انگار قرص‌هایت را نخورده‌ای؟!

غیر از داروهایی که صبح پیش از مدرسه و بعدازظهر به او می‌دهی، یک قرص هم ساعت 11 صبح به داروهایش اضافه کن. مادرش گفت اصلا برایم امکانش نیست. خودش که حواس پرتی دارد و یادش می‌رود. من هم که شاغل هستم و نمی‌توانم 11 صبح به مدرسه پسرم بروم. وقتی به او گفته شد می‌توانی از معلمش بخواهی این کار را انجام بدهد. گفت نه آقای دکتر، هیچ وقت این کار را نمی‌کنم. به معلمش نگفته‌ام دارو می‌خورد. یکی از همکلاسی‌های پسرم که او هم بیش فعالی دارد، هر وقت سر کلاس حواسش پرت باشد، معلمش با لحن تحقیرآمیزی به او می‌گوید: انگار قرص‌هایت را نخورده‌ای! هیچ وقت نمی‌خواهم پسرم انگشت‌نمای معلم و بچه‌ها شود.

متاسفانه این فرهنگ اشتباه یکی از واقعیت‌های تلخ جامعه ماست. حرف این معلم خیلی هم غیرطبیعی نیست. در جامعه‌ای که مصرف داروی روانپزشکی انگ است و جمله «انگار داروهایت را نخورده‌ای» یک ناسزا تلقی می‌شود، طبیعی است معلمی که او نیز در همین جامعه بزرگ شده، چنین حرفی بزند. اشتباه نشود. به هیچ عنوان قصدم تعمیم دادن نیست. بخوبی می‌دانم معلمان دلسوز و آگاه زیادی در جامعه داریم که هم به مشکلات تحصیلی و هم به مشکلات روانی دانش‌آموزان‌شان مادرانه و پدرانه توجه می‌کنند.

نامه‌ها و گزارش‌های زیادی از معلمان برای ارزیابی وضع روانی دانش‌آموزان‌شان به دست من رسیده که بسیار قابل تقدیر است. گاهی نقش یک معلم آگاه و دلسوز در درمان مشکلات روانی دانش‌آموزان از نقش روانپزشک و روان‌شناس مهم‌ترو تاثیرگذارتر است، اما واقعیت اجتماعی فقط به افراد آگاه و دلسوز خلاصه نمی‌شود. نقش معلمان در آینده تحصیلی و روانی دانش‌آموزان‌شان بسیار پررنگ است. به همین دلیل است که اگر اشتباه کنند، ممکن است آسیب‌های اجتماعی درازمدتی را سبب شوند. یادمان باشد خیلی وقت‌ها صحبت‌ها و شوخی‌های کنایه‌آمیز و نیشدار از تنبیه بدنی هم آسیب‌رسان‌تر است. مصرف دارو‌های روانپزشکی مانند دیگر داروهای پزشکی است و هیچ تفاوتی ندارد. درست است که هیچ کس از دارو خوردن خوشش نمی‌آید ولی خیلی وقت‌ها لازم می‌شود. اگر کودکان بیش‌فعال درمان نشوند، دچار کاهش اعتماد به نفس، ضعف در تعامل با هم​سن و سالان و بزرگ‌ترها، افت تحصیلی و در نهایت رفتارهای ضد اجتماعی و اعتیاد می‌شوند. انگ زدن به کودکان بیش فعال و نیش و کنایه زدن به این عزیزان برای مصرف داروهای روانپزشکی، آسیب‌های جدی به همکاری آنها در مصرف دارو و اعتماد به نفس آنها وارد می‌کند.

این تغییر نگرش و رفتار نسبت به اختلال‌های روانپزشکی، به زمینه‌سازی فرهنگی نیاز دارد. بهتر است برای معلمان دوره‌های ویژه‌ای گذاشته شود تا شیوه صحیح برخورد با این قبیل کودکان به آنها آموزش داده شود. حتی در کلاس‌های فوق برنامه جداگانه‌ای می‌توان خود کودکان را هم از این مشکلات آگاه کرد تا ظرفیت آنها برای پذیرفتن تفاوت‌های فردی بالاتر برود و راحت‌تر بتوانند با کودکان بیش فعال همکلاسی رابطه برقرار کنند.

یکی از تحقیق‌هایی که در این زمینه انجام شده، نشان می‌دهد بچه‌های بیش فعال کمترین محبوبیت را میان همکلاسی‌هایشان دارند و همین محبوب نبودن، ضربه‌های زیادی به اعتماد به نفس‌شان وارد می‌کند. مشکلی که با آگاه کردن معلمان و بچه‌ها نه به طور کامل ولی به شکل قابل توجهی کم خواهد شد./ ضمیمه تپش

حافظ باجُغلی روانپزشک