوامل پخش را سخت می‌کند، اما ما برای این مشکل از همان آغاز فعالیت مان چاره‌ای اندیشیدیم و قرار شد محتوای برنامه‌ها را از بخش فنی و ساختاری آن تفکیک کنیم. به این ترتیب، نظارت بر محتوا به عهده گروه‌ها و مدیران آن قرار گرفت که از یک مترجم کمک می‌گرفتند. در این شرایط برای مثال اگر برنامه‌ای تولیدی برای پخش آماده باشد، دارای مجوزی است که از نظر محتوا از سوی بازبین گروه‌ها تائید شده، بعد به مرحله پخش می‌رسد و در اینجا هم توسط بازبین فنی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و رنگ، نور، صدا و تصویر آن کاملا چک می‌شود. به طور کلی این تفکیک کار را راحت‌تر کرده و نظم و انسجام بیشتری به ادامه فعالیت‌ها بخشیده است.

اما ممکن است گروه‌های بازبین‌ محتوا نسبت به ناظران پخش نگاه متفاوت تری داشته باشند. آیا معیارهای مشخصی برای بازبینی محتوای آثار شبکه وجود دارد؟

بله، گرچه بحث نظارت بر محتوا به عهده گروه‌ها قرار گرفته و بازبین‌های گروه برنامه‌های تولیدی را بررسی می‌کنند، اما هر برنامه‌ای قبل از آغاز به کار خود در بخش اطلاعات و برنامه‌ریزی معاونت برون‌مرزی و با حضور شورای مدیران از نظر مسائل فنی و محتوایی ارزیابی و قضاوت می‌شود. ضمن این که در شبکه‌های جهانی سحر، شش زبان مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین نسبت به یک موضوع واحد مانند مذهب شش دیدگاه مختلف وجود دارد و در برنامه‌ها بر آن تاکید می‌شود. برای مثال در برنامه‌های مذهبی شبکه سحر 1، مسائل مذهبی برای آذری زبان‌ها مشابهت زیادی با محتوای برنامه‌های مذهبی شبکه‌های داخلی دارد و با بیان جزئیات در برنامه همراه است اما برنامه‌های مذهبی کردی کمی متفاوت تر است و به‌دلیل غلبه جمعیت اهل تسنن در این منطقه بر مسائل کلی تاکید می‌کنیم.

سطح حرفه‌ای همکاران پخش را چطور ارزیابی می‌کنید؟

خوشبختانه همکاران ما در پخش، همگی حرفه‌ای هستند. تحصیلات‌شان با حرفه‌شان مرتبط است. در ضمن بسیاری از آنها کسانی هستند که سابقه فعالیت در شبکه‌های داخلی داشته‌اند یا این که همزمان در رژی پخش شبکه‌های داخلی هم فعالیت می‌کنند و نیروهای رسمی سازمان صدا و سیما هستند.

به نظر من تجربه همکاران پخش ما در شبکه‌های سحر حتی بسیار بالاتر از دیگر همکاران‌مان در شبکه‌های داخلی است. این حرف را با یک مثال برایتان توضیح می‌دهم. مثلا تنها در یک بخش مثل صدا هر روز بارها همکاران ما موظف به پخش ترجمه همزمان هستند در حالی که در شبکه‌های داخلی ترجمه همزمان بسیار کم اتفاق می‌افتد مگر موارد اندکی،‌ آن هم در برنامه‌های خبری. این اتفاق صدابرداران را با تجربه‌تر و زبده‌تر می‌کند یا در بخش نور بسیاری از مهمانان حضوری یا غیرحضوری‌مان که به صورت تصویری با آنان ارتباط می‌گیریم، رنگین پوست هستند، بنابراین تنظیم نور برای ایجاد یکدستی با تصویر ارسالی از ایران ضرورت دارد و این همکاران ما را باتجربه‌تر می‌کند. همچنین منشیان صحنه رژی پخش که در واقع مدیریت رژی را به عهده دارند و باید تمرکز زیادی بر فعالیت سایر عوامل هم داشته باشند، بعد از سال‌ها حضور در شبکه سحر دیگر تا حدودی با زبان‌های این شبکه آشنایی پیدا کرده‌اند و اصطلاحات اولیه آنان را می‌شناسند.

آیا برای شبکه‌های جهانی سحر 3 و 4 که بزودی قرار است راه‌اندازی شود، نیروهای فنی و انسانی لازم را پیش‌بینی کرده‌اید؟

در شبکه‌های سحر 1 و 2 سعی کردم بیشتر از نیروهای پخش خود سازمان کمک بگیرم زیرا پیش از این خودم در رژی‌های پخش شبکه‌های مختلف با عناوین کارگردانی و نظارت کار کرده‌ام و با عوامل آن آشنایی دارم. برای شبکه‌های سحر 3 و 4 هم فرم‌های همکاری پر شده و به‌طور کلی شاکله اصلی آن مشخص است.

