وام مشاغل خانگی زمینگیر‌ شد

این وام قرار بود موتور تولید در کشور را به حرکت درآورد و همانند چین که یک سوم تولیداتش در قالب مشاغل خانگی روانه بازار می‌شود، یا مثل آمریکا و ایتالیا که بخش قابل توجهی از مردمانش از طریق شغل‌های خانگی امرار معاش می‌کنند، روی دیگر سکه اقتصاد را به خانواده‌های ایرانی نشان دهد، اما دست‌کم در دو سال اخیر ارائه این تسهیلات با مشکل مواجه شده و امسال نیز با حاد شدن شرایط، چرخ اعطای وام به مشاغل خانگی از حرکت افتاده است.

بهمن سال 91، معاون مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری وقت از امضای تفاهم‌نامه 29 میلیارد تومانی با صندوق مهر امام رضا برای اعطای وام مشاغل خانگی و تعاونی‌های زنان خبر داد؛ خبری که بلافاصله با استقبال مردم مواجه شد.

پروین هدایتی در آن زمان توضیح داد که این مبلغ براساس میزان نیازها میان استان‌ها تقسیم می‌شود و در اختیار دفاتر صندوق مهر امام رضا قرار می‌گیرد تا زنان سرپرست خانوار و دختران فارغ‌التحصیل دانشگاهی یا تعاونی‌های تازه تاسیسی که بیشتر اعضای آن زن هستند از این تسهیلات بهره‌مند شوند.

مبلغی که آن زمان برای وام مشاغل خانگی در نظر گرفته شد سه تا پنج میلیون تومان بود که برای تعاونی‌ها تا 20 میلیون تومان افزایش می‌یافت؛ اما چند ماه بیشتر از این وعده خوش نگذشت که پروین هدایتی این بار از به مشکل خوردن اعطای وام مشاغل خانگی خبر داد.

او اردیبهشت سال 92 این مشکل را چنین تشریح کرد که چون تفاهم‌نامه با صندوق مهر امام رضا در پایان سال 91 منعقد شد و مشکل کمبود زمان پیش آمد و ضرورت ارائه مدارک مختلف از سوی درخواست‌کنندگان به بانک‌ها مزید بر علت شد، تفاهم‌نامه سال 91 به طور کامل اجرا نشد و فقط عده محدودی توانستند از این تسهیلات استفاده کنند.

همین شد که این تفاهم‌نامه برای سال 92 نیز منعقد شد و نزدیک به سه هفته بعد از روزی که پروین هدایتی انتظار طولانی مردم برای دریافت وام را تائید کرد، از باز شدن گره اعطای وام به مشاغل خانگی خبر داد.

معاون مرکز امور زنان ریاست‌جمهوری این بار مطمئن‌تر از همیشه از ارائه تسهیلات مشاغل خانگی در قالب وام قرض‌الحسنه به متقاضیان تا پایان سال 92 خبر داد، موضوعی که هرگز تحقق نیافت و هم‌اکنون در حالی که هشت ماه از سال 92 می‌گذرد متقاضیان فقط مجوزهای راه‌اندازی مشاغل خانگی را در دست دارند بدون آن که پاسخ مثبتی برای دریافت وام از بانک‌های عامل شنیده باشند. حتی سامانه مشاغل خانگی که در سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی آماده ثبت‌نام از متقاضیان است این جمله را با خطی درشت نوشته است که ثبت‌نام در سامانه فقط برای صدور مجوز مشاغل خانگی است و هیچ‌گونه تعهدی برای پرداخت تسهیلات ایجاد نمی‌کند که بخوبی دور از دسترس بودن این وام‌ها را تائید می‌کند.

 کوت 2 نهاد مسئول

مرکز امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری که در روزهای پایانی دولت قبل به معاونت ارتقا یافت، این روزها با آمدن رئیس جدید و رفتن معاونان قبلی از آن، در حال خانه‌تکانی است. به همین علت تلاش‌های جام‌جم برای پی بردن به علت توقف ارائه تسهیلات مشاغل خانگی از این معاونت بی‌نتیجه ماند، چون به گفته روابط عمومی این نهاد، معاونان جدید هنوز از مسائل خبر ندارند.

پیگیری‌های جام‌جم از صندوق مهر امام رضا نیز بی‌نتیجه ماند، اما نه به علت خانه‌تکانی‌ها و عزل و نصب‌های جدید بلکه به علتی نامعلوم که روابط عمومی این صندوق را به سکوت واداشت.

مردم دست به دامان مجلس

در سکوت این دو نهاد مسئول، اما مجلس خبرهای خودش را دارد. دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم از واژه هجوم برای مراجعات مردم به دفاتر نمایندگان مجلس استفاده می‌کند تا به این طریق حجم مراجعات روزانه را نشان دهد.