ضمن این که در این دوره پخش شبکه سحر اقدام خوبی انجام شد و بسیاری از دانشجویان دانشگاه صداوسیما را در ارتباط با برنامه‌های تولیدی به خدمت گرفتیم تا به‌طور عملی کار را تجربه کنند زیرا آنان ممکن است به صورت تئوری بر کار اشراف داشته باشند، اما تا وقتی حساسیت و استرس آنتن را درک نکنند، پیشرفت نخواهند کرد.

حجم برنامه‌های شبکه برون مرزی سحر را در مقایسه با شبکه‌های داخلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شاید پخش شبکه سحر از نظر خروجی آنتن تفاوتی با شبکه‌های دیگر نداشته باشد اما ما مانند شبکه‌های داخلی استودیوهای تولیدی نداریم و در رژی پخش ما همه حجم برنامه‌ روی آنتن می‌رود و وظیفه رژی پخش سحر تنها پخش برنامه‌های کوتاه زنده یا خبری نیست. این مساله بار مضاعفی روی دوش همکاران‌مان می‌گذارد، در حالی‌که در شبکه‌های دیگر وضع فرق دارد و برای مثال از یک ساعتی به بعد آنتن تحویل استودیوهای دیگر داده می‌شود زیرا اگر همه برنامه‌ها در یک استودیو جمع شوند برنامه‌ها به روزمرگی می‌افتند. با این حال در شبکه سحر باز هم کیفیت بسیاری از برنامه‌های زنده بیشتر از شبکه‌های داخلی است که به استودیوهای دیگر سوئیچ می‌شوند.

ما برای ایجاد تنوع در برنامه‌ها از نظر تصویری قاب‌های دکور و نور و رنگ آنها را به هفت نور مجهز کردیم ضمن این که سعی می‌کنیم در هر برنامه آکسسوار را تغییر دهیم تا دکور به تکرار نیفتد. در حالی که در شبکه‌های داخلی گاهی برای یک برنامه دکوری سنگین و گران زده می‌شود و بعد هم بدون استفاده می‌ماند نظیر آنچه در برنامه‌های ویژه و مناسبتی اتفاق می‌افتد. امروزه فناوری آن‌قدر پیشرفت کرده که می‌توان با تکنیک‌هایی این تنوع را ایجاد کرد. در ضمن شبکه‌های برون‌مرزی تریبون ایران هستند و حجم برنامه‌های زنده رژی سحر 1 و 2 دست‌کم چهار برابر شبکه‌های داخلی است.

روزانه چند ساعت تکرار برنامه دارید و آیا قبل از تکرار هم برنامه‌ها بازبینی می‌شوند؟

بله. از وقتی شبکه سحر به دو کانال تقسیم شد و هرکدام سه زبان را دربرگرفتند، زمان برنامه‌های هر گروه هم به دو برابر یا بیشتر افزایش یافت. تکرار هم در شبکه صورت می‌گیرد اما زمان آن زیاد نیست و در مجموع دو شبکه نسبت به زمان برنامه‌های زنده که روی هم رفته 16 ساعت است، پنج یا شش ساعت هم برنامه‌ها را تکرار می‌کنند. این یعنی کمتر از نصف زمان برنامه‌های زنده سحر 1 و 2. در ضمن برای هر تکرار هم بازبینی صورت می‌گیرد تا اگر برنامه از نظر فنی مشکلی دارد برطرف شود و مترجمان سیما نیز در زمان بازبینی با بازبین‌های فنی محتوا را چک می‌کنند.

چه بسترهای فنی‌ای در شبکه سحر برای ارتباط گرفتن با افراد خارج از کشور یا شهرستان‌ها فراهم شده است؟

اکنون سیستم اس.ان.جی یا ارتباط ماهواره‌ای در دنیا نسبت به بقیه راه‌های ارتباطی برتری دارد و هنوز بخش فنی سازمان هم مدل‌های دیگری را از نظر کیفی بالاتر ندانسته، اما ما همزمان با کشورهای دیگر که به سمت ارتباطات اینترنتی حرکت کردند، از این امکان بهره بردیم. زیرا اس.ان.جی به بسترسازی و امکانات گسترده‌ای نیاز دارد. باید در منطقه مقصد سیستم‌هایی نصب و راه اندازی شود. اما در ارتباطات اینترنتی این قدرت و پهنای باند است که به قوت تصویر کمک می‌کند.

رکسانا قهقرایی