ابراهیم نکو می‌گوید هم او و هم بقیه نمایندگان هر روز با مردمی ناراضی روبه‌رو می‌شوند که از سرگردانی برای دریافت وام مشاغل خانگی خسته شده‌اند و دست به دامان مجلس که البته نمایندگان راهی جز نوشتن توصیه‌نامه به صندوق‌های مهر امام رضا ندارند که با این حال این صندوق‌ها بار دیگر به متقاضیان جواب منفی می‌دهند و داستان مراجعات مردمی به دفاتر نمایندگان مجلس بار دیگر تکرار می‌شود.

پیگیری‌های این نماینده عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و بقیه همکارانش از مسئولان صندوق مهر امام رضا نیز به نتیجه نرسیده و به ارائه پاسخ‌های قانع‌کننده نینجامیده، اما ابراهیم نکو می‌گوید، مطمئن است صندوق مهر امام رضا برای پرداخت وام مشکل اعتباری ندارد.

 تمبرهای دردسرساز

برخلاف بیشتر مواقع که پرداخت نشدن وام‌ها یا تاخیر در پرداخت‌ها به خالی بودن دست بانک‌ها و نبودن اعتبار ربط داده می‌شود، این بار گویا وام مشاغل خانگی از این امر مستثناست چون معاون اداره کل کار استان تهران نیز همچون دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس به تعیین اعتبار مورد نیاز برای ارائه وام مشاغل خانگی از سوی بانک مرکزی اشاره می‌کند و حتی از اعلام آمادگی بانک رفاه برای پرداخت تسهیلات به متقاضیان خبر می‌دهد.

بهزاد مرادی در گفت‌وگو با جام‌جم، حرکت لاک‌پشتی ارائه وام به مردم را به مشکلی نسبت می‌دهد که به گفته او از امسال آغاز شده و تا چند هفته دیگر رفع می‌شود.

به گفته او مشکل این است که اداره امور دارایی اعلام کرده بابت صدور هر مجوز مشاغل خانگی باید تمبر مالیاتی باطل شود و چون نحوه باطل شدن این تمبر هنوز مشخص نیست، روند اعطای وام نیز متوقف است.

مرادی می‌گوید: قانون مالیات‌های مستقیم تصریح دارد که بابت هر مجوزی که دولت صادر می‌کند باید تمبر مالیاتی باطل شود، اما چون گفته می‌شود که مبالغ موردنظر می‌تواند به طرق مختلف یعنی هم از طریق باطل کردن تمبر و هم از طریق واریز فیش بانکی پرداخت شود، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌دنبال ایجاد وحدت رویه در سراسر کشور است تا همه متقاضیان در استان‌های مختلف به یک روش واحد، حق صدور مجوزها را پرداخت کنند که این نیز دست‌کم چند هفته زمان نیاز دارد.

اگر مشکل اصلی همین باشد که مرادی می‌گوید، این پرسش پیش می‌آید که چرا پرداخت وام به متقاضیان در سال 91 نیز که هنوز موضوع تمبرهای مالیاتی برای مجوزها مطرح نبود، مشکل داشت و متقاضیان بلاتکلیف بودند. یا این که اگر موضوع تمبرها مانع اصلی پرداخت وام است چرا تا ماه هشتم سال کشیده شده و زودتر راهی برای حل آن پیدا نشده است و بالاخره این که چرا در این مدت نهاد‌های مسئول راجع به این مساله اطلاع‌رسانی نکرده‌اند تا مردم مطلع شوند و امید واهی به دریافت وام نبندند؟

اشتغال یکی از مشکلات اصلی کشور است، آخرین رتبه‌بندی‌های جهانی نیز ایران را از لحاظ بیکاری در رده هجدهم جهان قرار داده که نشان می‌دهد در این حوزه فقط اوضاعمان از 17 کشور دنیا بهتر است.

راه‌اندازی بنگاه‌های اقتصادی بزرگ نیز به سرمایه‌های کلان نیاز دارد، پس چه بهتر که برای رفع مشکل بیکاری، اقداماتی همچون توسعه مشاغل خانگی در دستور کار قرار گیرد و افراد توانمند و بیکار درون خانه‌ها را به نیروی انسانی فعال و مولد تبدیل کند.

اگر برای توسعه این مشاغل مشکل اعتباری و سرمایه‌ای وجود دارد نیز می‌توان تاکید دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس را مدنظر قرار داد که در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید کرد هم‌اکنون معوقات سیستم بانکی کشور 70 هزار میلیارد تومان است که 11 هزار میلیارد تومان آن در دست 23 بدهکار دانه‌درشت است که اگر این طلب‌های بانکی مطالبه شود، دولت می‌تواند به بیش از یک میلیون نفر وام ده میلیون تومانی پرداخت کند.

مریم خباز -  گروه جامعه